[Vize] Genel İşletme

İşletmeler zaman içerisinde her dönemde yeni beceriler kazanarak değişmiş ve gelişmiş, bu dönüşümle birlikte insanların tüketim ve yaşam şekillerine doğrudan etki ederek onların da değişimine sebep olmuştur. İnsanların hayatları değiştikçe de talep ettikleri ürün ve hizmetler çeşitlenerek artış göstermiştir.

İnsanların satın aldıkları her ürün ve hizmet onların bir sorununu çözecek, ihtiyacını giderecek ya da isteğini tatmin edecektir. Sözü edilen ihtiyaçlar ve istekler sonsuz, bunları karşılamak için işletmelerin kullandığı kaynaklar ya da üretim faktörleri (doğal kaynaklar, emek, sermaye, girişimci) ise sınırlıdır. Bu durum ile ilgili çalışmalar sonucu işletme bilimi ortaya çıkmıştır ve işletme bilimi, kıt kaynaklara sahip işletmelerle sınırsız isteğe sahip tüketicilerin sorunlarını çözmek için uğraş vermektedir. Zira işletmelerin üretim faktörleri ile insan ihtiyaçları arasında sürekli bir ilişki bulunmaktadır. İşletmelerin ürettiği her ürün ve hizmet mutlaka bir ihtiyacı giderir, bir isteği karşılar, bir sorunu çözer. Fayda, mal ve hizmetlerin insanların ihtiyaçlarını giderme özelliğine denir. Bu kavram işletmelerin faaliyetleriyle insanların ihtiyaçlarından doğmuştur. İşletmeler fayda yaratırlar, tüketiciler ise ürün ya da hizmetin kendisine değil, sağladığı faydaya ödeme yaparlar. Dört farklı fayda bulunmaktadır. Bunlar:

İnsanların davranışlarının temelinde ihtiyaçlar bulunmaktadır. İhtiyaçlar işletmeler için iki açıdan önemlidir. İlki; işletmelerin tüketicilerin ihtiyaç  duydukları ürün ve hizmetleri üretmeleridir. İhtiyaçların işletmeleri ilgilendiren ikinci yanı ise, insan kaynaklarının en verimli şekilde çalışmaları ve ihtiyaçlarının karşılanmasıdır. Genel olarak insanın fizyolojik ve psikolojik yapısına uygun olarak ortaya çıkan ihtiyaçlar, karşılandıklarında zevk ve haz, karşılanmadığında acı ve sıkıntı yarattıkları için işletmeler farklı araştırmalara konu olan ihtiyaç kavramı üzerinde önemle durmuşlardır.

Değişik çalışmalar içerisinde en bilinen ve en yaygın olarak kullanılanı Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi’nde yer alan sınıflandırmadır. Bu sınıflandırma bir piramit şeklindedir ve bir üstteki ihtiyaca geçilmeden önce bir alttaki ihtiyaç giderilmek zorundadır. En alttan başlayarak en üste kadar olan sıralama şu şekildedir:

İnsan ihtiyaçlarının bir sınırı yoktur. İşletmeler ne kadar çok ve değişik ürün üretirse üretsin tüm ihtiyaçların karşılandığına dair bir geri bildirim sağlamayacaklardır. İnsanlar her zaman daha iyisini, daha yenisini isteyecekler ve işletmeler de bu talebi karşılamaya çalışacaklardır. En iyi ve en yeni ürünlerin talep edilmesi işletmeleri yaratıcılığa, yeniliğe ve inovasyona yönlendirecektir. İnovasyon, piyasaya çıkabilen ticari hale gelen yeniliğe denir.

Üretim faktörleri, insan ihtiyaçlarını gidermek, sorunlarını çözmek için piyasaya sunulacak ürün ve hizmetlerin üretiminde kullanılan miktar ve çeşit yönünden sınırlı olan girdi ya da kaynaklardır. Dört temel çeşidi vardır:

İşletmeler çeşitli nedenlerden (yönetim yapısı, kuruluş nedeni, ekonomik koşullar, çağdaşlık tercihi) dolayı değişik amaçlar edinebilirler. İşletmelerin amaçları onların

İşletme işlevleri (fonksiyonları) demek, işletmenin gruplandırılmış faaliyetleri demektir. İşletmenin birbiriyle ilişkili, yakın ve benzer faaliyetleri gruplandırılır ve çok sayıda faaliyeti az sayıda gruplarda sınıflandırılarak şu şekilde sıralanabilir:

İşletmelerin Başarısının Temel Göstergeleri

İşletmelerin oluşumunu daha iyi kavrayabilmek için işletmeleri sınıflandırmak gerekir. Sınıflandırma işleminde değişik kriterler göz önünde tutulur. Bu kriterlerden bazılarını şu şekilde sıralamak mümkündür; büyüklük (ölçek), yaptıkları iş, sermayenin mülkiyeti, dünya ölçeği, kâr ve yasal statüdür. Bunları aşağıdaki gibi detaylandırmak mümkündür: