AÖF - Açıköğretim - Ders Notları - Çıkmış Sorular

-     Yardımseverlik Prensibi
-     Vekillik Prensibi: Bugun Birçok İşletme Üst Yöneticisi Kendini, Kamuoyunun Çıkarlarına Göre Hareket Eden Bir Yeddiemin Ya Da Vekil Olarak Görür. Bu Görüşe Göre İşletme Yöneticileri Kamuoyunun Güvenini Kazanmışlardır, Bir Yere Sahiptir, Çünkü Böylesi Hayati Etkilere Sahip Olup, Sadece Sermayedarlarına Değil Kamuoyu İçin Toplum Kaynaklarını İyi Yönde Kullanmakla Sorumludurlar.
İşletme Sosyal Sorumluluğunun Modern Biçimleri
Gönüllülük Ve Vekillik Prensipleri, İşletme Sosyal Sorumluluğunun Temelini Oluşturmaktadır. İşletme Felsefesi, Gönüllülük Prensibinin Modern Biçimidir. Vekillik Prensibi, İşletme Yöneticilerinin İşletmeyi Ve Toplumu Birbirinin İçinde Ve Birbirine Bağlı Olduğunu Göz Önünde Bulundurmaları Anlamında Verilmiştir.
Ekonomik Öncelikler Konseyi (Cep), İşletmeleri Gözlemleyen Ve Büyük İşletmelerin Sosyal Davranışlarıyla İlgili Periyodik Raporlar Hazırlayan Bir Kurumdur. Bu Konsey 1987 Yılından İtibaren Sosyal Sorumluluk Gösteren İşletmelere “Pozitif Vurgu” Yapmaya Başlamıştır. Bunun İçin “Hayırsever Katkılar, Çalışanlarla İlgili Konular, Yardım Kurumlarına Katkı, Çevresel Vekillik” Ve Sosyal Sorumlulukla İlgili Uzun Dönemli Genel Çabaları Dikkate Alan “Yılın Gümüş Ödülü” Kategorilerinde İşletmelerin Sosyal Sorumluluk Davranışlarını Değerlendirmektedir.
“Güvenilir İşletme Yatırımları”, Önemli İşletme Liderleri, Akademisyenler, Sendika Ve Medya Temsilcileri Tarafından 1989’da Kurulmuştur.
İşletme Sosyal Sorumluluğunun Sınırları
Temel Sınırlar Yasalara Uygunluk, Maliyet, Etkinlik, Faaliyet Alanı Ve Karmaşıklıktır.
Yasalara Uygunluk
İşletmeler Tarafından Yapılan Sosyal Harcamalar Yasalara Uygun Bulunabilir Ve Eğer İşletmelerin Çıkarlarıyla Topluma Yardımı Eş Zamanlı Desteklerse, Sermayedarların Gelirlerinin Kullanımı Da Yasal Olarak Kabul Edilebilir. Herhangi Bir Sosyal Faaliyetin Yasalara Uygunluğu İle İlgili Karar Genellikle İşletme Üst Yönetimi Tarafından Alınır.
Maliyetler
Bir Sosyal Faaliyet İçin Yüklü Bir Bağış, Başka İşletme Ya Da Organizasyonlarla Paylaşılarak Maliyeti Düşürülebilir.
Etkinlik
Sosyal Sorumluluk Faaliyetlerinin Maliyetleri, İşletmenin Etkinliğini Sınırlayabilir Ve Pazardaki Rekabet Kabiliyetini Etkileyebilir. Örneğin Bir İşletme, Faaliyet Halindeki, Etkin Olmayan, Eski Fabrikasını, Çalışanların İşlerini Kaybetmesi Anlamına Geleceği İçin Kapatmaması Yönünde Yerel Kamuoyundan Baskı Görürken, Rakipler Eski Fabrikaları Kapatarak Ücretlerin Daha Düşük Olduğu Yabancı Ülkelere Faaliyetlerini Taşıdığında Hangi İşletme Daha Karlı Rekabetçi Ve Uzun Dönemli Faaliyet Gösterebilir?
 
Faaliyet Alanı Ve Karmaşıklık
Bazı Sosyal Sorunlar, Öylesine Derin, Karmaşık Ve Büyüktür Ki, Tüm İşletmelerin Birlikte Hareket Etmesine Gereksinme Vardır. Ozon Tabakasını Olumsuz Yönde Etkileyen Kimyasallar Üreten İşletmelerin Üretimlerini Yavaş Yavaş Azaltma Konusunda Çeşitli Ülkelerin Hükümetleri Ve İşletmelerin Birlikte Hareket Etmesi İçin Ne Gereklidir?
İş Ortamında Rekabet, Cinsiyet Ayrımı İle Etik Ve Dinsel Düşmanlıklar Gibi Diğer Sosyal Sorunlar Daha Fazla Devamlılık Göstermektedir. Bu Dört Sınırlılık Sıklıkla, İşletmelerin Sosyal Sorumlu Olması Gerektiğini Düşünenler İle İşletmelerin Yaptıklarının Yeterli Olduğunu Düşünenler Arasında Görüş Ayrılıklarına Neden Olmaktadır. Karşıt Görüştekiler İse, İşletmelerin Sınırlılıkları Nedeniyle Daha Fazla Sosyal Amaçlı Hareket Edemeyeceğini Savunmaktadırlar.
Yasal Gerekliliklere Karşı Gönüllü Sosyal Sorumluluk
İşletmelerin Yasaların Ve Kamu Politikalarının Bir Ürünü Olan Sosyal Kurallara İhtiyacı Vardır. Bu Kurallar Olmadığında İşletmeler, Hangi Sosyal Amacı İzlemeleri Gerektiğini Ya Da Hangisinin Önceliği Olduğuna Emin Olamazlar.
Yasalar Ve Düzenlemeler Aynı Zamanda “Rekabet Alanının” Oluşturulmasına Yardım Eder. Kamu Politikalarına Ve Yasalara Uyan İşletmeler Aynı Zamanda Kamuoyunun Beklediği Sosyal Sorumluluğu Minimum Düzeyde Karşılaşmış Olur. Yasalar Ve Düzenlemeler, Kamuoyunun İşletmelerden Beklediğinin Bir Anlamda Asgari Seviyesini Göstermektedir. Bu Yaklaşıma İşletme Etiğinde “ Öğrenilmiş Kişisel Çıkarlar “ Adı Verilmektedir.
Öğrenilmiş Kişisel Çıkarlar
Ekonomik Çıkarlarını Bırakmadan Sosyal Açıdan Duyarlı Olma Anlamına Gelen “Öğrenilmiş Çıkarlar” İşletmelere Yol Göstermektedir. Bu Görüşe Göre, İşletmeler Müşterileri İçin Gerçek Değer Yaratmaya, Çalışanlarının Gelişmesine Yardım Etmeye Ve Bir Birey Olarak Sorumlu Davranmayı Sürdürdüğü Sürece İşletme İçin Karlılık Bir Yansıtmaktadır.
Yasal Zorunluluklara Karşı Gönüllülükle Harekete Geçme
Karlılık Ve Sosyal Sorumluluk
Bazı Çalışmalar, İyi Sosyal Performansın Aynı Zamanda Daha Fazla Karlar Elde Edilmesine Neden Olduğunu Ve Bunun “Öğrenilmiş Çıkarlar”A Bir Örnek Olabileceğini Göstermiştir. Ancak Bazı Araştırmalarda İse Karlılıkla Sosyal Sorumluluk Arasında Birbirini İzleyen Bir İlişki Olduğu Tespit Edilmiştir. Eğer Bir İşletme Karlı Bir İşletme İse Faaliyetlerinde De Sosyal Sorumlulukla Hareket Etmek İçin Çaba Sarf Edebilir. Bir Başka Araştırmaya Göre Sosyal Sorumlu Olmak, Yatırımcıları İşletmeye Çeker.
Kısa Dönemli Karlılığa Karşı Uzun Dönemli Karlılık
Sosyal Faaliyetler Para Kazanma Amaçlı Tasarlanmadıkça, Bu Kısa Dönemde Ortaya Çıkan Maliyetler İşletmenin Karlılığını Sınırlayıcı Bir Potansiyele Sahiptir. Bu Nedenle İşletmeler, Sosyal Öncelikleri Kavrandığında, Kısa Dönemli Karlardan Vazgeçebilir. Ancak Kısa Dönemde Kaybedilen, Uzun Dönemde Geri Kazanılabilir.
 
 
 
Maksimum Karlılığa Karşı Optimum Karlılık
Sosyal Sorumlu Davranan İşletmeler Maksimum Karlılıktan Ziyade Optimum Karlılık İçin Amaçlarını Oluşturur. Bir Optimum Kar, İşletme Sahibi Ya Da Yöneticileri Tarafından Tatminkar Bulunan Bir Geri Dönüştür. Kar, Olması Gerekenden Daha Düşük Olabilir Ve İşletmenin Hayatını Sürdürebilmesi İçin Gereken Minimum Düzeyde Daha Yüksektir.
Etkilenenlerin Çıkarlarına Karşı Sermayedarların Çıkarları
İşletmelerin Sosyal Sorumluluk Alanları Ve Bununla İlgili Kurulması Gereken Programlar Aşağıda Özetlenmiştir.
-     Doğal Yaşamı Koruma Sorumluluğu
-     Tüketicilere Olan Sorumluluk
-     Çalışanların Refahına Yönelik Sorumluluk
-     Yerel, Ülke Ve Hükümet Kurumlarına Yönelik Sorumluluk
-     İşletmenin Faaliyet Gösterdiği Bölgedeki Kamuoyu Ya Da Topluma Olan Sorumluluk
-     Medyaya Olan Sorumluluk
Sosyal Sorumlulukla İlgili Olmanın Prosedürleri
Stratejik Sosyal Konuların Tahmin Edilmesi
Sosyal Sorumluluğun Her Alanında Yöneticinin, Stratejik Sosyal Konuların Ortaya Çıkışını Ve Yaşam Eğrisini Tahmin Etmesi Gereklidir. Bu Konuyla İlgili Birimin Görevleri Arasında, İşletmeyi Etkileyebilecek Stratejik Konuların Tespit Edilmesi, İzlenmesi Ve Çözümü Vardır.
Sosyal Sorumluluk İçin Organize Etme
Bazı İşletmeler, İşletme Sorumluluk Birimleri Ya Da Bir Kamuoyu İşleri Fonksiyonu Gibi Yeni Bir Pozisyon Oluşturarak, Sosyal Sorumluluklarını Belirlemektedirler. Bu Birimler Zamanının Tümünü İşletmenin Karşılaşacağı Tüm Sosyal Konular Üzerinde Çalışarak Harcayan Tercübeli Çalışanlara Sahiptir.
Sosyal Sorumluluk Stratejisi
Birinci Yaklaşım, Her İşletme Finansal, Teknolojik Ve Pazar Kriterlerine Göre Belirlenen İşletme Stratejisinin Sosyal Değerini Geliştirmelidir. Her Bir Strateji İçin Şu Sorular Sorulmalıdır: Oluşturulan Strateji Hangi Sosyal Amaçlara Katkı Sağlayacaktır?
İkinci Yaklaşım, Tüm İşletme Paydaşlarına Yönelik Belirli Stratejiler Geliştirmektir. Böylesi Stratejiler Basit Karlılık Amaçlarından Çok Çeşitli Paydaşların Amaçlarını Hedeflemelidir.
Değişen Çevre Ve İşletme Etiği
 
 
 
 
İşletme Etiği Kavramı
İşletme Etiği Kavramı, Karmaşık Ahlakla İlgili Sorunların İncelenmesinde Ve Çözümünde Etik İlkelerin Uygulanmasının Bir Disiplin Ve Sanatıdır. İşletme Etiği İşletme Faaliyetlerinde “Doğru Ve Yanlış” İle “İyi Ve Kötü”Yü Sorar.
En İyi İşletme Etiği Tanımı Olmamasına Rağmen, İşletme Etiğinin Gereklerinin Sonuçları Ve Kararlarındaki Fikir Birliği, Ekonomik Çıkarlara Karşı Sosyal Ve Refah Talepleri Arasındaki Denge İçin Yapılan Tercihlerle İlgili İnanç Ve Prensipler Üzerinde Kuruludur.  İşletme Etiği, Sonuçlar Ve Kararlardaki Fikir Birliği İle Ekonomik Çıkarlara Karşı Sosyal Ve Refah Talepleri Arasındaki Denge İçin Yapılan Tercihlerle İlgili İnanç Ve İlkelerin Bütünüdür.
Laura Nash (1990) Tanımı Olmamasına Rağmen, İşletme Etiğini, “Kişisel Ahlaki Normların Ticari Yatırımların Amaç Ve Faaliyetlerine Nasıl Uygulanacağını Araştıran Bir Disiplin” Olarak Tanımlanmıştır.
Nash, Yönetsel Karar Almada İşletme Etiğinin Üç Temel Alanla İlgili Olduğunu Belirtmiştir: 1) Yasaların Ne Olması Ve Bunlara Uyum Uyulmayacağı Seçimi 2) Diğer Ülkelerdeki Faaliyetlerinde Ekonomik Ve Sosyal Konularla İlgili Seçim Yapma Ve 3) Bir Kişinin Kişsel Çıkarlarının Öncelikleri İle İşletmenin Çıkarları Arasında Seçim Yapmak.
İşletme Etiği Düzeyleri
İşletme Etiği Kişisel Ya Da Özel Bir Sorun Kadar Basit Değildir. Carroll İşletme Etiği Sorunlarının Beş Düzeydeki Kaynağını İşaret Etmiştir: Bunlar Kişisel, Organizasyonel, Kurumsal, Toplumsal Ve Uluslararası Düzeylerdir.
Kişisel Düzeydeki Etiğe İlişkin Sorunlar, Harcamaları Şişirme, Hasta Olunmadığı Halde Hastalık Mazeretiyle İzin Alma, Rüşvet Kabul Etme, Yönetimin Kararlarına Göre Değil, Duygulara Göre Hareket Etme, Cinsiyet Ayrımı Yapma, Belli Kişilerin Çıkarı İçin Yasaları İhlal Etme Gibi Konularla İlgilidir.
Organizasyonel Düzeyde Etik İle Gilili Konular, İşletme İle İlgili Bilgileri Elde Etmeye Çalışma, Gözetleme Ya Da Yanlış Giden Şeyleri Araştırma Ya Da İşletme Departmanlarının Kararlarını Elde Etmek İçin Yasal Olmayan Ya Da Etiğe Uygun Olmayan Faaliyetleri Gerçekleştirilmesi İçin Bir Çalışana Talepte Bulunulması Gibi Konular Söz Konusudur.
Kurumsal Seviyede, Muhasebeci, Avukat, Doktor Ya Da Yönetici Gibi Mesleki Uzmanlığa Sahip Olan Kişiler İşletme Yönetiminde, Meslek Kuruluşlarının Üyelik Kuralları Ya Da Etik Kurallarına Rehber Olarak Alabilir. Toplumsal Düzeyde Yasalar, Normlar, Gelenek Ve Görenekler Davranışların Yasal Ve Daha Kabul Edilebilir Şekilde Yönetime Odaklanır. Uluslararası Düzeyde Etki Sorunlar, Kültürel, Politik Ve Dini Değerlerin Bir Karışımı Olması Ve Alınan Kararları Etkilemesi Nedeniyle Çözümü Daha Zordur. Alışkanlıklara, Yasalara Ve Geleneklere Belli Kararlarda Göz Önüne Alınmasında Hangilerinin Kabul Edilebilir, Hangilerinin Kabul Edilemez Olduğunu Anlamada Başvurulmalıdır.
 
 
 
 
 
İşletme Etiği İle İlgili Yanlışlar
Burada Ortaya Konan Dört Yanlış İnanış, Bu Çalışmada Reddedilen Varsayımlardır.
Birinci Yanlış: Etik Kişisel Bir Olaydır. Kamusal Yada Tartışmalara Konu Olacak Bir Mesele Değildir. Bu Yanlış Anlayışın Çok Sayıda Savunucu Vardır. Örneğin, İyi Bilinen Bir İktisatçı Olan Milton Friedman (1970)
İkinci Yanlış; İşletme Ve Etik İç İçe Değildir. Bu Yaygın Görüşün Savunucusu Olan Debeorge’a Göre, İşletmeler Serbest Pazarlarda Faaliyet Göstermeleri Nedeniyle, İşletme Faaliyetlerinin Temelde Etiğe Uygun Olmaması Doğaldır.
Üçücü Yanlış; İşletmelerde Etik Göreceli Bir Kavramdır. Bu Yanlış Görüşe Göre Faaliyetlerin Ve İnanışların Tek Bir Doğru Ya Da Yanlış Yolu Yoktur. Doğru Ve Yanlış Bakan Göze Göre Değişir.
Dördüncü Yanlış; Başarılı İşletme, Etik İşletme Anlamına Gelir. Buradaki Neden, İyi İşletme İmajını Sürdüren, Müşterilerle Ve Çalışanlarla İlgili Eşitliği Ve Doğru Faaliyetler Gerçekleştiren, Yasal Yollardan Kar Elde Eden İşletmeler Ve Üst Yönetimlerin Aynı Zamanda Etik Olduğu Gerçeğine Dayanır.
 
 
 
Etik Sonuçlar Neden İşetmelerde Kullanılır
Etik Sonuçların İşletmelerde Gerekli Olmasının Temel Üç Nedeni Vardır:
1-   Çoğu Zaman Yasalar, Sorunları Tüm Yönleriyle Çözmede Ya Da “Gri Alanlar”La İlgili Sorunların Çözümünde Yetersiz Kalmaktadır. Yasaların Yetersiz Kaldığı Durumlarda Hangi Kural Ya Da Rehber Bu Olumsuz Koşullardan Bireyleri Koruyabilir?
2-   Srbest Pazarlarda Ve Piyasa Mekanizmalarıyla İlgili Düzenlemeler, İşletme Sahipleri Ve Yöneticileri, Etik Nedenlerle Dayanan Karmaşık Krizlere Nasıl Cevap Verecekleriyle İlgili Etkin Bir Şekilde Bilgilendirememektedir.
3-   Etik Sonuçlar Gereklidir, Çünkü Karmaşık Ahlakla İlgili Sorunlar “ Sezgi “ Yoluyla Öğrenilen Ya Da Öğrenilmiş Anlayışları Ve İnsanların, Grupların Ve Topluluklarda Geçerli Kurallarla, Doğrulukla Ve Hakkaniyetle İlgili Konuları İçerir.
İşletmelerdeki Etik Sonuçların Doğası
1-   Etik Kararların Sonuçları Geniş Bir Çevreyi Etkiler, Yönetsel Kararlar, Faaliyetler Ve Sonuçlar, Hem İç Çevresini Hemde Dış Çevresini Etkiler.
2-   Etik Kararlar, Birden Fazla Alternatife Sahiptir. “Bir Yönetici Rüşvet Vermeli Midir; Ya Da Fabirakalar Havayı Kirletmek Zorundamıdır Gibi Kounlarda Kararlar Alınırken Sadece Basit Bir Evet Yada Hayır Tercihi, Mevcut Alternatifleri Ya Da Göz Önüne Alınması Gerken Unsurları İfade Etmede Yeterli Değildir.
3-   Etik Kararların Karmaşık Sonuçları Vardır. İkinci Madde De Alternatiflerle İlgili Tespitlerde Olduğu Gibi, Sonuçlar Belirsizdir.
4-   Etik Kararlar, Kesin Olmayan Sonuçlara Sahiptir. Tahmin Edilmeyen Ve Bilinmeyen Sonuçlar, Etik Tercihleri İzler
5-   Etik Kararlar, Kişisel Görüşeri İçerir. Bazı Kararlar, Karar Alıcıların Hayatını Ve Kariyerini Etkileyebilir.
George Steiner Ve John Steiner, Etik Sorunların Neden Karmaşık Ve Zor Olduğunu Ve Etik Prensipleri Gerektirdiğini On Nedene Bağlamaktadır.
1-   Yöneticiler Etik Kararlar Alırken Gerçeklerle Değerler Arasında Bir Ayrım Yapmak Zorundadır
2-   İyi Ve Kötü Aynı Zamanda Vardır, Birbirine Bağlıdır
3-   Sonuçlarla Ve Etkilerle İlgili Bilgi Sınırlıdır.
4-   Birden Fazla Seçenek Arasından Tercih Yapmada, Taleplerin Belirlenmesinde Karmaşık Etik Araçlar Kullanılır
5-   Zaman İçinde Etik Standartlar Değişim Gösterir
6-   Yöneticiler Rekabetle Etik Değerler Arasında Çoğu Zaman Tercih Yapmak Zorunda Kalmaktadır.
7-   Kişisel Nedenler, Eksiktir. İyi Niyetli Yöneticiler, Kişisel Etik Değerlendirmelerinde Hata Yapabilirler.
8-   Etik Standartlar Ve Prensipler Daima, Sorunların Çözümü İçin Yeterli Değildir.
9-   Yirmi Birinci Yüzyılda Yöneticiler, Dürüstlük, Yardımseverlik Ve Alçak Gönüllülük Gibi Geleneksel Değerlere Uzanan Yeni Etik Sorunlarla Yüz Yüze Gelecektir.
10-Bugün İşletmelerin Yöneticileri Günümüzde Etik Sorunların Karmaşıklığıyla İlgili Olmak Zorundadır.
İşletme Etiğinin Öğretilebilirliği
Jones’e Göre Etik Derslerinin Ve Eğitiminin Olumlu Sonuçları Aşağıdaki Gibi Özetlenebilir:
-     Çalışanlara, Etik Karar Alma Sürecine Etkin Katılımına Yardımcı Olacak Mantığı, Fikirleri Ve Kelimeleri Sağlar
-     İnsanlara, Etik Önceliklerin Seçimi Ve Özetlenmesi Yoluyla Çevrelerine Karşı Duyarlı Olmasına Yardım Eder
-     Etik Standartları İhlal Edenlere Ve Ekonomik Tutuculuğa Kendini Adayanlarla Mücadele Etmede Akılcı Silahlar Sağlar
-     İşletmenin, Kamuoyunun Etik Testinden Geçmeyen Faaliyetleri İçin Çalışanların Bir Alarm Sistemi Gibi Hareket Etmesine Olanak Yaratır.
-     Etik Sorunlara Ve Etik Çözümleri Bulmak İçin İş Birliği, Hassasiyet Ve Bilinç Yaratır.
-     Etik Farkındalığı Ve Etik Cesareti Kuvvetlendirmeye Destek Olur
-     Tek Etik Sorunlarda Ve Bir Grubun Vicdanı Değerlerini Geliştirmede İnsanların Yeteneklerini Artırır.
-     Etik Standartları Ve Sosyal Dinleyiciler Yaratmak İçin Araçlar Ve Etik Bir Anlayışı Sağlayarak, İşletmenin Etik İklimini Geliştirir.
Bazı Araştırmacılara Göre İse Etik Eğitim, İş Ortamındaki İlişkilerin Ve İşletmenin Etik Çevresine Değer Katabilir. Bunu Yolu Aşağıdaki Gibi Özetlenebilir.
-     Bir Çalışanlara Değerleri Arasında Eşlemeyi Sağlar
-     Bir Çalışanın Değerlerinin, Akranları Ve Diğer Çalışanlar Ya Da Üst Yöneticileri Tarafından Değerlendirilmesinin Engellenmesini Sağlar
 
 
 
 
 
Bir Çalışanın Üst Yöneticisinden Gelen Etiğe Uygun Olmayan Bir Emri Ele Alır.
-     Etik Köşe Başlarının Engellemeyi Teşvik Eden Bir Performans Sistemiyle Başa Çıkar,
Bu Konuda Son Olarak Değinilmesi Gereken Bir Başka Çalışma, Lawrence Kohlberg’in (1973) Yaptığı Ve Etik Gelişimin Altı Aşamasını Oraya Konduğu Araştırmadır.
Etik Gelişimin Aşamaları
Kohlberg;
1.   Düzey: Ön Geleneksel Düzey (Birey Yönelimli)
Aşama 1. Cezadan Kaçınma: Yasaların Dışına Çıkmamak Yoluyla Cezadan Kaçınma. Birey, Diğerlerinin İhtiyaçları Hakkında Çok Az Farkındalığa Sahiptir
Aşama 2. Ödül Arama: Kendisi İçin Ödül Alma Çabaları Gösterme.
2.   Düzey: Geleneksel Düzey (Başkaları Yönelimli)
Aşama 3. İyi Birey: İyi Birey Olmak İçin “Doğru” Hareket Eder Ve Ailesi Ve Arkadaşları Tarafından Kabul Edilir.
Aşama 4. Yasa Ve Emir: Yasalara, Emirlere Ve Sosyal Kurumların Normlarına Uymak İçin “ Doğru “ Hareket Eder.
3.   Düzey: Geleneksel Sonrası, Özerk Ya Da Prensip Düzeyi (Evrensel, İnsanlık Yönelimli)
Aşama 5. Sosyal Sözleşme: Gelişim Ve Anlama İle Fikir Birliğine Ulaşmak İçin “Doğru” Hareket Eder.
Aşama 6. Evrensel Etik Prensipler: Doğruluk Ve Dürüstlüğün Özet Ve Evrensel İlkelerine Göre “ Doğru “ Hareket Eder.