| Hukukun Temel Kavramları (1-4.Ünite) Ders Notu |
|
Yazar: Editör - 10.11.2015, Saat:10:02 - Forum: Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri
- Yorum Yok
|
 |
Hukukun Temel Kavramları Ders Notu 1 - 2 - 3 - 4 ünitelerin ders notu bulunmaktadır.Alıntıdır paylaşan arkadaşımızın emeğine sağlık
HUKUKUN TEMEL KAVRAMLARI ÜNİTE 1
1. Teorik akıl: Aklın, nesne ve olgular hakkında neye inanılması gerektiğiyle ilgili yapılan düşünmeyi gerçekleştiren yönü.
2. Pratik akıl: Aklın eylemle ilgili düşünmeyi gerçekleştiren, ne yapılması gerektiğine karar veren yönü.
3. Normatif anlamda ahlak, uyulması gereken davranış kuralları anlamına gelir.
4. Örf ve âdet kuralları özellikle modernleşmemiş toplumlarda daha fazla önem taşır.
5. Örf ve âdet kuralları, biraz daha geniş hâliyle gelenek, biraz daha dar hâliyle töre ismini alır
6. Bir kural, devlet tarafından çıkarılmışsa hukuk kuralıdır.
7. Bir görüşe göre devletin çıkardığı kurallara kanun denilse bile hukuk kanunları aşan bir kavramdır.
8. Teokratik devlet, din kurallarının hakim olduğu bir devlet olarak tanımlanır
9. Yargılama faaliyeti, bir eylemin bir kurala uygun olup olmadığını belirlemektir
10. Yaptırım hukuk düzenine aykırı durumlara hukukun verdiği tepkidir.
11. Yaptırımın Türleri - Ceza- Cebri icra -Tazminat- Geçersizlik-
12. Ceza mahkemelerinin suç sayılan eylemler için yaptırım olarak öngördüğü cezalar, hapis cezası ile adli para cezasıdır
13. İdam cezası, 2002 yılına kadar hukuken kabul edilen bir ceza türü idi. İdam cezası mahkemeler tarafından verilmekle birlikte, cezanın infaz edilebilmesi için Türkiye Büyük Millet Meclisinin bu yönde bir karar alması gerekiyordu. Meclisin verdiği son infaz kararı, 24 Temmuz 1984 tarihlidir.
14. Cebrî icra, kelime anlamı itibarıyla, zorla yerine getirme demektir
15. Tazminat, genellikle, zararın parasal değerine karşılık gelen bir ödeme yükümlülüğüdür.
16. Geçersizliğin Türleri -Yokluk- Hükümsüzlük (Butlan)- iptal Edilebilirlik (Nisbi butlan]-
17. Roma hukukçularının dile getirdiği bir özdeyiş, ‘Ubi societas ibi ius’ ‘Nerde toplum varsa orada hukuk da vardır’
18. Hukukun işlevleri - Barış- Güvenlik- Eşitlik -Özgürlük
19. ‘homo homini lupus’ yani ‘insan insanın kurdudur’.
20. İnsanın doğasına, evrenin yapısına, insanların nasıl yaşaması gerektiğine, gerçeklik ve değerlerle ilgili doğruları araş- tırmanın en iyi yöntemlerine ilişkin birbiriyle içten bağlantılı bir inançlar kümesi ile bu inançlar tarafından belirlenen tutumlar ve pratiklere DİN adı verilir
21. ‘İyi’yi gerçekleştirmek için hangi ilkeleri veya kuralları izlememiz gerektiğini söyleyen yargılara AHLAK adı verilir
HUKUKUN TEMEL KAVRAMLARI ÜNİTE 2
1. Hukukun kaynakları 2 kısım asli kaynaklar tali kaynaklar
2. asli kaynaklar 2 kısım yazılı hukuk kuralları yazılı olmayan kurallar
3. tali kaynaklar 2 kısım yargı kaynakları bilimsel görüşler
4. Yazılı Hukuk Kuralları = 1 Anayasa 2 Temel hak ve özgürlükler alanındaki uluslararası antlaşmalar 3 Kanunlar, Kanun Hükmünde Kararnameler 4 Tüzükler 5 Yönetmelikler
5. Anayasa “devletin temel kuruluşunu, işleyişini, iktidarın el değiştirmesini ve iktidar kar- şısında bireylerin özgürlüklerini” düzenler
6. Şu anda geçerli olan Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, 1982 tarihlidir. bazı hükümleri, 1995 ve 2001 yıllarında yapılan kapsamlı ve önemli değişikliklerle kaldırılmış veya değiştirilmiştir
7. Anayasa’da değişiklik yapılabilmesi için en az 184 millietvekilinin yazılı teklifi gerekir.
8. Türk anayasa tarihine bakıldığında, 1921 ve 1924 Anayasalarının yeni bir devletin kuruluşuna denk gelmesi, 1961 ve 1982 Anayasalarının ise ordu müdahalesi sonrasında yapıldığı göze çarpmaktadır.
9. Yasama organı: Devletin üç temel erki olan yasama, yürütme ve yargıdan yasama erkini kullanan kurum. Türk hukukunda yasama organı, Türkiye Büyük Millet Meclisidir.
10. Kanun : Yasama organı tarafından ‘kanun’ ya da ‘yasa’ ismiyle yapılan hukuk kurallarıdır
11. Bir Kanun Hükminde Kararname çıkarabilmek için öncelikle Meclisten yetki almak gerekir.
12. Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılan KHK’lar, hem Meclis denetimine (siyasi denetim) hem de yargı denetimine tâbidir. Anayasa Mahkemesi, KHK’ları şekil ve içerik (esas) bakımından denetlemeye yetkilidir.
13. Sıkıyönetim ve Olağanüstü Hâl Kanun Hükmünde KararnameleriKHK çıkarmak yetkisinin kullanılabilmesi için, olağan dönem KHK’larından farklı olarak, Meclis’ten alınacak bir yetki kanununa ihtiyaç yoktur.
14. Anayasa’nın 90. maddesine göre, “usulüne göre yürürlüğe konulmuş bulunan uluslararası andlaşmalar kanun hükmündedir”. kanunların tâbi olduğu yargısal denetim mekanizmasının dışındadır. Kanunlar Anayasa Mahkemesince Anayasa aykırılık yönünden denetlenebilirken uluslararası andlaşmalar için Anayasa Mahkemesinde iptal davası açma imkânı yoktur.
15. Tüzük Anayasa tarafından Bakanlar Kuruluna tanınmış hukuk kuralı yaratma yetkilerinden birisi de tüzük yapma yetkisidir. Anayasa tüzüğün, bir kanunun uygulanmasını göstermek veya emrettiği işleri belirtmek üzere çıkarılabileceğini söyler.
16. Tüzükler Bakanlar Kurulu tarafından hazırlanarak yapılır, ancak tüzük taslağının Danıştay incelemesinden geçirilmesi zorunludur.
17. Tüzükler kanunlar gibi Cumhurbaşkanı tarafından imzalanarak Resmi Gazete’de yayımlanmak suretiyle yürürlüğe girer.
18. Yönetmelikler; Başbakanlık, bakanlıklar veya kamu tüzel kişilerince çıkarılabilir.
19. Yönetmeliklerin hepsi Resmi Gazete’de yayımlanmak zorunda değildir.
20. Örf ve adet hukukuna, teamül hukuk veya yapılageliş kuralları da denir. Örf ve adet hukukuna ceza hukuku alanında rastlanmaz.
21. İçtihatlar, benzer sorunlarla karşılaşan hakimlerin en büyük yardımcısıdır.
22. Yargıtay ve Danıştay tarafından verilen içtihadı birleştirme kararlarıdır. İçtihadı birleştirme kararları, Yargıtay ve Danıştaydaki çeşitli dairelerin aynı konuda farklı kararlarının uyumlaştırılması amacıyla verilir. Bu kararlar bağlayıcıdır. Dolayısıyla artık bu kararlar tali veya yardımcı kaynak değil, asli kaynak olarak kabul edilir.
23. Kanunun yürürlük tarihiyle ilgili herhangi bir hüküm içermemesi de mümkündür. Bu durumda kanunun yürürlük tarihi, yayımdan itibaren 45 gün sonrasıdır.
24. Bir hukuk kuralının, o kuralı daha önceden yaratmış makam veya organ tarafından yü- rürlükten kaldırılmasına ilga adı verilir.
HUKUKUN TEMEL KAVRAMLARI ÜNİTE 3
1. Hukuk kültürü: Belirli bir toplumda, o toplumu oluşturan bireylerce genellikle paylaşılan, hukuka ilişkin fikirler, tutumlar, değerler, kanılar ve beklentiler toplamı olarak tanımlanabilir.
2. Roma Hukuku, Roma şehrinin kuruluş tarihi olarak kabul edilen MÖ 753 yılından, Doğu Roma İmparatoru Iustinianus’un MS 565 yılında ölümüne kadar geçen zaman içinde Roma’da ve egemenliği altındaki Akdeniz’i çevreleyen topraklarda uygulanmış olan hukuktur.
3. Corpus Iuris Civilis, MS 529-534 yılları arasında Doğu Roma İmparatoru I. Iustinianus tarafından hazırlatılan Roma Hukuku konusunda en kapsamlı külliyattır.
4. Roma Hukuku’nun kavramsal yapısını anlayabilmek için başvurulabilecek kaynak Institutiones’lerdir. “Kurumlar” anlamına gelen Institutiones, Roma Hukuku kurumlarının nasıl anlaşılıp uygulanması gerektiği hakkında bir başlangıç kitabıdır
5. Gaius’un Institutiones’i, kişiler (personae), şeyler (res) ve davalar (actiones) olmak üzere üç bölümdür
6. Pandekt Hukuku: Ortaçağ sonlarına doğru Batı Avrupa ülkelerinde ortaya çıkan Roma Hukuku’nun benimsenmesi
7. İNGİLİZ HUKUKU’NUN KAYNAKLARI -COMMON LAW (Ortak Hukuk)- -EQUITY (Hakkaniyet) --STATUTE LAW (Yasa Hukuku)-
8. Magna Carta Libertatum: 1215 tarihinde Papa III. Innocent, Kral John ve baronları arasında imzalanmıştır.
9. Magna Carta Kralın keyfi vergi salamayacağını; yargılamanın aleni olarak yapılacağını; yasal dayanağı olmadan tutuklama ve sürgüne göndermeye başvurulamayacağını ve soylulardan oluşan bir kurulun Kralın Magna Carta’ya uygun davranıp davranmadığını denetleyeceğini hüküm altına alıyordu.
10. Federal Devlet: Birden fazla kendi içinde özerk devletin aynı merkezi iktidara tâbi olarak oluşturduğu devlet birliğidir.
11. Amerikan Bağımsızlık Bildirgesi’nin ilan yılı 1776
12. Sosyalist Hukuk, Marksist düşüncenin özel bir yorumuna dayalı olarak tasarlanmış bir hukuk düzenini ifade eder.
13. sosyalist hukuk başlıca üç temel ilkeye dayandırılmıştır: Sosyalist demokrasi, sosyalist yasallık, demokratik merkeziyetçilik.
14. Araçsalcılık (enstrümantalizm): Hukuku, salt toplumsal değişmenin bir aracı olarak gören; onun kendine özgü bir doğası olduğunu yadsıyan hukuk ideolojisi.
15. Kolektieştirme: Sovyet siyasi tarihinde Stalin (Josef Visarionoviç Çugasvili) dönemine ait kapsamlı girişimin adı olarak anılmakla birlikte, Sovyet hukuk tarihi bakımından genel mülkiyet sistemindeki dönüşümü ifade eder.
16. . Kolhozlar, devlet denetiminde tarımsal üretim yapılan kooperatif çiliklerdir
17. Kazasker (Kadı asker): Osmanlı Devleti’nde askerî sınıfa âit şer’î ve hukuki davalara bakan hâkim. Kazaskerlik, ilmiye mesleğinin en yüksek mertebelerinden biri olup Anadolu ve Rumeli olmak üzere iki kazaskerlik mevcut olup, Rumeli kazaskeri derece ve yetki olarak diğerinden daha üstündü. Kazasker, kadı ve müderrislerin atama ve tayin işleri ile de yetkiliydi.
18. Kanun-u Esasî: 1876’da ilan edilmiş, 1878’de II. Abdülhamit tarafından askıya alınmış, 24 Temmuz 1908 ihtilali sonucunda değişikliklerle yürürlüğe girmiş ve kısmen 1924 tarihine kadar yürürlükte kalmış Anayasa’dır.
19. 1839 tarihli Gülhane Hattı Hümayunu’nda vatandaşların kanun önünde eşitliği ilkesi ilk defa beyan edilmiş ve ceza hukukunda keyfîliğin ortadan kaldı- rılacağı açıklanmıştır.
20. 1856’da Islahat Fermanı ile eşit vatandaşlık hakları yönünde önemli adımlar atılmış
21. 1876’da modern anlamda bir anayasa, Kanun-u Esasî ile meclis ve meşruti ilkeler kabul edilmiştir.
HUKUKUN TEMEL KAVRAMLARI ÜNİTE 4
1. Türk Hukukundaki yargı kolları şu şekilde özetlenebilir: Adlî yargı, idarî yargı, anayasa yargısı, askerî idarî yargı, askerî ceza yargısı, mali yargı ve uyuşmazlık yargısı.
2. İstinaf: İlk derece mahkemelerince verilen kararların bölge adliye mahkemeleri tarafından olgu ve hukuk yönünden incelenmesi (denetlenmesi) suretiyle düzeltilmesi, iyileştirilmesi veya iptal edilmesi amacına yönelik bir kanun yoludur.
3. Adlî yargı, genel ve olağan yargı koludur, zira diğer yargı kollarının görev alanına girmeyen tüm dava ve yargısal işler adlî yargıda çözülür.
4. Yargıtay, adliye mahkemelerince verilen ve kanunun başka bir adlî yargı merciine bırakmadığı karar ve hükümlerin son inceleme merci olup, Anayasa ve diğer kanunlara göre görev yapan bağımsız bir yüksek mahkemedir.
5. Yargıtay’da yirmi üç hukuk, on beş ceza dairesi ve her dairede bir daire başkanı ile yeteri kadar üye bulunur (YK m. 5). Yargıtay’da ayrıca yeteri kadar tetkik hâkimi bulunur
6. İdarî yargının en üst yargı merci olan Danıştaydır
7. Danıştay, ondördü dava, biri idarî daire olmak üzere onbeş daireden oluşur
8. Anayasa Mahkemesi üyeleri on iki yıl için seçilirler. Bir kişi ikinci kez Anayasa Mahkemesi üyesi seçilemez.
9. Anaya Mahkemesi’ne bireysel başvuru yapılabilmesi için, ilgili yargı kolundaki iç hukuk yollarının tüketilmiş olması gerekir.
10. yargıtay mahkemelerden gelen dosyaları inceler danıştay kamudan gelen kamuyla alakalı memuriyet dosyalarını inceler sayıştay kamu mali hususları inceler
11. Danıştay ile Sayıştay kararları arasındaki uyuşmazlıklarda Danıştay kararları esas alınır
12. İnsan Haklarını ve Temel Özgürlükleri Korumaya Dair Sözleşme, Türkiye’nin de üyesi olduğu Avrupa Konseyi tarafından 4 Kasım 1950 tarihinde Roma’da imzaya açılmış; 3 Eylül 1953’de yürürlüğe giren Sözleşme, Türkiye tarafından 18 Mayıs 1954 tarihinde onaylanmıştır.
13. Avrupa İnsan hakları mahkemesinin organları şunlardır: • Genel Kurul • Komite • Daire • Büyük Daire
14. Avrupa insan hakları mahkemesine Kişilerin başvuru yapabilmeleri için iç hukuk yollarını tüketmiş olmaları gerekmektedir. Buna göre, iç hukuk yollarının tüketilmesi ve kesin bir karara ulaşılmasından itibaren altı ay içinde başvuru yapılmalıdır
|
|
|
|
| Hukukun Temel Kavramları (1-4.Ünite) Ders Notu |
|
Yazar: Editör - 10.11.2015, Saat:10:02 - Forum: Sosyal Hizmetler Bölümü
- Yorum Yok
|
|
Hukukun Temel Kavramları Ders Notu 1 - 2 - 3 - 4 ünitelerin ders notu bulunmaktadır.Alıntıdır paylaşan arkadaşımızın emeğine sağlık
HUKUKUN TEMEL KAVRAMLARI ÜNİTE 1
1. Teorik akıl: Aklın, nesne ve olgular hakkında neye inanılması gerektiğiyle ilgili yapılan düşünmeyi gerçekleştiren yönü.
2. Pratik akıl: Aklın eylemle ilgili düşünmeyi gerçekleştiren, ne yapılması gerektiğine karar veren yönü.
3. Normatif anlamda ahlak, uyulması gereken davranış kuralları anlamına gelir.
4. Örf ve âdet kuralları özellikle modernleşmemiş toplumlarda daha fazla önem taşır.
5. Örf ve âdet kuralları, biraz daha geniş hâliyle gelenek, biraz daha dar hâliyle töre ismini alır
6. Bir kural, devlet tarafından çıkarılmışsa hukuk kuralıdır.
7. Bir görüşe göre devletin çıkardığı kurallara kanun denilse bile hukuk kanunları aşan bir kavramdır.
8. Teokratik devlet, din kurallarının hakim olduğu bir devlet olarak tanımlanır
9. Yargılama faaliyeti, bir eylemin bir kurala uygun olup olmadığını belirlemektir
10. Yaptırım hukuk düzenine aykırı durumlara hukukun verdiği tepkidir.
11. Yaptırımın Türleri - Ceza- Cebri icra -Tazminat- Geçersizlik-
12. Ceza mahkemelerinin suç sayılan eylemler için yaptırım olarak öngördüğü cezalar, hapis cezası ile adli para cezasıdır
13. İdam cezası, 2002 yılına kadar hukuken kabul edilen bir ceza türü idi. İdam cezası mahkemeler tarafından verilmekle birlikte, cezanın infaz edilebilmesi için Türkiye Büyük Millet Meclisinin bu yönde bir karar alması gerekiyordu. Meclisin verdiği son infaz kararı, 24 Temmuz 1984 tarihlidir.
14. Cebrî icra, kelime anlamı itibarıyla, zorla yerine getirme demektir
15. Tazminat, genellikle, zararın parasal değerine karşılık gelen bir ödeme yükümlülüğüdür.
16. Geçersizliğin Türleri -Yokluk- Hükümsüzlük (Butlan)- iptal Edilebilirlik (Nisbi butlan]-
17. Roma hukukçularının dile getirdiği bir özdeyiş, ‘Ubi societas ibi ius’ ‘Nerde toplum varsa orada hukuk da vardır’
18. Hukukun işlevleri - Barış- Güvenlik- Eşitlik -Özgürlük
19. ‘homo homini lupus’ yani ‘insan insanın kurdudur’.
20. İnsanın doğasına, evrenin yapısına, insanların nasıl yaşaması gerektiğine, gerçeklik ve değerlerle ilgili doğruları araş- tırmanın en iyi yöntemlerine ilişkin birbiriyle içten bağlantılı bir inançlar kümesi ile bu inançlar tarafından belirlenen tutumlar ve pratiklere DİN adı verilir
21. ‘İyi’yi gerçekleştirmek için hangi ilkeleri veya kuralları izlememiz gerektiğini söyleyen yargılara AHLAK adı verilir
HUKUKUN TEMEL KAVRAMLARI ÜNİTE 2
1. Hukukun kaynakları 2 kısım asli kaynaklar tali kaynaklar
2. asli kaynaklar 2 kısım yazılı hukuk kuralları yazılı olmayan kurallar
3. tali kaynaklar 2 kısım yargı kaynakları bilimsel görüşler
4. Yazılı Hukuk Kuralları = 1 Anayasa 2 Temel hak ve özgürlükler alanındaki uluslararası antlaşmalar 3 Kanunlar, Kanun Hükmünde Kararnameler 4 Tüzükler 5 Yönetmelikler
5. Anayasa “devletin temel kuruluşunu, işleyişini, iktidarın el değiştirmesini ve iktidar kar- şısında bireylerin özgürlüklerini” düzenler
6. Şu anda geçerli olan Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, 1982 tarihlidir. bazı hükümleri, 1995 ve 2001 yıllarında yapılan kapsamlı ve önemli değişikliklerle kaldırılmış veya değiştirilmiştir
7. Anayasa’da değişiklik yapılabilmesi için en az 184 millietvekilinin yazılı teklifi gerekir.
8. Türk anayasa tarihine bakıldığında, 1921 ve 1924 Anayasalarının yeni bir devletin kuruluşuna denk gelmesi, 1961 ve 1982 Anayasalarının ise ordu müdahalesi sonrasında yapıldığı göze çarpmaktadır.
9. Yasama organı: Devletin üç temel erki olan yasama, yürütme ve yargıdan yasama erkini kullanan kurum. Türk hukukunda yasama organı, Türkiye Büyük Millet Meclisidir.
10. Kanun : Yasama organı tarafından ‘kanun’ ya da ‘yasa’ ismiyle yapılan hukuk kurallarıdır
11. Bir Kanun Hükminde Kararname çıkarabilmek için öncelikle Meclisten yetki almak gerekir.
12. Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılan KHK’lar, hem Meclis denetimine (siyasi denetim) hem de yargı denetimine tâbidir. Anayasa Mahkemesi, KHK’ları şekil ve içerik (esas) bakımından denetlemeye yetkilidir.
13. Sıkıyönetim ve Olağanüstü Hâl Kanun Hükmünde KararnameleriKHK çıkarmak yetkisinin kullanılabilmesi için, olağan dönem KHK’larından farklı olarak, Meclis’ten alınacak bir yetki kanununa ihtiyaç yoktur.
14. Anayasa’nın 90. maddesine göre, “usulüne göre yürürlüğe konulmuş bulunan uluslararası andlaşmalar kanun hükmündedir”. kanunların tâbi olduğu yargısal denetim mekanizmasının dışındadır. Kanunlar Anayasa Mahkemesince Anayasa aykırılık yönünden denetlenebilirken uluslararası andlaşmalar için Anayasa Mahkemesinde iptal davası açma imkânı yoktur.
15. Tüzük Anayasa tarafından Bakanlar Kuruluna tanınmış hukuk kuralı yaratma yetkilerinden birisi de tüzük yapma yetkisidir. Anayasa tüzüğün, bir kanunun uygulanmasını göstermek veya emrettiği işleri belirtmek üzere çıkarılabileceğini söyler.
16. Tüzükler Bakanlar Kurulu tarafından hazırlanarak yapılır, ancak tüzük taslağının Danıştay incelemesinden geçirilmesi zorunludur.
17. Tüzükler kanunlar gibi Cumhurbaşkanı tarafından imzalanarak Resmi Gazete’de yayımlanmak suretiyle yürürlüğe girer.
18. Yönetmelikler; Başbakanlık, bakanlıklar veya kamu tüzel kişilerince çıkarılabilir.
19. Yönetmeliklerin hepsi Resmi Gazete’de yayımlanmak zorunda değildir.
20. Örf ve adet hukukuna, teamül hukuk veya yapılageliş kuralları da denir. Örf ve adet hukukuna ceza hukuku alanında rastlanmaz.
21. İçtihatlar, benzer sorunlarla karşılaşan hakimlerin en büyük yardımcısıdır.
22. Yargıtay ve Danıştay tarafından verilen içtihadı birleştirme kararlarıdır. İçtihadı birleştirme kararları, Yargıtay ve Danıştaydaki çeşitli dairelerin aynı konuda farklı kararlarının uyumlaştırılması amacıyla verilir. Bu kararlar bağlayıcıdır. Dolayısıyla artık bu kararlar tali veya yardımcı kaynak değil, asli kaynak olarak kabul edilir.
23. Kanunun yürürlük tarihiyle ilgili herhangi bir hüküm içermemesi de mümkündür. Bu durumda kanunun yürürlük tarihi, yayımdan itibaren 45 gün sonrasıdır.
24. Bir hukuk kuralının, o kuralı daha önceden yaratmış makam veya organ tarafından yü- rürlükten kaldırılmasına ilga adı verilir.
HUKUKUN TEMEL KAVRAMLARI ÜNİTE 3
1. Hukuk kültürü: Belirli bir toplumda, o toplumu oluşturan bireylerce genellikle paylaşılan, hukuka ilişkin fikirler, tutumlar, değerler, kanılar ve beklentiler toplamı olarak tanımlanabilir.
2. Roma Hukuku, Roma şehrinin kuruluş tarihi olarak kabul edilen MÖ 753 yılından, Doğu Roma İmparatoru Iustinianus’un MS 565 yılında ölümüne kadar geçen zaman içinde Roma’da ve egemenliği altındaki Akdeniz’i çevreleyen topraklarda uygulanmış olan hukuktur.
3. Corpus Iuris Civilis, MS 529-534 yılları arasında Doğu Roma İmparatoru I. Iustinianus tarafından hazırlatılan Roma Hukuku konusunda en kapsamlı külliyattır.
4. Roma Hukuku’nun kavramsal yapısını anlayabilmek için başvurulabilecek kaynak Institutiones’lerdir. “Kurumlar” anlamına gelen Institutiones, Roma Hukuku kurumlarının nasıl anlaşılıp uygulanması gerektiği hakkında bir başlangıç kitabıdır
5. Gaius’un Institutiones’i, kişiler (personae), şeyler (res) ve davalar (actiones) olmak üzere üç bölümdür
6. Pandekt Hukuku: Ortaçağ sonlarına doğru Batı Avrupa ülkelerinde ortaya çıkan Roma Hukuku’nun benimsenmesi
7. İNGİLİZ HUKUKU’NUN KAYNAKLARI -COMMON LAW (Ortak Hukuk)- -EQUITY (Hakkaniyet) --STATUTE LAW (Yasa Hukuku)-
8. Magna Carta Libertatum: 1215 tarihinde Papa III. Innocent, Kral John ve baronları arasında imzalanmıştır.
9. Magna Carta Kralın keyfi vergi salamayacağını; yargılamanın aleni olarak yapılacağını; yasal dayanağı olmadan tutuklama ve sürgüne göndermeye başvurulamayacağını ve soylulardan oluşan bir kurulun Kralın Magna Carta’ya uygun davranıp davranmadığını denetleyeceğini hüküm altına alıyordu.
10. Federal Devlet: Birden fazla kendi içinde özerk devletin aynı merkezi iktidara tâbi olarak oluşturduğu devlet birliğidir.
11. Amerikan Bağımsızlık Bildirgesi’nin ilan yılı 1776
12. Sosyalist Hukuk, Marksist düşüncenin özel bir yorumuna dayalı olarak tasarlanmış bir hukuk düzenini ifade eder.
13. sosyalist hukuk başlıca üç temel ilkeye dayandırılmıştır: Sosyalist demokrasi, sosyalist yasallık, demokratik merkeziyetçilik.
14. Araçsalcılık (enstrümantalizm): Hukuku, salt toplumsal değişmenin bir aracı olarak gören; onun kendine özgü bir doğası olduğunu yadsıyan hukuk ideolojisi.
15. Kolektieştirme: Sovyet siyasi tarihinde Stalin (Josef Visarionoviç Çugasvili) dönemine ait kapsamlı girişimin adı olarak anılmakla birlikte, Sovyet hukuk tarihi bakımından genel mülkiyet sistemindeki dönüşümü ifade eder.
16. . Kolhozlar, devlet denetiminde tarımsal üretim yapılan kooperatif çiliklerdir
17. Kazasker (Kadı asker): Osmanlı Devleti’nde askerî sınıfa âit şer’î ve hukuki davalara bakan hâkim. Kazaskerlik, ilmiye mesleğinin en yüksek mertebelerinden biri olup Anadolu ve Rumeli olmak üzere iki kazaskerlik mevcut olup, Rumeli kazaskeri derece ve yetki olarak diğerinden daha üstündü. Kazasker, kadı ve müderrislerin atama ve tayin işleri ile de yetkiliydi.
18. Kanun-u Esasî: 1876’da ilan edilmiş, 1878’de II. Abdülhamit tarafından askıya alınmış, 24 Temmuz 1908 ihtilali sonucunda değişikliklerle yürürlüğe girmiş ve kısmen 1924 tarihine kadar yürürlükte kalmış Anayasa’dır.
19. 1839 tarihli Gülhane Hattı Hümayunu’nda vatandaşların kanun önünde eşitliği ilkesi ilk defa beyan edilmiş ve ceza hukukunda keyfîliğin ortadan kaldı- rılacağı açıklanmıştır.
20. 1856’da Islahat Fermanı ile eşit vatandaşlık hakları yönünde önemli adımlar atılmış
21. 1876’da modern anlamda bir anayasa, Kanun-u Esasî ile meclis ve meşruti ilkeler kabul edilmiştir.
HUKUKUN TEMEL KAVRAMLARI ÜNİTE 4
1. Türk Hukukundaki yargı kolları şu şekilde özetlenebilir: Adlî yargı, idarî yargı, anayasa yargısı, askerî idarî yargı, askerî ceza yargısı, mali yargı ve uyuşmazlık yargısı.
2. İstinaf: İlk derece mahkemelerince verilen kararların bölge adliye mahkemeleri tarafından olgu ve hukuk yönünden incelenmesi (denetlenmesi) suretiyle düzeltilmesi, iyileştirilmesi veya iptal edilmesi amacına yönelik bir kanun yoludur.
3. Adlî yargı, genel ve olağan yargı koludur, zira diğer yargı kollarının görev alanına girmeyen tüm dava ve yargısal işler adlî yargıda çözülür.
4. Yargıtay, adliye mahkemelerince verilen ve kanunun başka bir adlî yargı merciine bırakmadığı karar ve hükümlerin son inceleme merci olup, Anayasa ve diğer kanunlara göre görev yapan bağımsız bir yüksek mahkemedir.
5. Yargıtay’da yirmi üç hukuk, on beş ceza dairesi ve her dairede bir daire başkanı ile yeteri kadar üye bulunur (YK m. 5). Yargıtay’da ayrıca yeteri kadar tetkik hâkimi bulunur
6. İdarî yargının en üst yargı merci olan Danıştaydır
7. Danıştay, ondördü dava, biri idarî daire olmak üzere onbeş daireden oluşur
8. Anayasa Mahkemesi üyeleri on iki yıl için seçilirler. Bir kişi ikinci kez Anayasa Mahkemesi üyesi seçilemez.
9. Anaya Mahkemesi’ne bireysel başvuru yapılabilmesi için, ilgili yargı kolundaki iç hukuk yollarının tüketilmiş olması gerekir.
10. yargıtay mahkemelerden gelen dosyaları inceler danıştay kamudan gelen kamuyla alakalı memuriyet dosyalarını inceler sayıştay kamu mali hususları inceler
11. Danıştay ile Sayıştay kararları arasındaki uyuşmazlıklarda Danıştay kararları esas alınır
12. İnsan Haklarını ve Temel Özgürlükleri Korumaya Dair Sözleşme, Türkiye’nin de üyesi olduğu Avrupa Konseyi tarafından 4 Kasım 1950 tarihinde Roma’da imzaya açılmış; 3 Eylül 1953’de yürürlüğe giren Sözleşme, Türkiye tarafından 18 Mayıs 1954 tarihinde onaylanmıştır.
13. Avrupa İnsan hakları mahkemesinin organları şunlardır: • Genel Kurul • Komite • Daire • Büyük Daire
14. Avrupa insan hakları mahkemesine Kişilerin başvuru yapabilmeleri için iç hukuk yollarını tüketmiş olmaları gerekmektedir. Buna göre, iç hukuk yollarının tüketilmesi ve kesin bir karara ulaşılmasından itibaren altı ay içinde başvuru yapılmalıdır
|
|
|
|
| Hukukun Temel Kavramları (1-4.Ünite) Ders Notu |
|
Yazar: Editör - 10.11.2015, Saat:10:02 - Forum: Adalet Bölümü
- Yorum Yok
|
|
Hukukun Temel Kavramları Ders Notu 1 - 2 - 3 - 4 ünitelerin ders notu bulunmaktadır.Alıntıdır paylaşan arkadaşımızın emeğine sağlık
HUKUKUN TEMEL KAVRAMLARI ÜNİTE 1
1. Teorik akıl: Aklın, nesne ve olgular hakkında neye inanılması gerektiğiyle ilgili yapılan düşünmeyi gerçekleştiren yönü.
2. Pratik akıl: Aklın eylemle ilgili düşünmeyi gerçekleştiren, ne yapılması gerektiğine karar veren yönü.
3. Normatif anlamda ahlak, uyulması gereken davranış kuralları anlamına gelir.
4. Örf ve âdet kuralları özellikle modernleşmemiş toplumlarda daha fazla önem taşır.
5. Örf ve âdet kuralları, biraz daha geniş hâliyle gelenek, biraz daha dar hâliyle töre ismini alır
6. Bir kural, devlet tarafından çıkarılmışsa hukuk kuralıdır.
7. Bir görüşe göre devletin çıkardığı kurallara kanun denilse bile hukuk kanunları aşan bir kavramdır.
8. Teokratik devlet, din kurallarının hakim olduğu bir devlet olarak tanımlanır
9. Yargılama faaliyeti, bir eylemin bir kurala uygun olup olmadığını belirlemektir
10. Yaptırım hukuk düzenine aykırı durumlara hukukun verdiği tepkidir.
11. Yaptırımın Türleri - Ceza- Cebri icra -Tazminat- Geçersizlik-
12. Ceza mahkemelerinin suç sayılan eylemler için yaptırım olarak öngördüğü cezalar, hapis cezası ile adli para cezasıdır
13. İdam cezası, 2002 yılına kadar hukuken kabul edilen bir ceza türü idi. İdam cezası mahkemeler tarafından verilmekle birlikte, cezanın infaz edilebilmesi için Türkiye Büyük Millet Meclisinin bu yönde bir karar alması gerekiyordu. Meclisin verdiği son infaz kararı, 24 Temmuz 1984 tarihlidir.
14. Cebrî icra, kelime anlamı itibarıyla, zorla yerine getirme demektir
15. Tazminat, genellikle, zararın parasal değerine karşılık gelen bir ödeme yükümlülüğüdür.
16. Geçersizliğin Türleri -Yokluk- Hükümsüzlük (Butlan)- iptal Edilebilirlik (Nisbi butlan]-
17. Roma hukukçularının dile getirdiği bir özdeyiş, ‘Ubi societas ibi ius’ ‘Nerde toplum varsa orada hukuk da vardır’
18. Hukukun işlevleri - Barış- Güvenlik- Eşitlik -Özgürlük
19. ‘homo homini lupus’ yani ‘insan insanın kurdudur’.
20. İnsanın doğasına, evrenin yapısına, insanların nasıl yaşaması gerektiğine, gerçeklik ve değerlerle ilgili doğruları araş- tırmanın en iyi yöntemlerine ilişkin birbiriyle içten bağlantılı bir inançlar kümesi ile bu inançlar tarafından belirlenen tutumlar ve pratiklere DİN adı verilir
21. ‘İyi’yi gerçekleştirmek için hangi ilkeleri veya kuralları izlememiz gerektiğini söyleyen yargılara AHLAK adı verilir
HUKUKUN TEMEL KAVRAMLARI ÜNİTE 2
1. Hukukun kaynakları 2 kısım asli kaynaklar tali kaynaklar
2. asli kaynaklar 2 kısım yazılı hukuk kuralları yazılı olmayan kurallar
3. tali kaynaklar 2 kısım yargı kaynakları bilimsel görüşler
4. Yazılı Hukuk Kuralları = 1 Anayasa 2 Temel hak ve özgürlükler alanındaki uluslararası antlaşmalar 3 Kanunlar, Kanun Hükmünde Kararnameler 4 Tüzükler 5 Yönetmelikler
5. Anayasa “devletin temel kuruluşunu, işleyişini, iktidarın el değiştirmesini ve iktidar kar- şısında bireylerin özgürlüklerini” düzenler
6. Şu anda geçerli olan Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, 1982 tarihlidir. bazı hükümleri, 1995 ve 2001 yıllarında yapılan kapsamlı ve önemli değişikliklerle kaldırılmış veya değiştirilmiştir
7. Anayasa’da değişiklik yapılabilmesi için en az 184 millietvekilinin yazılı teklifi gerekir.
8. Türk anayasa tarihine bakıldığında, 1921 ve 1924 Anayasalarının yeni bir devletin kuruluşuna denk gelmesi, 1961 ve 1982 Anayasalarının ise ordu müdahalesi sonrasında yapıldığı göze çarpmaktadır.
9. Yasama organı: Devletin üç temel erki olan yasama, yürütme ve yargıdan yasama erkini kullanan kurum. Türk hukukunda yasama organı, Türkiye Büyük Millet Meclisidir.
10. Kanun : Yasama organı tarafından ‘kanun’ ya da ‘yasa’ ismiyle yapılan hukuk kurallarıdır
11. Bir Kanun Hükminde Kararname çıkarabilmek için öncelikle Meclisten yetki almak gerekir.
12. Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılan KHK’lar, hem Meclis denetimine (siyasi denetim) hem de yargı denetimine tâbidir. Anayasa Mahkemesi, KHK’ları şekil ve içerik (esas) bakımından denetlemeye yetkilidir.
13. Sıkıyönetim ve Olağanüstü Hâl Kanun Hükmünde KararnameleriKHK çıkarmak yetkisinin kullanılabilmesi için, olağan dönem KHK’larından farklı olarak, Meclis’ten alınacak bir yetki kanununa ihtiyaç yoktur.
14. Anayasa’nın 90. maddesine göre, “usulüne göre yürürlüğe konulmuş bulunan uluslararası andlaşmalar kanun hükmündedir”. kanunların tâbi olduğu yargısal denetim mekanizmasının dışındadır. Kanunlar Anayasa Mahkemesince Anayasa aykırılık yönünden denetlenebilirken uluslararası andlaşmalar için Anayasa Mahkemesinde iptal davası açma imkânı yoktur.
15. Tüzük Anayasa tarafından Bakanlar Kuruluna tanınmış hukuk kuralı yaratma yetkilerinden birisi de tüzük yapma yetkisidir. Anayasa tüzüğün, bir kanunun uygulanmasını göstermek veya emrettiği işleri belirtmek üzere çıkarılabileceğini söyler.
16. Tüzükler Bakanlar Kurulu tarafından hazırlanarak yapılır, ancak tüzük taslağının Danıştay incelemesinden geçirilmesi zorunludur.
17. Tüzükler kanunlar gibi Cumhurbaşkanı tarafından imzalanarak Resmi Gazete’de yayımlanmak suretiyle yürürlüğe girer.
18. Yönetmelikler; Başbakanlık, bakanlıklar veya kamu tüzel kişilerince çıkarılabilir.
19. Yönetmeliklerin hepsi Resmi Gazete’de yayımlanmak zorunda değildir.
20. Örf ve adet hukukuna, teamül hukuk veya yapılageliş kuralları da denir. Örf ve adet hukukuna ceza hukuku alanında rastlanmaz.
21. İçtihatlar, benzer sorunlarla karşılaşan hakimlerin en büyük yardımcısıdır.
22. Yargıtay ve Danıştay tarafından verilen içtihadı birleştirme kararlarıdır. İçtihadı birleştirme kararları, Yargıtay ve Danıştaydaki çeşitli dairelerin aynı konuda farklı kararlarının uyumlaştırılması amacıyla verilir. Bu kararlar bağlayıcıdır. Dolayısıyla artık bu kararlar tali veya yardımcı kaynak değil, asli kaynak olarak kabul edilir.
23. Kanunun yürürlük tarihiyle ilgili herhangi bir hüküm içermemesi de mümkündür. Bu durumda kanunun yürürlük tarihi, yayımdan itibaren 45 gün sonrasıdır.
24. Bir hukuk kuralının, o kuralı daha önceden yaratmış makam veya organ tarafından yü- rürlükten kaldırılmasına ilga adı verilir.
HUKUKUN TEMEL KAVRAMLARI ÜNİTE 3
1. Hukuk kültürü: Belirli bir toplumda, o toplumu oluşturan bireylerce genellikle paylaşılan, hukuka ilişkin fikirler, tutumlar, değerler, kanılar ve beklentiler toplamı olarak tanımlanabilir.
2. Roma Hukuku, Roma şehrinin kuruluş tarihi olarak kabul edilen MÖ 753 yılından, Doğu Roma İmparatoru Iustinianus’un MS 565 yılında ölümüne kadar geçen zaman içinde Roma’da ve egemenliği altındaki Akdeniz’i çevreleyen topraklarda uygulanmış olan hukuktur.
3. Corpus Iuris Civilis, MS 529-534 yılları arasında Doğu Roma İmparatoru I. Iustinianus tarafından hazırlatılan Roma Hukuku konusunda en kapsamlı külliyattır.
4. Roma Hukuku’nun kavramsal yapısını anlayabilmek için başvurulabilecek kaynak Institutiones’lerdir. “Kurumlar” anlamına gelen Institutiones, Roma Hukuku kurumlarının nasıl anlaşılıp uygulanması gerektiği hakkında bir başlangıç kitabıdır
5. Gaius’un Institutiones’i, kişiler (personae), şeyler (res) ve davalar (actiones) olmak üzere üç bölümdür
6. Pandekt Hukuku: Ortaçağ sonlarına doğru Batı Avrupa ülkelerinde ortaya çıkan Roma Hukuku’nun benimsenmesi
7. İNGİLİZ HUKUKU’NUN KAYNAKLARI -COMMON LAW (Ortak Hukuk)- -EQUITY (Hakkaniyet) --STATUTE LAW (Yasa Hukuku)-
8. Magna Carta Libertatum: 1215 tarihinde Papa III. Innocent, Kral John ve baronları arasında imzalanmıştır.
9. Magna Carta Kralın keyfi vergi salamayacağını; yargılamanın aleni olarak yapılacağını; yasal dayanağı olmadan tutuklama ve sürgüne göndermeye başvurulamayacağını ve soylulardan oluşan bir kurulun Kralın Magna Carta’ya uygun davranıp davranmadığını denetleyeceğini hüküm altına alıyordu.
10. Federal Devlet: Birden fazla kendi içinde özerk devletin aynı merkezi iktidara tâbi olarak oluşturduğu devlet birliğidir.
11. Amerikan Bağımsızlık Bildirgesi’nin ilan yılı 1776
12. Sosyalist Hukuk, Marksist düşüncenin özel bir yorumuna dayalı olarak tasarlanmış bir hukuk düzenini ifade eder.
13. sosyalist hukuk başlıca üç temel ilkeye dayandırılmıştır: Sosyalist demokrasi, sosyalist yasallık, demokratik merkeziyetçilik.
14. Araçsalcılık (enstrümantalizm): Hukuku, salt toplumsal değişmenin bir aracı olarak gören; onun kendine özgü bir doğası olduğunu yadsıyan hukuk ideolojisi.
15. Kolektieştirme: Sovyet siyasi tarihinde Stalin (Josef Visarionoviç Çugasvili) dönemine ait kapsamlı girişimin adı olarak anılmakla birlikte, Sovyet hukuk tarihi bakımından genel mülkiyet sistemindeki dönüşümü ifade eder.
16. . Kolhozlar, devlet denetiminde tarımsal üretim yapılan kooperatif çiliklerdir
17. Kazasker (Kadı asker): Osmanlı Devleti’nde askerî sınıfa âit şer’î ve hukuki davalara bakan hâkim. Kazaskerlik, ilmiye mesleğinin en yüksek mertebelerinden biri olup Anadolu ve Rumeli olmak üzere iki kazaskerlik mevcut olup, Rumeli kazaskeri derece ve yetki olarak diğerinden daha üstündü. Kazasker, kadı ve müderrislerin atama ve tayin işleri ile de yetkiliydi.
18. Kanun-u Esasî: 1876’da ilan edilmiş, 1878’de II. Abdülhamit tarafından askıya alınmış, 24 Temmuz 1908 ihtilali sonucunda değişikliklerle yürürlüğe girmiş ve kısmen 1924 tarihine kadar yürürlükte kalmış Anayasa’dır.
19. 1839 tarihli Gülhane Hattı Hümayunu’nda vatandaşların kanun önünde eşitliği ilkesi ilk defa beyan edilmiş ve ceza hukukunda keyfîliğin ortadan kaldı- rılacağı açıklanmıştır.
20. 1856’da Islahat Fermanı ile eşit vatandaşlık hakları yönünde önemli adımlar atılmış
21. 1876’da modern anlamda bir anayasa, Kanun-u Esasî ile meclis ve meşruti ilkeler kabul edilmiştir.
HUKUKUN TEMEL KAVRAMLARI ÜNİTE 4
1. Türk Hukukundaki yargı kolları şu şekilde özetlenebilir: Adlî yargı, idarî yargı, anayasa yargısı, askerî idarî yargı, askerî ceza yargısı, mali yargı ve uyuşmazlık yargısı.
2. İstinaf: İlk derece mahkemelerince verilen kararların bölge adliye mahkemeleri tarafından olgu ve hukuk yönünden incelenmesi (denetlenmesi) suretiyle düzeltilmesi, iyileştirilmesi veya iptal edilmesi amacına yönelik bir kanun yoludur.
3. Adlî yargı, genel ve olağan yargı koludur, zira diğer yargı kollarının görev alanına girmeyen tüm dava ve yargısal işler adlî yargıda çözülür.
4. Yargıtay, adliye mahkemelerince verilen ve kanunun başka bir adlî yargı merciine bırakmadığı karar ve hükümlerin son inceleme merci olup, Anayasa ve diğer kanunlara göre görev yapan bağımsız bir yüksek mahkemedir.
5. Yargıtay’da yirmi üç hukuk, on beş ceza dairesi ve her dairede bir daire başkanı ile yeteri kadar üye bulunur (YK m. 5). Yargıtay’da ayrıca yeteri kadar tetkik hâkimi bulunur
6. İdarî yargının en üst yargı merci olan Danıştaydır
7. Danıştay, ondördü dava, biri idarî daire olmak üzere onbeş daireden oluşur
8. Anayasa Mahkemesi üyeleri on iki yıl için seçilirler. Bir kişi ikinci kez Anayasa Mahkemesi üyesi seçilemez.
9. Anaya Mahkemesi’ne bireysel başvuru yapılabilmesi için, ilgili yargı kolundaki iç hukuk yollarının tüketilmiş olması gerekir.
10. yargıtay mahkemelerden gelen dosyaları inceler danıştay kamudan gelen kamuyla alakalı memuriyet dosyalarını inceler sayıştay kamu mali hususları inceler
11. Danıştay ile Sayıştay kararları arasındaki uyuşmazlıklarda Danıştay kararları esas alınır
12. İnsan Haklarını ve Temel Özgürlükleri Korumaya Dair Sözleşme, Türkiye’nin de üyesi olduğu Avrupa Konseyi tarafından 4 Kasım 1950 tarihinde Roma’da imzaya açılmış; 3 Eylül 1953’de yürürlüğe giren Sözleşme, Türkiye tarafından 18 Mayıs 1954 tarihinde onaylanmıştır.
13. Avrupa İnsan hakları mahkemesinin organları şunlardır: • Genel Kurul • Komite • Daire • Büyük Daire
14. Avrupa insan hakları mahkemesine Kişilerin başvuru yapabilmeleri için iç hukuk yollarını tüketmiş olmaları gerekmektedir. Buna göre, iç hukuk yollarının tüketilmesi ve kesin bir karara ulaşılmasından itibaren altı ay içinde başvuru yapılmalıdır
|
|
|
|
|
|
| Hoşgeldin, Ziyaretçi |
Sitemizden yararlanabilmek için Kayıt olmalısınız.
|
|
