 |
///5. ÜNİTE
/// GENEL YÖNETİM KAPSAMINDAKİ KAMU İDARELERİ
* Merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri *Sosyal Güvenlik kurumları *Mahalli idareleri
1- Genel bütçe kapsamındaki idareler
2-Özel bütçe kapsamındaki idareler
3-Düzenleyici ve denetleyici kurumları
Genel bütçeli kuruluşlar: Devlet tüzel kişiliğine dahil olan ve bu kanuna ekli (I) sayılı cetvelde yer
alan kamu idarelerinin bütçesidir.
Genel bütçeli kuruluşlara örnek : Cumhurbaşkanı – TBMM – Bakanlıklar – Yüksek yargı organları
Genel bütçeli idareler: Devletin merkezden yönetim esasına dayanarak yürüttüğü tüm hizmetleri
üreten idarelerdir.
Genel bütçeli idarelerinin özellikleri
* Tek tüzel kişilik altında toplanmıştır
* Aynı nakit idaresi altındadırlar
* Hazine birliği kapsamındadır
* Nakit idaresini hazine yürütür
* Kendilerine ait mal varlıkları yoktur
Yasama,yürütme ve yargı organlarının bütçesi : Genel bütçe
Özel bütçeli kuruluş : Bir bakanlığa bağlı veya ilgili olarak belirli bir kamu hizmetini yürütmek üzere
kurulan,gelir tahsis edilen,bu gelirden harcama yetkisi verilen, kuruluş ve çalışma esasları özel kanunla
düzenlenen ve ( II ) sayılı cetvelde yer alan kamu idaresinin bütçesidir.
Özel bütçeli idarelerin özellikleri
* Yarı kamusal mal ve hizmet üretirler
* En önemli gelir kaynaklarını hazine yardımları oluşturur
* Tüzel kişilikleri vardır
* Belli ölçüde özerklikler söz konusudur
* Belirli bir bakanlığa bağlıdır
* Kendilerine ait gelirleri vardır
* Kendi nakit idarelerini yaparlar
*Sosyal,bilimsel,teknik,kültürel alanlarda görevlidirler
Özel bütçeli kuruluşlara örnek : Sivil havacılık Genel müdürlüğü – Gençlik ve spor genel müdürlüğü
– Vakıflar Genel müdürlüğü – Anadolu üniversitesi
Genel bütçeden özel bütçeler yapılan yardım : Hazine yardımı
Düzenleyici ve denetleyici kurumlar : Özel kanunlarla kurul,kurum veya üst kurul şeklinde teşkilatlanan ve
( III ) sayılı cetvelde yer alan kurumlardır
Bazı yazarlar tarafından dördüncü bağımsız erk olarak kabul edilir.
Düzenleyici ve denetleyici kurumların benzerleri ilk kez ABD’de kurulmuştur .
* RTÜK( Radyo televizyon üst kurulu) * Telekomünikasyon kurumu *Sermaye piyasası kurulu
*Bankacılık düzenleme ve denetleme kurumu * Enerji piyasası * Düzenleme kurumu
*Kamu ihale kurumu * Rekabet kurumu
*Tütün,Tütün mamulleri ve Alkollü içkiler piyasas ı düzenleme kurumu
Düzenleyici ve denetleyici kurumların Görevi
*Düzenleme * Denetleme *Yönlendirme *Arabuluculuk
Sosyal Güvenli kuruluşları : Kişileri iradeleri dışında uğradıkları fiziksel ve iktisadi tehlikelerin zararlarından
kurtarmak veya bu tehlikelerin zararlarınj azaltmak, kişiye bu zararlar karşılığında insanlık onuruna yaraşır
asgari bir yaşam düzeyi sağlamak amacıyla sosyal devlet ilk eleri gereğince kurulmuş kuruluşlardır.
T.C.Emekli sandığı – Sosyal sigortalar kurumu – Esnaf ve sanatkarlar ve diğer bağımsız çalışanlar
sosyal sigortalar kurumu ( Bağ-kur ) – Türkiye iş kurumu
Sosyal güvenlik sisteminde oluşan olumsuzluklar
* Erken emeklilik yasasının bir dönem uygulanmasının yarattığı etkiler
* Prim tahsilatında yaşanan zorluklar
* sigortalı yakınlarına sağlanan sağlık hizmetlerinin sisteme ağır maliyetler yüklemesi
* üç ayrı sosyal güvenlik kuruluşu arasındaki koordinasyon eksikliği ve bunun sonucunda ortaya çıkan ekstra
maliyetler ve bu kurumların plasmanlarının etkin işletilememesi
Cari gider: Etkisi bir dönem bir bütçe dönemi ile sınırlı devamı için gerekli olan harcamaların tümüne verilen
addır.
Mahallî idareler : Yerel düzeyde mal ve hizmet sunmakla yükümlü kamu idareleridir. Belediyeler, il özel
idareleri ve köyler
Mahallî idareler arasında en geniş uygulama alanına sahip ünite : Belediyelerdir
En küçük yerel yönetim ünite : Köylerdir
Türkiye’de yerel yönetimler deyiminin kapsamına giren kuruluşlar; Belediyeler, il özel idareleri ve
köylerdir
Yerel yönetimlerin özellikleri;
* Kamu tüzel kişiliğine sahip olması
* Karar organları seçimle oluşturulması
* Görevleri ve yetkileri ile ilgili çıkarılacak kanunlar, yerinden yönetim ilkesine uygun düzenlenmek
* Büyük yerleşim merkezleri için özel yönetim biçimleri getirilmesi
* Seçilmiş organlarının, organlık sıfatını kazanma ve kaybetmeleri konusundaki denetim yargı yolu ile
yapılması
* Seçilmiş yerel yönetim organlarını veya bu organların üyelerini, geçici bir önlem olarak, içişleri
Bakanı görevden almak
Merkezi yönetimin mahalli idareler üzerindeki denetim yapma amaçları :
- Yerel hizmetlerin idarenin bütünlüğü ilkesine uygun şekilde yürütülmesi
– Kamu görevlerinde birliğin sağlanması.
– Toplum yararının korunması
– Yerel ihtiyaçların gereği gibi karşılanması
– Yerel yönetimler, belirli kamu hizmetlerinin görülmesi amacıyla kendi aralarında Bakanlar Kurulunun
izni ile birlik kurabilir.
– Yerel yönetimlerin görevleri, yetkileri, maliye ve kolluk işleri ve merkezî yönetim ile karşılıklı bağ ve
ilgileri kanunla düzenlenir.
– Yerel yönetimlere görevleri ile orantılı gelir kaynakları sağlanır
Belediye, : Belde sakinlerinin mahallî müşterek nitelikteki ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan ve karar
organı seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan, idarî ve mali özerkliğe sahip kamu tüzel kişisidir
* Nüfusu 5.000ve üzerinde olan yerleşiim birimlerinde belediye kurulabilir
* İl ve ilçe merkezlerinde belediye kurulması zorunludur
* Danıştay’ın görüşü alınarak müşterek kararname ile o yerde belediye kurulur
Mevcut düzenlemelerde yer alan belediye türleri
• Olağan (Normal) Belediyeler: Büyükşehir belediyelerinin bulunmadığı iller ile bu illerin ilçelerinde ve diğer
beldelerde kurulmuş olan belediyelerdir.
• Büyükşehir Belediyesi: En az üç ilçe veya ilk kademe belediyesini kapsayan, bu belediyeler
arasında koordinasyonu sağlayan; kanunlarla verilen görev ve sorumlulukları yerine getiren, yetkileri
kullanan belediyelerdir.
• Büyükşehir Belediyesi Sınırları İçindeki ilçe Belediyeleri: Aynen büyükşehir belediyelerinin tabi olduğu
kanunlara bağlı olarak hizmet üretmektedirler.
• İlk kademe belediyesi: Büyükşehir belediye sınırları içinde ilçe kurulmaksızın oluşturulan ve büyükşehir
ilçe belediyeleriyle aynı yetki, imtiyaz ve sorumluluklara sahip belediyedir.
Belediyenin organları; Belediye meclisi, belediye encümeni ve belediye başkanı
Belediye meclisi,: Belediyenin karar organıdır ve ilgili kanunda gösterilen esas ve usullere göre
seçilmiş üyelerden oluşur
Belediye meclisinin görev ve yetkileri
• Stratejik plan ile yatırım ve çalışma programlarını, belediye faaliyetlerinin ve personelinin performans
ölçütlerini görüşmek ve kabul etmek.
• Bütçe ve kesin hesabı kabul etmek, bütçede kurumsal kodlama yap›lan birimler ile fonksiyonel
sınıflandırmanın birinci düzeyleri arasında aktarma yapmak.
• Belediyenin imar planlarını görüşmek ve onaylamak, büyükflehir ve il belediyelerinde il çevre düzeni
planını kabul etmek. Belediye sınırları il sınırı olan büyükşehir belediyelerinde il çevre düzeni planı ilgili
büyükşehir belediyeleri tarafından yapılır veya yaptırılır ve doğrudan belediye meclisi tarafından onaylanır.
• Borçlanmaya karar vermek.
• Taşınmaz mal alımına, satımına, takasına, tahsisine, tahs is şeklinin değiştirilmesine veya tahsisli bir
taşınmazın kamu hizmetinde ihtiyaç duyulmaması hâlinde tahsisin kaldırılmasına; üç yıldan fazla
kiralanmasına ve süresi otuz yılı geçmemek kaydıyla bunlar üzerinde sınırlı ayni hak tesisine karar vermek.
• Kanunlarda vergi, resim, harç ve katılma payı konusu yapılmayan ve ilgililerin isteğine bağlı hizmetler
için uygulanacak ücret tarifesini belirlemek.
• şartlı bağışları kabul etmek.
• Belediye adına imtiyaz verilmesine ve belediye yatırımlarının yap-işlet veya yap-işlet-devret modeli
ile yapılmasına; belediyeye ait şirket, işletme ve iştiraklerin özelleştirilmesine karar vermek.
• Meclis başkanlık divanını ve encümen üyeleri ile ihtisas komisyonları üyelerini seçmek.
• Belediye tarafından çıkarılacak yönetmelikleri kabul etmek.
• Meydan, cadde, sokak, park, tesis ve benzerlerine ad vermek; mahalle kurulmas›, kaldırılması,
birleştirilmesi, adlarıyla sınırlarının tespiti ve değiştirilmesine karar vermek; beldeyi tanıtıcı amblem, şama ve
benzerlerini kabul etmek.
Belediye encümeni: Belediye başkanının başkanlığında; il belediyelerinde ve nüfusu 100.000’in üzerindeki
belediyelerde, belediye meclisinin her yıl kendi üyeleri arasından bir yıl için, gizli oyla seçeceği üç üye, mali
hizmetler birim amiri ve belediye başkanının her yıl birim amirleri arasından seçeceği iki üye olmak üzere yedi
kişiiden, diğer belediyelerde, belediye meclisinin her yıl kendi üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceği
iki üye, mali hizmetler birim amiri ve belediye başkanının her
yıl birim amirleri arasından seçeceği bir üye olmak üzere beş kişiden oluşur.
Belediye encümeninin görev ve yetkileri
•Stratejik plan ve yıllık çalışma programı ile bütçe ve kesin hesabı inceleyip belediye meclisine görüş
bildirmek.
• Yıllık çalışma programına alınan işlerle ilgili kamulaştırma kararlarını almak ve uygulamak.
• Öngörülmeyen giderler ödeneğinin harcama yerlerini belirlemek.
• Bütçede fonksiyonel sınıflandırm anın ikinci düzeyleri arasında aktarma yapmak.
• Kanunlarda öngörülen cezaları vermek.
• Vergi, resim ve harçlar dışında kalan dava konusu olan belediye alacaklarının anlaşma ile tasfiyesine
karar vermek.
• Taşınmaz mal satımına, trampasına ve tahsisine ilişkin meclis kararlarını uygulamak; süresi üç yılı
geçmemek üzere kiralanmasına karar vermek.
• Umuma açık yerlerin açılış ve kapanış saatlerini belirlemek.
• Diğer kanunlarda belediye encümenine verilen görevleri yerine getirmek.
Belediye başkanı : Belediye idaresinin başı ve belediye tüzel kişiliğinin temsilcisidir.ilgili kanunda
gösterilen esas ve usullere göre seçilir.
Büyükşehir belediyesi; En az üç ilçe veya ilk kademe belediyesini kapsayan, bu belediyeler arasında
koordinasyonu sağlayan, kanunlarla verilen görev ve sorumlulukları yerine getiren, yetkileri kullanan, idarî ve
mali özerkliğe sahip ve karar organı seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan kamu tüzel kişisi
*2011 yılı itibarıyla ülkemizde 16 Büyükşehir Belediyesi (Adana, Ankara, Antalya, Bursa, Diyarbakır, Erzurum,
Eskişehir, Gaziantep, istanbul, izmir, Kayseri, Kocaeli, Konya, Mersin, Sakarya, Samsun) ve bu
büyükşehirlerde 143 Büyükşehir ilçe Belediyesi bulunmaktadır.
Mahallî idare Birliği : Birden fazla mahallî idarenin yürütmekle görevli oldukları hizmetlerden bazılarını
birlikte görmek üzere kendi aralarında kurdukları kamu tüzel kişisidir.
Birlik tüzüğünde aşağıdaki hususların bulunması zorunludur:
* Birliğin adı ve amacı
* Birlik üyesi mahallî idarelerin adları
* Birliğin merkezî
* Birliğin görev süresi, sona ermesi ve tasfiyesi
* Birliğe devredilen görev ve hizmetler
* Birlik meclisinin ve birlik encümeninin toplantı dönemleri
* Birlik üyesi mahallî idarelerin her birinin birlik meclisinde kaç üye ile temsil edileceği ve seçilen üyelerin
görev süresi ve birlik encümeni üye sayısı
* Birlik üyelerinin, birliğin kuruluş ve faaliyet giderlerine kat›lma payları ve bu payların tespit yöntemi
* Birliğin gelirleri, giderleri, bütçe ve çalışma programlarına ilişkin hususlar.
* Birlik üyesi mahallî idarelerin ve bu idarelerin hizmet alanında yaşayanların birlik hi zmetlerinden yararlanma
usulleri
* Tüzük değişkliğinin nasıl yapılacağı
Mahallî idare Birlikleri çeşitleri
* Zorunlu Birlikler *Turizm Altyapı Hizmet Birlikleri *Köylere Hizmet Götürme Birlikleri
* Ülke Düzeyinde Kurulan Birlikleri *Diğer Birlikler
İl Özel idaresi : il halkının mahallî müşterek nitelikteki ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan ve karar organı
seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan, idari ve mali özerkliğe sahip kamu tüzel kişisidir
il özel idaresinin organları: il genel meclisi, il encümeni ve validir.
İL özel idaresi gelirler
• Kanunlarla gösterilen il özel idaresi vergi, resim, harç ve katılma payları
• Genel bütçe vergi gelirlerinden ayrılan paylar
• Genel ve özel bütçeli idarelerden yapılacak ödemeler
• Taşınır ve taşınmaz malların kira, satış ve başka suretle değerlendirilmesinden elde edilecek gelirler
• il genel meclisi tarafından belirlenecek tarifelere göre tahsil edilecek hizmet karşılığı ücretler
• Faiz ve ceza gelirleri
• Bağışlar
• Her türlü girişim, iştirak ve faaliyetler karşılığı sağlanacak gelirler
• Diğer gelirler
Köy Kanunu’na göre köyün üç ayrı tanımı yapılmıştır.
• Nüfusu iki binden az olan yerleşme birimlerine köy denilmektedir.
• Cami, okul, otlak, yaylak, baltal›k gibi orta malları bulunan, toplu veya dağınık evlerde oturan insanlar, bağ,
bahçe ve tarlalarıyla birlikte bir köy oluştururlar.
• Köy bir yerden bir yere götürülebilen veya götürülemeyen mallara sahip
olan ve bu kanun ile kendisine verilen işleri yapan başlı başına bir varlıktır.Buna tüzel kişilik denir.
Köyün zorunlu işleri: Temizlik, sağlık, tarım, bayındırlık ve eğitim
isteğe bağlı işleri : Köyde pazar ve çarşı yeri yapmak, köyün yollarını taş kaldırım ile döşemek, köy
mezarlığının düzenlemesini yapmak, çamaşırlık yapmak, hamam yapmak, sulama kanalları yapmak berber
yetiştirmek
İMECE: Köyün gelir kaynakları aras›nda köy işlerinin bir çoğu bütün köylü birleşerek yapmasıdır.
SALMA: Köylünün hâl (durum) ve vaktine göre köy ihtiyar meclisi kararIyla köyde oturanlara ve köyde maddi
alakasI bulunanlardan alınan gelirdir.
*Bütçenin uygulayıcısı muhtardır.
Kamu iktisadi teşebbüsü: Devletin ekonomik alanda mal ve hizmet üreten kuruluşlarının genel adıdır.
Kamu kesiminin boyutlarını ortaya koymanın en kestirme yolu: Kesimin gelir ve harcamalarının
GSMH’ya oranlanmasıdır.
///6. ÜNİTE
Analitik bütçe sınıflaması: Harcama sınıflaması – Gelirin ekonomik sınıflaması
Harcama sınıflaması : kurumsal sınıflama, fonksiyonel sınıflama, finansman tipi sınıflaması, ekonomik
sınıflama
BiRiNCi DÜZEY KURUMSAL KODLAR
01 – CUMHURBAŞKANLIĞI
02 - TBMM
03 - ANAYASA MAHK.
04 - YARGITAY
05 - DANIŞTAY
06 - SAYIŞTAY
07 – BAŞBAKANLIK
08 - ADALET BAKANLIĞI
09 - MİLLİ SAVUNMA BAK.
10 - İÇ İŞLERİ BAKANLIĞI
11 - DIŞ İŞLERİ BAKANLIĞI
12 - MALİYE BAKANLIĞI
13 - MİLLİ EĞİTİM BAK.
14 - BAYINDIRLIK VE İSKAN BAK.
15 - SA⁄LIK BAKANLIĞI
16 - ULAŞTIRMA BAKANLI⁄I
17 - TARIM VE KÖY İŞLERİ BAK.
18 - ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜ.BAK.
19 - SANAYİ VE TİCARET BAK.
20 - ENERJİ VE TABİİ KAYN. BAK.
21 - KÜLTÜR VE TURİZM BAK.
22 - ÇEVRE VE ORMAN BAK.
38 – 39 – YÜKSEK ÖĞRETİM KUR.
40 – 41- ÖZEL BÜTÇELİ KURUMLAR
42 - DÜZENLEYİCİ VE DENETLEYİCİ KUR.
43 - SOSYAL GÜVENLİK KURUM.
44 – 45- İL ÖZEL İDARELERİ
46 – 47- BELEDİYELER
48 – MAHALLİ İDARE BİRLİKLERİ
Kurumsal sınıflama 4 düzeylidir;,
1- Bakanlıklar ve benzer kurumlar
2- Birinci düzeydeki kişiye karşı sorumlu en üst düzey kişi
3- Ana hizmet birimleri
4- Politikaları uygulayan ve halkla doğrudan temas hâlinde olan birimler ile destek ve lojistik hizmetleri
Fonksiyonel sınıflandırma: Topluma sağladığı belli ve farklı hizmetleri içine alan ana hedeflerdir.
FONKSiYONEL SINIFLANDIRMA I. DÜZEY
01 GENEL KAMU HiZMETLERi
02 SAVUNMA HiZMETLERi
03 KAMU DÜZENi VE GÜVENLiK HiZMETLERi
04 EKONOMiK iŞLER VE HİZMETLER
05 ÇEVRE KORUMA HİZMETLERİ
06 İSKAN VE TOPLUM REFAHI HİZMETLERİ
07 SAĞLIK HİZMETLERİ
08 DİNLENME, KÜLTÜR VE DİN HİZMETLERİ
09 EĞİTİM HİZMETLERİ
10 SOSYAL GÜVENLİK VE SOSYAL YARDIM HİZMETLERİ
GENEL KAMU HİZMETLERİ II. DÜZEY
01 GENEL KAMU HİZMETLERİ
1 Yasama ve Yürütme Organları, Finansal ve Mali işler, Dışişleri Hizmetleri
2 Dış Ekonomik Yardım Hizmetleri
3 Genel Hizmetler
4 Temel Araştırma Hizmetleri
5 Borç Yönetimi Hizmetleri
6 Genel Nitelikli Transferlere ilişkin Hizmetler
8 Genel Kamu Hizmetlerine ilişkin Araştırma ve Geliştirme Hizmetleri
9 Sınıflandırmay a Girmeyen Genel Kamu Hizmetleri
SAVUNMA HiZMETLERi II. DÜZEY
02 SAVUNMA HiZMETLERi
1 Askeri Savunma Hizmetleri
2 Sivil Savunma Hizmetleri
3 Dış Askeri Yardım Hizmetleri
8 Savunmaya ilişkin Araştırma ve Geliştirme Hizmetleri
9 Sınıflandırmay a Girmeyen Savunma Hizmetleri
KAMU DÜZENi VE GÜVENLiK HiZMETLERi II. DÜZEY
03 KAMU DÜZENi VE GÜVENLiK HiZMETLERi
1 Güvenlik Hizmetleri
2 Yangından Korunma Hizmetleri
3 Mahkeme Hizmetleri
4 Cezaevi idaresi Hizmetleri
8 Kamu Düzeni ve Güvenliğe ilişkin Araştırma ve Geliştirme Hizmetleri
9 Sınıflandırmay a Girmeyen Kamu Düzeni ve Güvenlik Hizmetleri
EKONOMiK iŞLER VE HİZMETLER II. DÜZEY
04 EKONOMİK İŞLER VE HİZMETLER
1 Genel Ekonomik işler ve Hizmetler
2 Tarım, Ormancılık, Balıkçılık ve Avcılık Hizmetleri
3 Yakıt ve Enerji Hizmetleri
4 Madencilik, imalat ve inşaat Hizmetleri
5 Ulaştırma Hizmetleri
6 iletişim Hizmetleri
7 Diğer Endüstriler
8 Ekonomik Faaliyetlere ilişkin Araştırma ve Geliştirme Hizmetleri
9 Sınıflandırmay a Girmeyen Ekonomik işler ve Hizmetler
ÇEVRE KORUMA HiZMETLERi II. DÜZEY
05 ÇEVRE KORUMA HiZMETLER
1 Atık Yönetimi Hizmetleri
2 Atık Su Yönetimi Hizmetleri
3 Kirliliğin Azaltılması Hizmetleri
4 Doğal Ortamın ve Bio Çeşitliliğin Korunması
8 Çevre Korumaya ilişkin Araştırma ve Geliştirme Hizmetleri
9 Sınıflandırmay a Girmeyen Çevre Koruma Hizmetleri
iSKAN VE TOPLUM REFAHI HiZMETLERi II. DÜZEY
06 iSKAN VE TOPLUM REFAHI HiZMETLERi
1 iskan işleri ve Hizmetleri
2 Toplum Refahı Hizmetleri
3 Su Temini işleri ve Hizmetleri
4 Sokak ve Caddelerin Aydınlatılması Hizmetleri
8 ‹skan ve Toplum Refahına ilişkin Araştırma ve Geliştirme Hizmetleri
9 Sınıflandırmay a Girmeyen iskan ve Toplum Refahı Hizmetler
SAĞLIK HİZMETLERİ II. DÜZEY
07 SAĞLIK HİZMETLERİ
1 Tıbbi Ürünler, Cihaz ve Ekipmanlara ilişkin işler ve Hizmetler
2 Ayakta Yürütülen Tedavi Hizmetleri
3 Hastane işleri ve Hizmetleri
4 Halk Sağlığı hizmetleri
8 Sağlık Hizmetlerine ilişkin Araştırma ve Geliştirme Hizmetleri
9 Sınıflandırmay a Girmeyen Sağık Hizmetleri
DiNLENME, KÜLTÜR VE DiN HiZMETLERi II. DÜZEY
08 DiNLENME, KÜLTÜR VE DiN HiZMETLERi
1 Dinlenme ve Spor Hizmetleri
2 Kültür Hizmetleri
3 Yayın ve Yayım Hizmetleri
4 Din Hizmetleri
8 Dinlenme Kültür ve Din Hizmetlerine ilişkin Araştırma ve Geliştirme Hizmetleri
9 Sınıflandırmay a Girmeyen Dinlenme, Kültür ve Din Hizmetleri
EĞİTİM HİZMETLERİ II. DÜZEY
09 EĞİTİM HİZMETLERİ
1 Okul Öncesi Eğitim ve ilköğretim Hizmetleri
2 Ortaöğretim Hizmetleri
3 Ortaöğretim Sonrası Mesleki Eğitim Hizmetleri
4 Yükseköğretim Hizmetleri
5 Seviyeye Göre Sınıflandırılam ayan Eğitim Hizmetleri
6 Eğitime Yardımcı Hizmetler
8 Eğitime ilişkin Araştırma ve Geliştirme Hizmetleri
9 Sınıflandırmay a Girmeyen Eğitim Hizmetleri
SOSYAL GÜVENLiK VE SOSYAL YARDIM HiZMETLERi II. DÜZEY
10 SOSYAL GÜVENLiK VE SOSYAL YARDIM HiZMETLERi
1 Hastalık ve Malullük Yardım Hizmetleri
2 Yaşlılık Yardımı Hizmetleri
3 Dul ve Yetim Aylığı Hizmetleri
4 Aile ve Çocuk Yardımı Hizmetleri
5 işsizlik Yardımı Hizmetleri
6 iskan Yardımı Hizmetleri
7 Sosyal Güvenliği Bulunmayanlara Sağlanan Hizmetler
8 Sosyal Güvenlik ve Sosyal Yardımlara ilişkin Araştırma ve Geliştirme Hizmetleri
9 Sınıflandırmay a Girmeyen Sosyal Güvenlik ve Sosyal Yardım Hizmetleri
FiNANSMAN TiPi SINIFLANDIRMASI
1 GENEL BÜTÇELi iDARELER
2 ÖZEL BÜTÇELi iDARELER
3 DÜZENLEYiCi VE DENETLEYiCi KURUMLAR
4 SOSYAL GÜVENLiK KURUMLARI
5 MAHALLi iDARELER
6 ÖZEL ÖDENEKLER
7 DIŞ PROJE KREDiLERi
8 ŞARTLI BAĞIŞ VE YARDIMLAR
EKONOMİK SINIFLAMA: Bir yandan hükümetlerin harcama kararlarının ekonomik etkilerini bilerek
ekonomiye yön vermelerine olanak sağlayan sınıflamadır.
Cari harcamalar: Ekonomik kapasiteyi kullanmaya yönelik, faydaları daha çok bir yıl içerisinde çıkan ve
nispeten küçük ölçekli harcamalardır.
Cari harcama; sermaye varlıkları veya sermaye varlıklarının üretiminde kullanılacak mal veya hizmetler için
yapılan harcamalar dışında kalan karşılıklı ödemeler ile alıcıların mali sermayesinin artırılması dışındaki
amaçlarla yapılan karşılıksız ödemelerdir.
Cari Giderler: Personel için yapılan ödemeler (sosyal güvenlik dâhil) ile bütçe kanunlarıyla belirlenmiş asgari
değeri aşmayan ve/veya normal ömrü bir yıl veya bir yıldan daha uzun olmayan mal ve hizmet alımları ve faiz
giderleridir.
Cari Transferler: Cari nitelikli mal ve hizmet alımlarının finansmanı amacıyla yapılan karşılıksız
ödemelerdir.
Yatırım harcamaları : Ekonomik kapasiteyi arttırıcı, faydaları uzun yıllar devam eden ve daha çok büyük
ölçekli harcamalardır.
Transfer harcamaları: Kapasiteyle ilişkisi olmayan ancak harcandığında ekonomik etkileri ortaya çıkan ve
karşılıksız satın alma gücünün el değişmesine neden olan harcamalardır.
Sermaye transferleri: Sermaye nitelikli mal ve hizmet alımlarının finansmanı amacıyla yapılan karşılıksız
transferlerdir.
EKONOMiK SINIFLANDIRMA
01 PERSONEL GiDERLERi
02 SOSYAL GÜVENLiK KURUMLARINA DEVLET PRiMi GiDERLERi
03 MAL VE HiZMET ALIM GiDERLERi
04 FAiZ GiDERLERi
05 CARi TRANSFERLER
06 SERMAYE GiDERLERi
07 SERMAYE TRANSFERLERi
08 BORÇ VERME
09 YEDEK ÖDENEKLER
EKONOMiK SINIFLANDIRMA II. DÜZEY
01 PERSONEL GiDERLERi: 1 MEMURLAR 2 SÖZLEŞMELi PERSONEL 3 İŞÇİLER
4 GEÇİCİ PERSONEL 5 DİĞER PERSONEL 7 MİLLETVELLERİ 8 CUMHURBAŞKANI ÖDENEĞİ
02 SOSYAL GÜVENLİK KURUMLARINA DEVLET PRİMİ GİDERLERİ:
1 MEMURLAR 2 SÖZLEŞMELİ PERSONEL 3 İŞÇİLER 4 GEÇİCİ PERSONEL 5 DİĞER PERSONEL
7 MİLLETVEKİLLERİ
03 MAL VE HİZMET ALIM GİDERLERİ :
1 ÜRETİME YÖNELİK MAL VE MALZEME ALIMLARI 2 TÜKETİME YÖNELİK MAL VE MALZEME
ALIMLARI
3 YOLLUKLAR 4 GÖREV GİDERLERİ 5 HİZMET ALIMLARI
6 TEMSİL VE TANITMA GİDERLERİ
7 MENKUL MAL, GAYRİMADDİ HAK ALIM, BAKIM VE ONARIM GİDERLERİ
8 GAYRİMENKUL MAL BAKIM VE ONARIM GİDERLERİ
9 TEDAVİ VE CENAZE GİDERLERİ
FAİZ GİDERLERİ : 1 KAMU KURUMLARINA ÖDENEN İÇ BORÇ FAİZ GİDERLERİ
2 DİĞER İÇ BORÇ FAİZ GİDERLERİ
3 DIŞ BORÇ FAİZ GİDERLERİ 4 İSKONTO GİDERLERİ
5 KISA VADELİ NAKİT İŞLEMLERE AİT FAİZ GİDERLERİ
YEDEK ÖDENEK: Bütçede mali yılbaşında öngörülemeyen hizmetlerin için veya yıl içi beklenmedik
gelişmeler sonucu tahminlerdeki sapmalara karşılık, kamu hizmetlerinin devamını sağlamak amacıyla
güvence olarak ayrılan ödeneklerdir.
/// 7. ÜNİTE
BÜTÇE: Belirli bir dönemdeki gelir ve gider tahminleri ile bunların uygulanmasına ilişkin hususları
gösteren ve usulüne uygun olarak yürürlüğe konulan belgedir.
Merkezî Yönetim Bütçe Kanunu : merkezî yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin gelir ve gider
tahminlerini gösteren, bunların uygulanmasına ve yürütülmesine yetki ve izin veren kanundur.
Merkezî Yönetim Bütçe Kanunu maddeleri;
• Yılı ve izleyen iki yılın gelir ve gider tahminleri (üç yıllık)
• Bütçe açık veya fazlasının tutarı (varsa), ve bu aç›k veya fazlanın nasıl kullanılacağı
• Vergi muafiyet, istisna ve indirimleri ile benzeri uygulamalar nedeniyle vazgeçilen vergi gelirleri, bir
başka deyişle vergi harcamaları cetveli,
• Borçlanma ve garanti sınırları
• Bütçelerin uygulanmasında tanınacak yetkiler
• Mali yıl içinde gelir ve giderlere yönelik olarak uygulanacak ve kısmen veya tamamen
uygulanmayacak hükümler
2012 Merkezî Yönetim Bütçesinde yer alan cetveller
- A cetveli : Tüm harcamacı kuruluşların, analitik bütçe sınıflamasına dayalı ödenek miktarlarını
gösterir.
- B cetveli : 2012 yılın tüm gelir kaynaklarından tahsil olunacak miktarların tahminleri yer alır.
- C cetveli : Merkezî yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin gelirlerinin dayandığı temel mevzuat hükümleri
yer alır.
- E cetveli : Bazı özel ödeneklerin kullanımına ve harcamalara ilişkin esaslar yer alır.
- F cetveli : 5018 sayılı Kanu’na ekli özel bütçeli ve düzenleyici ve denetleyici kurumların nakit imkanları ile
bu imkanlardan harcanması öngörülen tutarları gösterir.
- H cetveli : Harcırah Kanunu hükümleri uyar›nca verilecek gündelik ve tazminat tutarları gösterir.
- İ cetveli : Çeşitli kanunlara göre Bütçe Kanunu’nda gösterilmesi gereken parasal sınırları gösterir.
- K cetveli : Ek ders, konferans ve fazla çalışma ücretleri ile diğer ücret ödemelerinin tutarları verilir.
- M cetveli : Millî Eğitim Bakanlığı pansiyon ücretlerini gösterir cetveldir.
- O cetveli : ordu ihtiyacı için alınacak hayvanların alım değerlerini gösterir cetveldir.
- P cetveli : Motorlu taşıtların ortalama alım değerlerini ve seferberlik tatbikatına katılacak araçların
günlük kira bedellerini gösterir cetveldir.
- T cetveli : kurumların satın alacakları taşıtların azami satın alma bedellerini gösterir cetveldir.
- V cetveli : kanunlar ve kararnamelerle bağlanmış vatani hizmet aylıklarını gösterir cetveldir.
Orta Vadeli Program
*Merkezî Yönetim Bütçesinin hazırlanma süreci, Kalkınma Bakanlığının hazırladığı orta vadeli programının
en geç eylül ayının ilk haftasının sonuna kadar Bakanlar Kurulu tarafından görüşülmesi ile başlar.
*Orta vadeli program aynı süre içinde Resmî Gazete’de yayımlanır.
Orta Vadeli Mali Plan: Kamu idarelerinin ödenek teklif tavanlarının belirlenmesidir.
* Gelecek üç yıla ilişkin gelir ve gider tahminlerini içerir.
* Yüksek Planlama Kurulu tarafından eylül ayının on beşine kadar karara bağlanıp Resmî Gazete’de
yayımlanır.
* Yüksek Planlama Kurulu, Başbakanın başkanlığında, Bakan ve Başbakanın belirleyeceği diğer bakanlardan
oluşur.
Bütçe Çağrısı ve Yatırım Genelgesi:
* Maliye Bakanlığı ve Kalkınma Bakanlığı kamu idarelerinin bütçe tekliflerini ve yatırım programını hazırlama
sürecini yönlendirmek üzere sırasıyla Bütçe Çağrısı ve Yatırım Genelgesi’ni eylül ayının on beşine kadar
Resmî Gazete’de yayımlarlar.
Kamu gideri; kanunlar›na dayanılarak yaptırılan iş, alınan mal ve hizmet bedelleri, sosyal güvenlik katkı
payları, iç ve dış borç faizleri, borçlanma genel giderleri, borçlanma araçlarının iskontolu satışından doğan
farklar, ekonomik, mali ve sosyal transferler, verilen bağış ve yardımlar ile diğer giderleridir
Kamu geliri : kanunlarına dayanılarak toplanan vergi, resim, harç, fon kesintisi, pay veya benzeri gelirler,
faiz, zam ve ceza gelirleri, taşınır ve taşınmazlardan elde edilen her türlü gelirler ile hizmet karşılığı elde
edilen gelirler, borçlanma araçlarının primli satış suretiyle elde edilen gelirler, sosyal güvenlik primi kesintileri,
alınan bağış ve yardımlar ile diğer gelirlerdir.
Bütçe Komisyonu: Komisyon kırk üyeden oluşur.
1982 Anayasasına göre Bütçe komisyonu üye sayısı : 25 Üye iktidar – 15 Üye muhalefet
Bütçe ödenekleri:
• Genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri, ayrıntılı harcama programlarını hazırlar ve vize edilmek üzere
Maliye Bakanlığana gönderir.
• Özel bütçeli idareler ve sosyal güvenlik kurumları ayrıntılı finansman programlarını hazırlar ve harcamalarını
bu programa uygun olarak yapar.
• Ayrıntılı harcama ve finansman programlarının hazırlanmasına, vize edilmesine, uygulanmasına ve
uygulamanın izlenmesine dair usul ve esaslar Maliye Bakanlığınca belirlenir.
• Kamu idareleri, bütçelerinde yer alan ödeneklerin üzerinde harcama yapamaz.
• Cari y›lda kullan›lmayan ödenekler y›lsonunda iptal edilir.
• Genel veya kısmi seferberlik, savaş ilanı veya Bakanlar Kurulu Kararı ile zorunlu askerî hazırlıkların yapıldığı
olağanüstü hâllerde Millî Savunma Bakanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı
bütçelerindeki mevcut ödenekler, bu idarelerin ödenek toplamları aşılmamak şartıyla, birleştirilerek
kullanılabilir
Ek Bütçe: kamu idarelerinin ödeneklerinin yetersiz kalması veya öngörülemeyen hizmetlerin yerine
getirilmesi amacıyla yapılan bütçedir.
Örtülü ödenek; Kapalı istihbarat ve kapalı savunma hizmetleri, devletin millî güvenliği ve yüksek menfaatleri
ile devlet itibarının gerekleri, siyasi, sosyal ve kültürel amaçlar ve olağanüstü hizmetlerle ilgili hükümet
icapları için kullanılmak üzere Başbakanlık bütçesine konulan ödenektir.
Yüklenmeye Girişilmesi : Usulüne uygun olarak düzenlenmiş sözleşme esaslarına veya kanun hükmüne
dayanılarak iş yaptırılması, mal veya hizmet alınması karşılığında geleceğe yönelik bir ödeme yükümlülüğüne
girilmesidir.
Ön Ödeme: Harcama yetkilisinin uygun görmesi ve karşılığı ödeneğin saklı tutulması kaydıyla,
ilgili kanunlarda öngörülen hâller ile gerçekleştirme işlemlerinin tamamlanması beklenilemeyecek ivedi
veya zorunlu giderler için avans vermek veya kredi açmak suretiyle yapılan ödemedir.
Kesin Hesap Kanunu: Kesin Hesap Kanun tasarısı, izleyen mali yılın haziran ayı sonuna kadar
Bakanlar Kurulu tarafından Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulur ve bir örneği Sayıştaya gönderilir.
Kesin Hesap Kanun tasarısının ekinde yer alan belgeler:
* Genel mizan,
* Bütçe gelirleri kesin hesap cetveli ve açıklaması,
* Bütçe giderleri kesin hesap cetvelleri ve açıklaması,
* Bütçe gelir ve giderlerinin iller ve idareler itibarıyla dağılımı,
* Devlet borçları ve Hazine garantilerine ilişkin cetveller,
* Yılı içerisinde silinen kamu alacakları cetveli,
* Mal yönetim hesabı icmal cetvelleri,
* Maliye Bakanlığı tarafından gerekli görülen diğer belgeler
BÜTÇENiN DENETiMi: (1) iç kontrol sistemi ve (2) dış denetim
İç Kontrol sistemi: Faaliyetlerin etkili, ekonomik ve verimli bir flekilde yürütülmesini,Varlık ve kaynakların
korunmasını,Muhasebe kayıtlarının doğru ve tam olarak tutulmasını,Mali bilgi ve yönetim bilgisinin
zamanında ve güvenilir olarak üretilmesini sağlamak üzere idare tarafından oluşturulan organizasyon,
yöntem ve süreçle iç denetimi kapsayan mali ve diğer kontroller bütünüdür.
İç kontrolün amacı;
• Kamu gelir, gider, varlık ve yükümlülüklerinin etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde yönetilmesini,
• Kamu idarelerinin kanunlara ve diğer düzenlemelere uygun olarak faaliyet göstermesini,
• Her türlü mali karar ve işlemlerde usulsüzlük ve yolsuzluğun önlenmesini,
• Karar oluşturmak ve izlemek için düzenli, zaman›nda ve güvenilir rapor ve bilgi edinilmesini,
• Varlıkların kötüye kullanılması ve israfını önlemek ve kayıplara karşı korunmasını sağlamaktır
Kamu idarelerinin mali yönetim ve kontrol sistemleri : ; Harcama birimleri, muhasebe ve mali hizmetler
ile ön mali kontrol ve iç denetimdir.
İç Denetim : Kamu idaresinin çalışmalarına değer katmak ve geliştirmek için kaynakların
ekonomiklik, etkililik ve verimlilik esaslarına göre yönetilip yönetilmediğini değerlendirmek ve rehberlik
yapmak amacıyla yapılan bağımsız, nesnel güvence sağlama ve danışmanlık faaliy etidir.
İç denetim, iç denetçiler tarafından yapılır.
İç denetçilerin görevleri:
• Nesnel risk analizlerine dayanarak kamu idarelerinin yönetim ve kontrol yapılarını değerlendirmek.
• Kaynakların etkili, ekonomik ve verimli kullanılması bakımından incelemeler yapmak ve önerilerde
bulunmak.
• Harcama sonrasında yasal uygunluk denetimi yapmak.
• İdarenin harcamalarının, mali işlemlere ilişkin karar ve tasarruflarının, amaç ve politikalara, kalk›nma
planına, programlara, stratejik planlara ve performans programlarına uygunluğunu denetlemek ve
değerlendirmek.
• Mali yönetim ve kontrol süreçlerinin sistem denetimini yapmak ve bu konularda önerilerde bulunmak.
• Denetim sonuçları çerçevesinde iyileştirmelere yönelik önerilerde bulunmak.
• Denetim sırasında veya denetim sonuçlarına göre soruşturma açılmasını gerektirecek bir duruma
rastlandığında, ilgili idarenin en üst amirine bildirmek
* İç denetçi bu görevleri iç Denetim Koordinasyon Kurulu tarafından belirlenir
Dış Denetim: Harcama sonrası yapılan dış denetim, Sayıştay tarafından yürütülür
Sayıştayın Denetlenmesi; Sayıştay genel yönetim kapsamındaki bu kamu idarelerini denetlerken Sayıştayı
ise Türkiye Büyük Millet Meclisi adına Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlık Divanı denetler.
//// 8.ÜNİTE
Dar anlamda Merkezî yönetim bütçe kanunu : Merkezî yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin gelir ve
gider tahminlerini ve varsa borçlanma rakamlarını gösteren bir kanundur.
Geniş anlamıyla bütçe kanunu; Sadece tahmini gelir, gider ve borçlanma rakamlarını gösteren kanun
olmaktan öteye bütçe düzeni ve bütçe uygulamasına ilişkin hükümlerin de yer aldığı dolayısıyla geniş bir
metne sahip olan bir kanundur.
BÜTÇE DÜZENi: Kamu kurumlarının ödenek kullanımları ile ilgili esasları içeren, kullanılacak cetvellerin
içeriğini belirten, yeni tertip ödenek ve gelir kalemlerinin o yıl nasıl kaydedileceğini açıklayan bir kavramdır
(E) cetveli: Bazı ödeneklerin kullanımına ve harcamalara ilişkin esasların yer aldığı cetveldir.
Tefrik: Ödenek tahsisi
Fasıl ve bölüm deyimleri: Fonksiyonel sınıflandırmanın birinci düzeyini ifade eder. Örnek: Ekonomik işler ve
Hizmetler
Kesim deyimi: Fonksiyonel sınıflandırmanın ikinci düzeyini ifade eder.
Örnek: Ulaştırma Hizmetleri
Madde deyimi: Fonksiyonel sınıflandırmanın üçüncü düzeyini ifade eder
Örnek: Karayolu inşaat işleri
Tertip deyimi: Kurumsal, fonksiyonel ve finansman tipi kodların bütün düzeyleri ile ekonomik sınıflandırmanın
ilk iki düzeyini ifade eder.
Örnek: Cumhurbaşkanlığı (Kurumsal kod)
Genel Kamu Hiz. (Fonksiyonel kod) Genel Bütçe (Finansman Tipi Kod),
YEDEK ÖDENEK:
* Merkezî yönetim bütçe kanununda belirtilen hizmet ve amaçları gerçekleştirmek, ödenek yetersizliğini
gidermek veya bütçelerde öngörülmeyen hizmetler için, bu Kanun’a ekli (I) sayıl cetvelde yer alan idareler ile
(II) sayılı cetvelde yer alan idarelerden merkezî yönetim bütçe kanununda gösterilecek olanların bütçelerine
aktarılmak üzere, genel bütçe ödeneklerinin yüzde ikisine
kadar Maliye Bakanlığı bütçesidir.
* Genel ve özel bütçeli idarelerin hizmet ve amaçlarını gerçekleştirmelerinde ödeneklerinin yetmemesi ya da
öngörülmeyen hizmetlerin ortaya çıkması durumunda Maliye Bakanlığı bütçesi içine konulan ve bu bakanlığın
izni ile kullanılan ödenek toplamıdır.
Yedek Ödenek uygulamaları
* Personel Giderlerini Karşılama Ödeneği
* Yatırımları Hızlandırma Ödeneği
* Doğal Afet Giderlerini Karşılama Ödeneği
* Yedek Ödenek
Yedek ödeneği en fazla kullanan kurum : Başbakanlık
Ödenek devri : Harcanmayan kısmının ertesi yıla devredeceği ilgili kanunlarla hüküm altına alınmış olan her
türlü ödeneğin yılı bütçesiyle ilişkisinin kurulması ve kullanımına imkân sağlanması amacıyla mevcut veya
yeni açılacak tertiplere eklenmesi işlemini ifade eder.
Bütçe kanunu ile devrine izin verilen işlemlere örnek olarak; Millî Savunma Bakanlığı, Jandarma Genel
Komutanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, TÜBiTAK, ve üniversite bütçelerinde
yer alan bazı tertiplerden harcanmayan kısımların ertesi yıl bütçesine devri
ÖRTÜLÜ ÖDENEK: “Tahsisat› mesture” Gizli tutulan resmi işlerde harcanmak için hükümetin emrine verilen
paradır.
TAMAMLAYICI ÖDENEK : Başlangıç ödeneğinden fazla harcama yapıldığından “başlangıç ödeneğini
yapılan harcamaya tamamlama”dır.
TBMM tarafından bütçe kanunu ile verilmeyen ancak sonras›nda kesin hesap kanunu ile TBMM
tarafından verilen bir ödenektir.
*Kamu zararı oluşturmamakla birlikte bütçelere, ayrıntılı harcama programlarına, serbest bırakma oranlarına
aykırı olarak veya ödenek gönderme belgelerindeki ödenek miktarını aşan harcama talimatı veren harcama
yetkililerine, her türlü aylık, ödenek, zam ve tazminat dahil yapılan bir aylık net ödemeler toplamının iki katı
tutarına kadar para cezası verilir
B CETVELİ : Üniversitelerde 2547 sayılı Yüksek Öğretim Kanunu’nun 43, 46 ve 58’inci maddelerine göre
sağlanan gelirler öz gelir
A CETVELİ: Gelir fazlası karşılığı ödenek kaydı
|
