8. ÜNİTE KANUN YOLLARINA İLİŞKİN GENEL BİLGİLER KANUN YOLLARINININ SINIFLANDIRILMASI . Kesinleşmemiş kararları karşı (dar anlamda kanun yolu veya olağan kanun yolu)= itiraz, istinaf ve temyiz . kesinleşmiş kararlara karşı (geniş anlamda kanun yolu veya olağan kanun yolu)= yargıtay cumhuriyet başsavcısının itirazı (olağanüstü itiraz) , kanun yararına bozma (yazılı emir), ve yargılamanın yenilenmesi oluşturur. KANUN YOLLARINA BAŞVURMA HAKKI OLANLAR . Cumhuriyet savcısı . şüpheli/sanık . avukat . katılan, suçtan zaar gören * Öngörülen sürede kanun yoluna başvurma dilekçeyle ve tutanağa geçirilerek zabıt katibine beyanda bulunarak yapılır. KANUN YOLUNUN BELİRLENMESİNDE HATA Kanun yolunun nitelendirilmesinde veya merciin seçiminde hata yapılabilir. Bu hatalar, başvuranın hakkını ortadan kaldırmaz, yanlış mercie başvurulduğunda, bu merci görevli mercie gönderir. Cumhuriyet savcıları bu hatadan yararlanamaz başvuruyu düzelterek yetkili mercie vermelidir. ALEYHTE DEĞİŞTİRME YASAĞI (Reformatio in perus ilkesi) Hükme karşı sadece sanık lehine kanun yoluna başvurulup hükmün yargıtayca bozulması halinde verilecek yeni hüküm önceki hükümdeki cezadan ağırını içeremez OLAĞAN KANUN YOLLARI İTİRAZ= Bir hakim veya mahkemenin kararının, bu karardan zarar gören ilgili kişinin başvurusuyla, başka bir mercide hukuken ve maddi yönde yeniden incelenmesine olanak tanıyan bir kanun yoludur. Hakimlik kararlarına karşı başvurulur. Bunlar= . soruşturma evresinde sulh ceza hakimi kararları . naip hakim kararları . mahkeme başkanının verdiği kararlar bir üst makamlarca incelenir. * İtiraz süresi 7 gündür * İtiraz kararın yerine getirilmesine engel olmaz ancak kararın yerine getirilmesinin geri bırakılmasına karar verilebilir. * Haklı görülürse karar kaldırılır, itiraz üzerine verilen karar kesindir. İSTİNAF= Ceza muhakemesinde 2. Derecede yer alan kanun yoludur. En önemli özelliği maddi meselenin bölge adliye mahkemesinde yeniden incelenmesine imkan sağlamasıdır. * Otomatik istinaf= 15 yıl ve daha fazla hapis cezalarına ilişkin hükümler bölge adliye mahkemesince talep olmaksızın resen istinaf incelemesine konu olabilir. Bu hal ceza muhakemesinde davasız yargılama olmaz ilkesinin istisnasıdır. İSTİNAF YASAĞI KAPSAMINDA KALAN KARARLAR * Hapis cezasından çevrilen adli para cezaları hariç, 3 bin tl dahil adli para cezasına mahkumiyet hükümlerine * Üst sınırı 500 günü geçmeyen adli para cezası gerektiren suçlardan beraat hükümlerine * Kanunda kesin olduğu yazan hükümlere karşı istinaf yoluna başvurulmaz. İstinafa başvurma süresi hükmün açıklanmasından itibaren 7 gündür. Başvuranın yokluğunda açıklanmışsa, süre tebliğ tarihinden itibaren başlar. İSTİNAF BAŞVURUSUNUN ETKİSİ * Süresinde başvurulan istinaf, hükmün kesinleşmesini engeller * Hükmü veren mahkeme istinaf başvurusunu bir kararla şu hallerde reddeder . istinaf istei kanuni sürede yapılmamışsa . hüküm aleyhine başvurusu yapılmayacak bir hükümse . başvuranın başvurma hakkı yoksa hükmü veren mahkeme istinaf dilekçesini veya tutanağı karşı tarafa tebliğ eder. Karşı taraf, 7 gün içinde cevap verir. Cevap süresi bitince dosya bölge adliye mahkemesi cumhuriyet başsavcılığına gönderilir. Başsavcılık dosyayı inceler ve düzenlediği tebliğname ile dosya görevli ceza dairesine verilir. Tebliğname ilgililerede tebliğ edilir. DOSYA ÜZERİNDEN ÖN İNCELEME Bölge adliye ceza mahkemesi dairesi ön inceleme yaparak başvurunun usulden kabul edilip edilmeyeceğini inceler. İnceleme sonucunda şartlar oluşmamışsa şu kararları verir= . başvurunun esastan reddine . kesin hukuka aykırılık dolayısıyla hükmün bozulmasına . gerekli tedbirleri aldıktan sonra davanın yeniden görülmesine ve duruşma hazırlığının başlamasına karar verir. TEMYİZ Temyiz aşamasında hükmün hukuka aykırı olup olmadığı incelenir. TEMYİZ EDİLEBİLEN KARARLAR . İstinafta verilen başvurunun reddi . istinafta duruşma sonunda verilen hükümer . bölge adliye mahkemesi ara kararları ancak hükümle birlikte temyiz edilir. TEMYİZ NEDENİ Nedeni ancak hükmün hukuka aykırı olmasıdır. Hukuka aykırılık halleri= . hükmün hukuka aykırı elde edilen delilere dayanması * Başvuruda temyiz nedeni belirtilmelidir * Temyiz süresi hükmün açıklanmasından itibaren 7 gündür. * Hükmü veren bölge adliye mahkemesi temyiz istemini, süresinde verilmeiğinden veya temyiz edilmiş veya etmeye hakkı olmayanın ettiği temyiz istemini reddeder. TEMYİZ İNCELEMESİ SONUNDA VERİLECEK KARARLAR * Temyiz talebi esas alındığında = temyiz talebinin esastan reddine veya kabulüne * Hükmü temyiz edilen bölge adliye mahkemesi esas alındığında= karanın onanmasından veya bozulmasından söz edilir. * Bazı durumlarda yargıtay önce hükmü bozar sonra düzelterek yeniden kurar (ıslah-iyileştirme) Temyiz sonucunda dava esas mahkemesine gönderilir. mahkemenin yasaya uyğun kurulmamış olması Mahkeme duruşma açar işlem yapar veya duruşma açmaz. Duruşma açarsa bozmaya uymuş demektir. Mahkeme duruşma sonunda eski kararında direnirse eylemli direnmeden söz edilir. Bu kararda temyize giderse yargıtay genel kurulu inceler ve yargıtay ceza kurulunca verilen karara karşı direnilemez. TEMYİZLE İSTİNAF ARASINDAKİ FARKLAR * Temyiz yargıtayca istinaf bölge adliye mahkemelerince yapılır * Temyiz dilekçesinde temyiz sebebi gösterilir, istinafta ise cumhuriyet savcısı dışında bişey gösterilmek zorunda değildir. * Bölge adliye mahkemesi bazı hükümleri otomatik temyize tabiyken, ilk derece mahkemesi talep üzerine temyiz edilir * Temyizde yargıtayın kararlarına karşı bölge adliye ve ilk derece mahkemesi direnebilir. İlk derece mahkemesi bölge adliye mahkemesinin kararlarına direnemez. * Temyizde hukuki denetim, istinafta hem hukuki hem maddi denetim yapılır. MUTLAK TEMYİZ NEDENLERİ . hakkında ret istemi öne sürüldüğü halde hakimin hükme katılması . mahkemenin yasaya aykırı olarak davaya bakmaya kendini yetkili ve görevli görmesi . duruşmada yasal olarak bulunması gerekenler olmadan duruşma yapılması . duruşmalı hükümde açıklık kuralının ihlali . hükmün geçersiz olması . hüküm için önemli hususlarda mahkeme kararıyla savunma hakkının sınırlandırılmış olması * Temyiz talebi hükmü veren mahkemeye dilekçeyle 7 gün içerisinde başvurularak yapılır. * Yargıtay temyiz başvurusunu kabul ederse esastan inceleme dosya üzerinde yapılır. İstisna hallerde yargıtay ceza dairelerinde duruşma yapılır. Bu duruşmaya mürafaa denir. * Yargıtay karararları gerekçeli olur ve kurul halinde verilir. * Temyiz incelemesi sonucu şu kararlar verilir= hükmü onaylama, hükmü bozma, hükmü ıslah etme, düşme OLAĞANÜSTÜ KANUN YOLLARI YARGITAY CUMHURİYET BAŞSAVCISININ İTİRAZI Yargıtay ceza dairelerinde verilen kararlara karşı yargıtay cumhuriyet başsavcısı resen veya istem üzerine 30 gün içinde itiraz yoluna gidebilir. KANUN YARARINA BOZMA(YAZILI EMİR) İstinaf veya temyiz incelemesinden geçmeksizin kesinleşen kararlara karşı başvurulan olağanüstü bir yoldur. Adalet bakanı veya yargıtay cumhuriyet başsavcısı başvurur. YARGILAMANIN YENİLENMESİ Hükmün kesinleşmesinden, hatta infaz edildikten sonra bile hükmün hatalı olduğu anlaşıldığı durumlarda başvurulur. LEHTE YENİLEME SEBEPLERİ * Duruşmada kullanılan sahte belge * Duruşmada gerçek dışı tanıklık * Duruşmada hakimin görevinde kusur etmesi * Hükmün hukuk mahkemesinin hükmüne dayandırılmaması * Yeniden ortaya konan olay ve deliller sanığın daha hafif bir ceza ya da beraatini gerektirirken mahkum edilmesi * Ceza hükmüün insan hakları ve ana hürriyetleri korumaya dair sözleşmenin hükümlerine aykırı verilmesi ALEYHTE YENİLEME NEDENLERİ * Duruşmada sanığın veya hükümlünün lehine ileri sürülen belgenin sahte olması * Hükme katılmış hakmlerden birinin görevinde kusur etmiş olması * Sanığın beraat sonrası hakim önünde ikrarda bulunması YENİDEN MUHAKEME Yargılama yenilenirse kural olarak duruşma yapılır. İstisna olarak şu hallerde yapılmaz. . hükümlünün ölmüş olması . beraat için yeterli delil bulunması * Aleyhte değiştirme yasağı uygulanır. * Yargılama sonunda beraat veya ceza verilmesine yer olmadığına karar verilrse önceki kararın tamamen veya kısmen infaz edilmesi dolayısıyla kişnin uğradığı maddi ve manevi zararlr tazmin edilir.
