8. ÜNİTE
KANUN YOLLARINA İLİŞKİN GENEL BİLGİLER
KANUN YOLLARINININ SINIFLANDIRILMASI
. Kesinleşmemiş kararları karşı (dar anlamda kanun yolu veya olağan kanun yolu)= itiraz, istinaf ve temyiz
. kesinleşmiş kararlara karşı (geniş anlamda kanun yolu veya olağan kanun yolu)= yargıtay cumhuriyet başsavcısının itirazı (olağanüstü itiraz) , kanun yararına bozma (yazılı emir), ve yargılamanın yenilenmesi oluşturur.
KANUN YOLLARINA BAŞVURMA HAKKI OLANLAR
. Cumhuriyet savcısı
. şüpheli/sanık
. avukat
. katılan, suçtan zaar gören
* Öngörülen sürede kanun yoluna başvurma dilekçeyle ve tutanağa geçirilerek zabıt katibine beyanda bulunarak yapılır.
KANUN YOLUNUN BELİRLENMESİNDE HATA
Kanun yolunun nitelendirilmesinde veya merciin seçiminde hata yapılabilir. Bu hatalar, başvuranın hakkını ortadan kaldırmaz, yanlış mercie başvurulduğunda, bu merci görevli mercie gönderir. Cumhuriyet savcıları bu hatadan yararlanamaz başvuruyu düzelterek yetkili mercie vermelidir.
ALEYHTE DEĞİŞTİRME YASAĞI (Reformatio in perus ilkesi)
Hükme karşı sadece sanık lehine kanun yoluna başvurulup hükmün yargıtayca bozulması halinde verilecek yeni hüküm önceki hükümdeki cezadan ağırını içeremez
OLAĞAN KANUN YOLLARI
İTİRAZ= Bir hakim veya mahkemenin kararının, bu karardan zarar gören ilgili kişinin başvurusuyla, başka bir mercide hukuken ve maddi yönde yeniden incelenmesine olanak tanıyan bir kanun yoludur.
Hakimlik kararlarına karşı başvurulur. Bunlar=
. soruşturma evresinde sulh ceza hakimi kararları
. naip hakim kararları
. mahkeme başkanının verdiği kararlar bir üst makamlarca incelenir.
* İtiraz süresi 7 gündür
* İtiraz kararın yerine getirilmesine engel olmaz ancak kararın yerine getirilmesinin geri bırakılmasına karar verilebilir.
* Haklı görülürse karar kaldırılır, itiraz üzerine verilen karar kesindir.
İSTİNAF= Ceza muhakemesinde 2. Derecede yer alan kanun yoludur. En önemli özelliği maddi meselenin bölge adliye mahkemesinde yeniden incelenmesine imkan sağlamasıdır.
* Otomatik istinaf= 15 yıl ve daha fazla hapis cezalarına ilişkin hükümler bölge adliye mahkemesince talep olmaksızın resen istinaf incelemesine konu olabilir. Bu hal ceza muhakemesinde davasız yargılama olmaz ilkesinin istisnasıdır.
İSTİNAF YASAĞI KAPSAMINDA KALAN KARARLAR
* Hapis cezasından çevrilen adli para cezaları hariç, 3 bin tl dahil adli para cezasına mahkumiyet hükümlerine
* Üst sınırı 500 günü geçmeyen adli para cezası gerektiren suçlardan beraat hükümlerine
* Kanunda kesin olduğu yazan hükümlere karşı istinaf yoluna başvurulmaz.
İstinafa başvurma süresi hükmün açıklanmasından itibaren 7 gündür. Başvuranın yokluğunda açıklanmışsa, süre tebliğ tarihinden itibaren başlar.
İSTİNAF BAŞVURUSUNUN ETKİSİ
* Süresinde başvurulan istinaf, hükmün kesinleşmesini engeller
* Hükmü veren mahkeme istinaf başvurusunu bir kararla şu hallerde reddeder
. istinaf istei kanuni sürede yapılmamışsa
. hüküm aleyhine başvurusu yapılmayacak bir hükümse
. başvuranın başvurma hakkı yoksa
hükmü veren mahkeme istinaf dilekçesini veya tutanağı karşı tarafa tebliğ eder. Karşı taraf, 7 gün içinde cevap verir. Cevap süresi bitince dosya bölge adliye mahkemesi cumhuriyet başsavcılığına gönderilir. Başsavcılık dosyayı inceler ve düzenlediği tebliğname ile dosya görevli ceza dairesine verilir. Tebliğname ilgililerede tebliğ edilir.
DOSYA ÜZERİNDEN ÖN İNCELEME
Bölge adliye ceza mahkemesi dairesi ön inceleme yaparak başvurunun usulden kabul edilip edilmeyeceğini inceler.
İnceleme sonucunda şartlar oluşmamışsa şu kararları verir=
. başvurunun esastan reddine
. kesin hukuka aykırılık dolayısıyla hükmün bozulmasına
. gerekli tedbirleri aldıktan sonra davanın yeniden görülmesine ve duruşma hazırlığının başlamasına karar verir.
TEMYİZ
Temyiz aşamasında hükmün hukuka aykırı olup olmadığı incelenir.
TEMYİZ EDİLEBİLEN KARARLAR
. İstinafta verilen başvurunun reddi
. istinafta duruşma sonunda verilen hükümer
. bölge adliye mahkemesi ara kararları ancak hükümle birlikte temyiz edilir.
TEMYİZ NEDENİ
Nedeni ancak hükmün hukuka aykırı olmasıdır. Hukuka aykırılık halleri=
. hükmün hukuka aykırı elde edilen delilere dayanması
* Başvuruda temyiz nedeni belirtilmelidir
* Temyiz süresi hükmün açıklanmasından itibaren 7 gündür.
* Hükmü veren bölge adliye mahkemesi temyiz istemini, süresinde verilmeiğinden veya temyiz edilmiş veya etmeye hakkı olmayanın ettiği temyiz istemini reddeder.
TEMYİZ İNCELEMESİ SONUNDA VERİLECEK KARARLAR
* Temyiz talebi esas alındığında = temyiz talebinin esastan reddine veya kabulüne
* Hükmü temyiz edilen bölge adliye mahkemesi esas alındığında= karanın onanmasından veya bozulmasından söz edilir.
* Bazı durumlarda yargıtay önce hükmü bozar sonra düzelterek yeniden kurar (ıslah-iyileştirme)
Temyiz sonucunda dava esas mahkemesine gönderilir. mahkemenin yasaya uyğun kurulmamış olması
Mahkeme duruşma açar işlem yapar veya duruşma açmaz. Duruşma açarsa bozmaya uymuş demektir. Mahkeme duruşma sonunda eski kararında direnirse eylemli direnmeden söz edilir. Bu kararda temyize giderse yargıtay genel kurulu inceler ve yargıtay ceza kurulunca verilen karara karşı direnilemez.
TEMYİZLE İSTİNAF ARASINDAKİ FARKLAR
* Temyiz yargıtayca istinaf bölge adliye mahkemelerince yapılır
* Temyiz dilekçesinde temyiz sebebi gösterilir, istinafta ise cumhuriyet savcısı dışında bişey gösterilmek zorunda değildir.
* Bölge adliye mahkemesi bazı hükümleri otomatik temyize tabiyken, ilk derece mahkemesi talep üzerine temyiz edilir
* Temyizde yargıtayın kararlarına karşı bölge adliye ve ilk derece mahkemesi direnebilir. İlk derece mahkemesi bölge adliye mahkemesinin kararlarına direnemez.
* Temyizde hukuki denetim, istinafta hem hukuki hem maddi denetim yapılır.
MUTLAK TEMYİZ NEDENLERİ
. hakkında ret istemi öne sürüldüğü halde hakimin hükme katılması
. mahkemenin yasaya aykırı olarak davaya bakmaya kendini yetkili ve görevli görmesi
. duruşmada yasal olarak bulunması gerekenler olmadan duruşma yapılması
. duruşmalı hükümde açıklık kuralının ihlali
. hükmün geçersiz olması
. hüküm için önemli hususlarda mahkeme kararıyla savunma hakkının sınırlandırılmış olması
* Temyiz talebi hükmü veren mahkemeye dilekçeyle 7 gün içerisinde başvurularak yapılır.
* Yargıtay temyiz başvurusunu kabul ederse esastan inceleme dosya üzerinde yapılır. İstisna hallerde yargıtay ceza dairelerinde duruşma yapılır. Bu duruşmaya mürafaa denir.
* Yargıtay karararları gerekçeli olur ve kurul halinde verilir.
* Temyiz incelemesi sonucu şu kararlar verilir= hükmü onaylama, hükmü bozma, hükmü ıslah etme, düşme
OLAĞANÜSTÜ KANUN YOLLARI
YARGITAY CUMHURİYET BAŞSAVCISININ İTİRAZI
Yargıtay ceza dairelerinde verilen kararlara karşı yargıtay cumhuriyet başsavcısı resen veya istem üzerine 30 gün içinde itiraz yoluna gidebilir.
KANUN YARARINA BOZMA(YAZILI EMİR)
İstinaf veya temyiz incelemesinden geçmeksizin kesinleşen kararlara karşı başvurulan olağanüstü bir yoldur. Adalet bakanı veya yargıtay cumhuriyet başsavcısı başvurur.
YARGILAMANIN YENİLENMESİ
Hükmün kesinleşmesinden, hatta infaz edildikten sonra bile hükmün hatalı olduğu anlaşıldığı durumlarda başvurulur.
LEHTE YENİLEME SEBEPLERİ
* Duruşmada kullanılan sahte belge
* Duruşmada gerçek dışı tanıklık
* Duruşmada hakimin görevinde kusur etmesi
* Hükmün hukuk mahkemesinin hükmüne dayandırılmaması
* Yeniden ortaya konan olay ve deliller sanığın daha hafif bir ceza ya da beraatini gerektirirken mahkum edilmesi
* Ceza hükmüün insan hakları ve ana hürriyetleri korumaya dair sözleşmenin hükümlerine aykırı verilmesi
ALEYHTE YENİLEME NEDENLERİ
* Duruşmada sanığın veya hükümlünün lehine ileri sürülen belgenin sahte olması
* Hükme katılmış hakmlerden birinin görevinde kusur etmiş olması
* Sanığın beraat sonrası hakim önünde ikrarda bulunması
YENİDEN MUHAKEME
Yargılama yenilenirse kural olarak duruşma yapılır. İstisna olarak şu hallerde yapılmaz.
. hükümlünün ölmüş olması
. beraat için yeterli delil bulunması
* Aleyhte değiştirme yasağı uygulanır.
* Yargılama sonunda beraat veya ceza verilmesine yer olmadığına karar verilrse önceki kararın tamamen veya kısmen infaz edilmesi dolayısıyla kişnin uğradığı maddi ve manevi zararlr tazmin edilir.

7. ÜNİTE
DAR ANLAMDA KOVUŞTURMA
İddianamenin kabulüyle başlayıp, hükmün kesinleşmesine kadar devam een süredir. Dar anlamda kovuşturmanın devreleri=
. duruşma hazırlığı, . duruşma, . hükmün oluşturulması
DURUŞMA HAZIRLIĞI
Soruşturma evresinde toplanan deliller hakimin önünde, iddia ve savunma makamlarınca tartışılır. Hakim böylelikle bir kanıya varır.
. Bu devrede aktif makam yargılama makamıdır. (hakimlik makamı) toplu mahkemelerde mahkeme başkanıdır.
. mahkeme iddianamenin kabulüden sonra davaların geliş sırasına göre duruşma gününü belirler. Tutuklu işler adli tatil süesincede görülen acele işlerdendir. Bu nedenle bu işler öne alınır.
SANIĞA İDDİANAMENİN TEBLİĞİ
Sanığa duruşma gününü belli eden çağrı kağıdı ile birlikte iddianamede tebliğ edilir. Savunma hakkını güvenceye almak için yasa koyucu bu tebliğle duruşma günü arasında en az bir hafta süre olmasını gerektiğini belirtir. Bu kurala uyulmazsa mahkeme, sanığa duruşmaya ara verilmesini isteme hakkı olduğunu belirtir.
DURUŞMAYA DAVET USULÜ
Tebligat, tebligat yasasına göre yapılır. Uluslar arası antlaşmalar yazılı belgelerin postayla ve diğer iletişim araçları ile gönderilmesini kabul ettiğinden yurt dışına yapılan tebligat, iadeli taahhütlü posta veya diğer iletişim araçlarıyla gerçekleşir.
SANIĞIN DAVET EDİLMESİ
Tutuklu olmayan sanığa mazereti olmaksızın gelmediğinde çağrı kağıdına zorla getirileceği yazılır. Dava konusu suz adl para cezası ve müsadereyi gerektiriyorsa sanık gelmesede duruşma yapılabilir. Tutuklu sanık ceza infa kurumundaki cezaevi katibinin yanında tutanak tutularak yapılır.
MÜDAFİNİN DAVET EDİLMESİ
Sanığın soruşturma evresinde müdafisi varsa iddianame onada gönderilmeli, sanıkla birlikte davet edilmelidir. Zorunlu müdafi duruşmada bulunması gerekenlerdendir.
. Tanık, bilirkişi, suçtan zarar gören duruşmaya çağrı kağıdı ile davet edilirler.
DELİLLERİN TOPLANMASI
İddianamenin kabulünden sonra yeni delillerin çıkması mümkündür. Sanık, tanık veya bilirkişinin davetini veya savunma delillerini toplanmasını istediğine dair dilekçesini duruşma gününden 5 gün önce mahkeme başkanına verir. Mahkeme şu gerekçelerle delilin reddine karar verebilir=
. delil kanuna aykırı olarak elde edilmişse
. delil ile ispat edilmek istenen olayın karara etkisi yoksa
. talep davayı uzatmak için yapılmışsa
ERKEN DİNLENME
Kural olarak tanık, bilirkişi duruşmada dinlenir. Ancak bazı hallerde duruşma hazırlığı devsindede yapılabilir. Bu haller=
. hastalık veya malullük, giderilme olanağı bulunmayan bir nedenden duruşmada bulunmasının mükün olmadığının anlaşılması
. bu kişilerin konutlarının yetkili mahkeme yargı çevresi dışında olduğundan getirilmesinin zor olması
ERKEN KEŞİF VE MUAYENE
Duruşma hazırlığı sırasında ihtiyaç duyulursa mahkeme, naip veya istinabe olunan hakim aracılığıyla yapılmasına karar verebilir.
ERKEN SORGU
Yurt dışında bulunan sanığın duruşma günü mahkemede hazır bulunmasının zor olduğu hallerde, duruşmadan önce mahkemece duruşma açılarak ya da istinabe ile erkn sorgusu yapılabilir.
DURUŞMA EVRESİ
İki bölümden oluşur= biçimsel işlemlerin yapılması ve yoklamaların yapılması
Duruşmanın amacı delilleri tartışılması sonucunda hakim veya hakimlerde failin suçluluğu ya da suçsuzluğu konusunda bir kanaat oluşmasını sağlamaktır. Duruşma bir oturumda bitmeyecek durumdaysa bir kısmı sonraki oturumlara bırakılabilir. Bu halde duruşma devresi oturumlardan oluşur.
DURUŞMAYA HAKİM OLAN İLKELER
. Duruşmanın yoğunluğu
. duruşmanın doğrudan doğruyalığı
. duruşmanın sözlülüğü
. duruşmanın kamuya açıklığı
. mahkemenin teşekkül etmesi (sujelerin tamamının mahkemede olması)
* Kural olarak sanık ilk oturumda bulunmalıdır
* İlk oturumda sorgusu yapılan sanığın diğer oturumlara gelmesi zorunlu değildir
* Duruşmanın düzeni mahkeme başkanınca sağlanır.
* Duruşma işlemleri tutanağa bağlanır.
* Duruşma yoklama ve iddianamenin okunmasıyla başlar
* Deliller ortaya konur
* Tanık ve bilirkişiler dinlenir
* Belge delilleri okunur
* Belirti delilleri ortaya konur
* Sanığa ek savunma hakkı verilir
* Esas hakkındaki görüşler alınır
* Son söz sanığa verilir
* Duruşmaya son verilir
HÜKMÜN OLUŞTURULMASI DEVRESİ
MÜZAKERE VE OYVERME
Duruşmanın sona erdiği bildirildikten sonra hakimler, aralarında delilleri tartışmak ve oy vermek üzere bir araya gelir. Mahkeminin uyuşmazlığı çözen son kararına hüküm denir.
. kıdemsiz üyelerin kıdemli üyelerden etkilenmemesi için oylama en kıdemsiz üyeden başlar
. tek hakimli mahkemede gereği düşünüldü diyerek hüküm açıklanır karar tutanağa geçirilir
MÜZAKERE SONUCU OLUŞTURULACAK HÜKÜM ÇEŞİTLERİ
* Beraat
* Ceza verilmesine yer olmadığı
* Mahkumiyet kararı
* Güvenlik tedbirleri
* Davanın reddi
* Davanın düşmesi
* Davanın durması
GEREKÇELİ HÜKÜM, HÜKÜM FIKRASI VE BUNLARIN DURUŞMADA AÇIKLANMASI
Mahkeme müzakerede hüküm fıkrasını oluşturup gerekçesinin hazırlanmasını sonraya bırakabilir.
Gerekçesi hazırlanmışsa hüküm fıkrası, gerekçenin ana çizgileriyle duruşmada bildirilir ve tutanağa geçirilir. Ayrıca sanığa hakları bildirilir
HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI
İki yıldan az hapis cezasına veya adli para cezasına ilişkin hükümlerin açıklanmasının daha sonraya ertelenmesine imkan tanıyan bir muhakeme kurumudur. Bu durumda mahkumiyet hükmü, ilgili kişi hakkında hiçbir hukuki sonuç doğurmaz.
GERİ BIRAKMANIN KOŞULLARI
* Hükmolunan cezanın iki yıl veya daha az süreli hapis cezası veya adli para cezası olması
* Sanığın kasıtlı bir suçtan daha önce mahkumiyet kararının bulunmaması
* Mahkeme sanığın kişilik özellikleri ile duruşmadaki davranışlarını göz önünde bulundurarak yeniden suç işlemeyeceği kanaatine varması
* Suçun işlemesiyle, mağdur ve kamunun zararı aynen iade, suçüan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderilmesi
Geri bırakmanın bir sonucu sanığın 5 yıl süreyle, çocuklarda 3 yıl süreyle denetime tutulmasıdır.
HÜKMÜN BİLDİRİLMESİ
Duruşmada açıklanır ve tutanağa geçirilir. Yüze karşı yapılan bu bildirime tefhim denir.
Sanık veya müdafi son oturumda yoksa tefhim gerçekleşemez.
Kanun yolu süresi tefhimle başlar

6. ÜNİTE

SORUŞTURMA VE SORUŞTURMADAN SONUÇ ÇIKARILMASI
SORUŞTURMA EVRESİNİN BAŞLAMASI
Soruşturma evresi failin suç teşkil eden bir hareketi yapıp yapmadığı konusundaki şüphe ile başlar. Yanılma payının derecesine göre şüphe= basit, yeterli, makul, kuvvetli olur.
.Koruma tedbirlerinde kuvvetli şüphe, iddianame için yeterli şüphe aranır.
Cumhuriyet savcısı şüphelinin lehine ve aleyhine olan delilleri tplar ve muhafaza eder.
SORUŞTURMA EVRESİNİN İŞLEVİ
Soruşturma evresinin görevi, delilleri bulma, koruma altına alma, yeterli delile ulaşılırsa mahkeme önüne götürmektir.
SUÇUN ÖĞRENİLME ŞEKİLLERİ
RE’SEN ÖĞRENME
Savcı suçu herhangi bir vatandaş gibi basından veya görevini yaparken öğrenebilir. Kollukta idari nitelikteki önleme görevi esnasında, suç işlendiğinden haberdar olabilir.
İHBAR YOLUYLA ÖĞRENME
İhbar, re’sen kovuşturulan bir suçtan haberdar olan kimsenin durumu adli makamlara bildirmesidir. Anayasadaki dilekçe hakkının bir kullanım şeklidir.
. vatandaşların kamu görevlilerinin suçu ihbar etme yükümlülüğü vardır. Yükümlülüğü yerine getirmemek suçtur.
. sağlık görevlilerinin görevi sırasındaki tanık olduğu suçları yetkili makama bildirmeleri yükümlülüktür, yerine getirmeyen sağlık mensupları 1 yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır.
. suça ilişkin ihbar, Cumhuriyet başsavcılığına veya kolluk makamlarına, vali veya kaymakamlığa bildirilir. Yurt dışında işlenip, ülkede takibi gereken suçlarda Türkiyedeki elçilik ve konsolosluğa malu görevinin yürütülmesiyle ilgilise ilgili kurum ve kuruluş idaresine yapılır. Cumhuriyet başsavcılığına yapılmayan ihbarlar gecikmeden başsavcılığa gönderilir. İhbar yazılı veya tutanağa geçirilmek üzere sözlü yapılır.
. şüpheli ölümün ihbarı, özellik taşır. Ölümün doğal olmadığı kuşkusu varsa, ölünün kimliği belirlenemiyorsa kolluk, köy muhtarı ya da sağlık veya cenaze işleriyle görevliler, durumu derhal Cumhuriye başsavcılığına bildirmelidir. Bu hallerde öölünün gömülmesi, Cumhuriyet savcısınca verilecek yazılı izne bağlıdır.
ŞİKAYET YOLUYLA ÖĞRENME
. Şikayete bağlı suçlarda ceza soruşturması ve kovuşturması, suçtan zarar görenin şikayetiyle başlar. Şikayet hem muhakeme şartı hem desuçun öğrenme şeklidir.
. mağdur tüzel kişide olabilir. Tüzel kişi adına şikayet hakkı, temsile yetkili organındır.
. avvukatlarda müvekkilleri adına bu yetkiyi kullanabilir.
. şikayetlerde ihbarlar gibi Cumhuriyet başsavcılığı veya kolluk makamlarına, vali ve kaymakamlığa yapılır. Yurt dışında işlenip, ülkede takibi gerekenler Türkiyenin elçilik ve konsolosluklarına, kamu göreviyle ilgiliyse kamunun idaresine yapılır. Cumhuriyet başsavcılığına yapılmayan şikayet gecikmeden başsavcılığa gönderilir. Yazılı veya tutanağa geçirilmek üzere sözlü yapılabilir.
. soruşturmada=ihbar, kovuşturmada= şikayet
. suçtan zarar görenin kovuşturmada yeniden dilekçe vermesi gerekmez. İhbar dilekçesi şikayete dönüşür.
. suçtan zarar gören şikayet hakkını 6 ay içinde kullanmalıdır.
. zamanaşımın süresini geçmemek koşuluyla, şikayet hakkı olan fiili ve failin kim olduğunu bildiği veya öğrendiği günden başlar.
. şikayet süresi=
* Teşebbüste son icra harektinin yapıldığı
* Kesintisiz suçlarda kesinin gerçekleştiği
* Zincirleme suçlarda son suçun işlendiği andan itibaren işlemeye başlar.
TUTANAKLA ÖĞRENME
Bir kimse duruşma sırasında bir suç işlerse, mahkeme olayı tespit eder, bu hususta düzenleyeceği tutanağı yetkili makama gönderir, hatta failin tutuklanmasına karar verebilir. Soruşturma makamları bu yolla suçtan haberdar olabilir.
DİĞER YOLLARLA ÖĞRENME
TALEP= Yabancı devletin şikayeti ve mütalaa da suçun öğrenilme şeklidir. Talep, Adalet bakanının belirli suçların takip edilmesini Cumhuriyet savcısından istemesidir. Muhakeme şartıdır. Talep üzerine savcılar, dava açıp açmamakta serbesttir.
YABANCI DEVLETİN ŞİKAYETİ= Belli suçlarda söz konusudur= Yabancı devlet başkanına karşı şikayete bağlı suçlarda soruşturma, ilgili devletin şikayetiyle yapılabilir. Cumhuriyet savcısı soruşturma yapmak ve dava açmak mecburiyetinde edğildir. Bir yönüyle bu şikayet muhakeme şartıdır.
KURUMUN SUÇLA İLGİLİ GÖRÜŞÜNE MÜTALAA DENİR.
. Mütalaa özellikle vergi mevzuatında söz konusudur. VUK da yazılı suçların işlendiğini tespit eden vergi müfettişleri ve yardımcıları, ilgili rapor değğerlendirme komisyonunun mütalaasıyla doğrudan Cumhuriyet savcısına bildirilmek zorundadır.
. diğer memurlarcada vergi dairesi başkanlığı veya defterdarlıkça Cumhuriyet başsavcılığına bildirmelidir.
. savcılık, ihbarla vergi kaçakçılığını öğrensede yetkili vergi dairesine haber vermek ve mütalaayı beklemek zorundadır.
SORUŞTURMA EVRESİNİN ÖZELLİKLERİ
SORUŞTURMANIN GİZLİLİĞİ= Savunma haklarında karar vermemek koşuluyla soruşturma evresindeki usul işlemleri gizlidir. Belirli kişilere yasa koyucu gizliliği kaldırmış olabilir. Şüphelinin ifadesi alınırken, işlemin muhatabından başka işlemi yapan ve yazman hazır bulunabilir ve müdafide olabilir.
. gizliliğin ilke olmasının 1. Nedeni şüphelinin lekelenmesini engellemek 2. Nedeni delillerin karartılmasını engellemektir.
SORUŞTURMANIN YAZILILIĞI= Tüm işlemlerin tutanağa geçirilmesidir. Her soruşturma, tutanağa bağlanır, adli kolluk, Cumhuriyet savcısı veya sulh ceza hakimi yazman tarafından imzalanır. Müdafi varsı ismi, imzası bulunur. Tutanak işlemin yapıldığı yeri, tarihi, başlama ve bitiş saatini, katılanları, ilgililerin ismi geçer, okunur ve katılanların onayı alınır. İmzadan kaçınma nedenleri tutanağa geçirilir.
SORUŞTURMANIN DAĞINIKLIĞI= Dağınıklık soruşturmanın hep aynı kişilerce yapılmasının gerekli olmadığını ifade eder. Cumhuriyet başsavcısı soruşturmanın kapsamlı olması halinde bünyesindeki birden çok savcıyı bir olaya görevlendirebilir. Savcılar aralarında işbölümü yapabilir. Birinin başladığı soruşturmayı diğeri bitirebilir. Savcılar arası istinabe mümkündür.
SORUŞTURMANIN KAMUSALLIĞI
Cezalandırma yetkisinin bireyden alınarak devlet geçmesini ifade eder ve temelinde, bireylerin aralarındaki düşmanlıkların engellenmesi ve kendini savunamayan güçsüzlere yardım edilmesi düşüncesi yatar. Hukukumuzda bazı suçların tkibi şikaye bağlı olduğundan suçtan zarar görenin soruşturma ve kovuşturmanın yürütülmesinde etkin olması mümkün kılınmıştır. Bu suçlar= cinsel taciz, malvarlığına yönelik tehdit, konut dokunulmazlığını ihlal, haberleşmenin engellenmesi, basit hırsızlık, taksirle yaralama, tasten basit yaralama gibi….
SORUŞTURMANIN MECBURİLİĞİ= Soruşturma makamlarının basit suç şüphesi üzerine soruşturmayı başlatma yükümlülüğünü ifade eder.
SORUŞTURMADAN SONUÇ ÇIKARMA
Cumhuriyet savcısı soruşturma sonunda suçun işlendiğine dair dava açmaya yetecek ölçüde delile ulaşırsa iddianameyi hazırlar mahkemeye verir. Mahkeme yasadaki unsurları taşıdığını tespit ederse iddianameyi kabul eder. Kabulüyle kamu davası açılmış olur.
İDDİANAMENİN DÜZENLENMESİ
Savcılığın soruşturma sonunda iddianameyi düzenleyip mahkemeye vermesi, mahkemenin iddianameyi yasalara uygunsa kabul etmesi, aksi takdirde savcılığa iade etmesi gerekir. İddianamenin değerlendirildiği bu sürece ara muhakeme denir.
ARA MUHAKEME İDDİANEMEDE BULUNMASI GEREKENLER
Şüphelinin kimliği, müdafi, maktul, mağdur veya suçtan zarar görenin, vekilinin veya kanuni temsilcisinin kimliği, açıklanmasında sakınca yoksa ihbarda bulunanın kimliği, şikayette bulunanın kimliği, şikayetin tarihi, yüklenen suç ve uygulanması gereken kanun maddeleri, suçun işlendiği yer, tarih, saat, suçun delilleri, şüphelinin tutuklu olup olmadığı, tutukluysa tarihleri ve süreleri gösterilir.
Sonuç kısmında şüphelinin lehine ve aleyhine hususlar ileri sürülür, kanunda öngörülen ceza ve güvenlik tedbirleri belirtilir.
İDDİANAMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ
Cumhuriyet savcısı davanın görüleceği mahkemenin belirlenmesi için mahkemenin nöbetci dairesine verir. Nöbetçi daire, davayı görecek ceza dairesini belirler. Buna tevzi denir. Bu daire iddianameyi=
. yasaya uygun düzenlenip düzenlenmediğini
. iddianamede mevcut delillere yer verilip verilmediğini
. ön ödeme veya uzlaşmanın olup olmayacağını değerlendirir.
KOVUŞTURMAYA YER OLMADIĞI KARARI
Yeterli delile ulaşılamazsa, ulaşılsa bile ön ödeme, uzlaşma, iddianame düzenlenmesiin ertelenmesi söz konusuyla kovuşturmaya yer olmadığına (takipsizlik) karar verilebilir.
Cumhuriyet savcısı takipsizlik kararının etkin soruşturma yapılmada verildiğinin AİHM nin kesinleşmiş kararıyla tespit edilmesi üzerine kararın kesinleşmesinden itibaren 3 ay içinde soruşturma açmak zorundadır. Yeni delil meydana çıkmadıkça, aynı fiilden dolayı kamu davası açılamaz.
KOVUŞTURMAYA YER OLMADIĞI KARARINA KARŞI İTİRAZ DAVASI AÇILMASI
. Etkin pişmanlık veya şahsi cezasızlık nedeniyle verilmiş kovuşturmaya yer olmadığı kararlarına karşı itiraz yoluna başvurulamaz.
. cumhuriyet savcısının verdiği iddianamenin ertelenmesine ilişkin karara suçtan zarar gören itiraz davası açabilir.
. Suçtan zarar gören kararın kendisine tebliğinden itibaren 15 gün içinde kararı ve savcının yargı çevresindeki ağır ceza mahkemesinin bulunduğu yerdeki sulh ceza hakimliğine itiraz edebilir.
. erteleme halinde denetim süresi sonunda verilen takipsizlik kararına itiraz edilemez
. sulh ceza hakimi, yeterli nedenil bulamazsa gerekçeli reddeder. İtiraz edeni giderlere mahkum eder ve dosyayı gönderir. Savcı kararı ilgiliye bildirir.
CUMHURİYET SAVCISININ TAKDİR HAKKINI KULLANDIĞI HALLER
. Etkin pişmanlık ve şahsi cezasızlık sebebinin varlığı halinde takipsizlik kararı vermek savcının takdirine bırakılmıştır.
. Cumhuriyet savcısının takdir yetkisini kullanarak verdiği kararlara itiraz edilemez
ÖN ÖDEME
Cumhuriyet savcısının iddianame düzenlemeyerek sanığın para cezası ödemesi karşılığında, uyuşmazlığı ortadan kaldırmasına olanak tanıyan bir kurumdur. Adli para cezasını gerektiren ve hapis cezasının yukarı sınırı 3 ayı aşmayan suçların failine ön ödeme önerilir. Bu cezanın alt sınırının karşılığı olarak her gün için 20 tl üzerinden belirlenecek miktar ile soruşturma giderleri ile birlikte, Cumhuriyet savcılığınca yapılacak tebliğ üzerine 10 gün içinde ödendiği takdirde kamu davası açılmaz.
UZLAŞMA
Şüpheli veya sanıkla, mağdurun bir uzlaştırmacının nezaretinde karşılıklı edimlerle anlaşarak ceza muhakemesini sona erdirmesidiri.
İDDİANAMENİN DÜZENLENMESİNİN ERTELENMESİ
Cumhuriyet savcısı ancak soruşturma ve kovuşturması şikaye bağlı olup üst sınırı 1 yıl veya daha az süreli hapsi gerektiren suçlarda iddianamenin düzenlenmesini ertelemeye karar verebilir bunun için şüphelinin suçu işlediğine dair yeterli delile ulaşılmış olması gerekir.
Erteleme kararının verilebilmesi için=
. şüphelinin daha önce kasıtlı bir suçtan hapis cezasıyl mahkum olmaması
. erteleme halinde, şüphelinin suç işleekten çekineceği kanaatini vermesi
. ertelemenin şüpheli ve toplum açısından dava açılmasından daha yararlı olması
. suçun işlenmesiyle, mağdurun veya kamunun uğradığı zararın aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderilmesi gerekir.
. suçtan zarar gören, erteleme kararına karşı, kovuşturmaya yer olmadığı kararlarına itiraz usulüne uygun olarak itiraz edebilir.

CEZA MUHAKEMESİ HUKUKU 5.ÜNİTE KORUMA TEDBİRLERİ
ARAMA= Şüpheli veya delillerin ya da müsadere edilecek (el konulacak) eşyanın ele geçirilmesi amacıyla ev veya diğer yerlerde araştırılma yapılmasıdır.
Arama anayasal güvence altında bulunan konut dokunulmazlığına, özel yaşamın gizliliğine, kişi özgürlüğü ve vücut bütünlüğüne müdahale eden bir koruma tedbiri olduğu için koşula bağlanmış ve Anayasada bu koşullar şu şekilde gösterilmiştir.
. Usulüne göre veilmiş bir hakim kararı olmadıkça
. Gecikmesinde sakınca bulunan hallerde de yasayla yetkili kılınmış merciin yazılı emri bulunmadıkça kimsenin üstü, özel kağıtları, eşyası ve konutu aramamaz ve eşyaya el konulamaz.
. Anayasaya göre arama ve elkoyma şu sebeplerle mümkündür=
* Milli güvenlik
* Kamu düzeni
* Suç işlenmesinin önlenmesi
* Genel sağlık ve genel ahlakın korunması
* Başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması
ARAMANIN KOŞULLARI
. Şüpheli ve sanık açısından= şüpheli veya sanığın üstü, eşyası, konutu, işyeri veya ona ait diğer yerler, şüpheli veya sanığın ele geçirilmesi veya suç delillerinin elde edilmesi amacıyla aranabilir. Bu aramının koşulu somut delillere dayalı kuvvetli şüphe bulunmasıdır.
. Şüpheli olmayan kişiler açısından= şüpheli olmayan kişilerde aynı şekilde aranabilir. Bu hallerde aramanın yapılması, aranılan kişinin veya suçun delillerinin belirtilen yerlerde bulunduğunu gösteren olayların varlığına bağlıdır.
ARAMA KARARI VE EMRİ VERMEYE YETKİLİ MERCİİLER
Hakim kararı üzerine veya gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet savcısının, Cumhuriyet savcısına ulaşılamayan hallerde ise kollur amirinin yazılı emriyle kolluk görevlileri arama yapabilirler.
. konut , işyeri ve kamuya kapalı alanlarda hakim kararı veya gecikmesinde sakınca olan hallerde Cuhuriyet savcısının yazılı emriyle
. kamuya açık yerlerde hakim kararı, gecikmesinde sakınca olan hallerde Cumhuriyet savcısı, savcıya ulaşılamayan hallerde kolluk amirinin yazılı emriyle yapılan arama sonuçları, derhal Cumhuriyet başsavcılığına bildirilir.
* Herkesin girip çıkabileceği kamuya açık alanlarda emir veya karar alınması gerekmez. Ancak kanut, işyeri, kamuya kapalı alanlarda ola yerinin incelenmesi arama kurallarına tabidir.
ARAMA KARARI OLMADAN KOLLUK TARAFINDAN YERİNE GETİRİLEBİLECEK İŞLEMLER
. Hakkında yakalama emri, zorla getirme kararı, gıyabi tutuklama kararı verilen kişi yakalandığında, üstünde arama yapılması (bu durumda yetkili merciin emri yapılmış olur)
. Kollukça doğrudan yakalama halinde kişinin kendisi, başkası veya kolluğa zarar vermesini önlemek amaçlı kabaca üst araması (yasanın kolluğa verdiği yetki yapılmış olur)
. Suçüstü yakalaması için konuta, işyerie, kapalı alana girilmesi (yasanın verdiği yetki yapılmış olur)
. Gözaltına alınanın, nezarete konulmadan aranması
. Hukuka uygun yakalandıktan sonra, kolluğun elinden kaçıp, henüz işlenmekte olan, henüz işlenmiş veya az önce işlendiğini belirten belirtilerin olduğu suçun failinin yakalanması amacıyla sırasında girilen araç, bina ve eklentilerinde arama yapılması
ARAMA KARARI VE EMRİNİN UNSURLARI
. Aramanın nedenini oluşturan fiil
. Aranılacak kişi, aranacak konut veya diğer yerin adresi ya da eşya
. Karar veya emrin geçerli olacağı zaman süresi açıkça gösterilir. (Cumhuriyet başsavcılıklarında arama kararını vermek için 24 saat süreyle nöbetçi Cumhuriyet savcısı görevlendirilir)
ARAMANIN YAPILACAĞI ZAMAN
. Kural olarak arama işlemi gündüz yapılır. Konut, işyeri, diğer kapalı yerlerde gece vakti arama yapılamaz.
. Güneşin batımından 1 saat sonra ve doğmasından 1 saat evvel arası gece vaktidir.
. Gündüz başlayan arama gece devam edebilir
… Yakalanıp, gözaltına alındıktan sonra kaçan kişi, tutuklu veya hükümlünün tekrar yakalanması amacıyla geceleyinde arama yapılabilir.
ARAMA İŞLEMİNİN TUTANAĞA BAĞLANMASI
Arama kararı ölçülü bir şekilde gerçekleştirilmelidir. Arama işlemi tutanağa bağlanır. Arama kararının tarih ve sayısı, hakim kararı yoksa, verilen yazalı emrin tarih sayısı, mercii, aramanın yer, tarih, saat, konusu, kişilerin kimlik bilgileri, vermezlerse eşgalleri, araç, konut, işyerindeyse bunlarla ilgili bilgiler tutanağa yazılır.
ARAMADA HAZIR BULUNABİLECEK KİŞİLER
Aranacak yerin sahibi, eşyanın zilyedi, hazır bulunabilir. Bunlar yoksa temsilcisi, ayırt etme gücüne sahip hısımlarından biri veya kendisiyle oturan biri veya komşusu gözlemci olarak bulunabilir.
. Cumhuriyet savcısının önünde veya denetiminde yapılamıyorsa arama o yer ihtiyar heyetinden veya komşularından iki kişi bulundurularak yapılabilir.
Kişinin avukatıda bulunabilir enge yoktur.
ARAMA AMACININ BİLDİRİLMESİ
Şüpheli veya sanığın yakalanması için 3. Kişinin üstü, eşyası, konutu, işyeri veya diğer yerleri aranıyorsa, bu kişiye aramaya başlamadan aramanın amacı bilgi verilir. Şüpheli ve sanık aranmasında da bilgi verilmelidir.
ARAMANIN SONUCU
Arama sonucunda, koruma altına alınan veya elkonulan eşyanın tam bir defteri tutulur, eşya resmi mühürle mühürlenir veya işaret konulur.
. Arama işlemi sonucu ulaşılan belge ve kağıtları kolluk inceleme yetkisine sahip değildir. Yetki Cumhuriyet savcısı ve hakime aittir.
. Bu belge ve kağıtları zilyedi zarfa koyup mühürleyebilir, ileride mührün kaldırılması ve incelenmesine karar verildiğinde, hazır bulunmak için zilyedi veya temsilcisi ya da müdafi veya vekili çağrılır; çağrıya uyulmadığında gerekli işlem yapılır. İnceleme sonucu kovuşturma konusu suça ilişkin olmadığı anlaşılan belge ve kağıtlar ilgiliye geri verilir.
ARAMANIN SONUNDA YAPILACAK BİLDİRİMLER VE ARAMANIN BELGELENMESİ
Arama sonunda arama işlemi uygulanan kimseye istemi üzerine bir belge verilir. Belgede aramanın ne için yapıldığı, kuvvetli şüphe üzerine yapıldığı, aramada soruşturma veya kovuşturma konusu fiilin niteliği, aramasonucu elkonulan veya koruma altına alınan eşyanın listesi, arama işlemi yapılan kişinin elkonulan eşyanın mülkiyetine ilişkin görüş ve iddiaları yazılır
. Arama esnasında başka bir suçun işlendiği şüphesini uyandırabilecek bir delil elde edilirse koruma altına alınır ve durum Cumhuriyet savcısına bildirilir.
AVUKAT BÜROLARINDA ARAMA
Özel bir usule bağlanmıştır. Soruşturma esnasında Cumhuriyet savcısının talebi, sulh ceza hakiminin kararıyla aranabilir. Suçüstü hali ile gecikmesinde sakınca bulunan hallerde, savcıya eişilemiyorsa, olay genişliği itibariyle Cumhuriyet savcısının işgücünü aşıyorsa sulh ceza hakimi de re’sen arama kararı verebilir.
Kovuşturma evresinde re’sen veya istem üzerine mahkeme karar verebilir.
Aramada Cumhuriyet savcısı ve baro başkanı veya temsil eden bir avukat hazır bulundurulur.
Arama sonucu, elkonulmasına karar verilen objeye, avukat, baro başkanı veya temsilcisi, bunların avukat-müvekkil arası mesleki ilişkiye ait olduğunu öne sürü karşı çıkarsa bu eşya ayrı zarflanıp hazır bulunanlarca mühürlenir, bu konuda kararı, soruşturma evresinde sulh ceza hakimi, kovuşturmada hakim veya mahkemeden istenir. Yetkili hakim mesleki ilişkiyle ilgili olduğuna karar verirse derhal avukata verilir. Tutanak ortadan kaldırılır. Söz konusu karar 24 saat içinde verilir.
ÖNLEME ARAMASI
Kolluğun bir tehlikeyi veya suçu önlemek için arama yapmasıdır. (İdari arama da denir.) Kapsamı PVSK’da belirtilmiştir. İdari kararı hakimin onaylaması gerekir. Amirin yazılı emrile kontrol noktası kurma, araması gibi… İdari olarak nitelendirmekte mümkün olmaz bu durumda.

ELKOYMA
Elkoyma, ceza muhakemesinde delil olabilecek ya da ileride aşya üzerinde zilyedin tasarruf yetkisinin kaldırılması demektir. Eşya kişiden istenir vermezse zorlama (disiplin) hapsine konulmasına olanak sağlar. Elkoyma arama yetkisi vermez. El konulacak eşyanın ilgili kişide olduğu konusunda şüphe varsa, veya eşyaya ulaşmayı zorlaştıracağı düşünülüyorsa arama kararı verilmelidir.
ELKOYMANIN KONUSU
. İspat aracı olarak yararlı görülen malvarlığı değerleri (deliller)
. Suçun işlenmesine tahsis edilen ya da
. Suçtan meydana gelen veya işlenmesinde kullanılmak için hazırlanan eşyadır. Konusu belgelerde elkonulmaya konu olabilir. (Devlet sırrı niteliğinde olanların cezasının alt sınırı 5 yıl ve daha fazla olan suçlarla ilgili olduğu için belgeler sadece mahkeme hakimi ve heyetince incelenir. Duruşmada okunup tartışmaya açılamaz. Sadece suçu açıklığa kavuşturacak bilgiler, hakim veya mahkeme başkanınca tutanağa geçirilir, tutanağı herkes okuyabilir.)
TAŞINMAZLARDA, HAK VE ALACAKLARA EL KONULMASI
Bu tedbire karar verilebilmesi için 2 koşul birlikte aranır.
1- Sayılan suçlardan birinin işlendiğine dair somut delillere dayanan kuvvetli şüphenin bulunması
2- Elkonulacak hak ve alacakların bu suçlarda elde edildiğine dair somut delillere dayanan kuvvetli şüphe sebeplerinin bulunması
Bu tür elkoymaya ağır ceza mahkemesi oy birliğiyle karar verebilir. Karara itiraz üzerine tedbire karar verilebilmesi içinde oy birliği aranır. Soruşturma evresinde, gecikmede tehlike olsa daha Cumhuriyet savcısı elkoyma emri veremez.
. Taşınmaz, hak ve alacaklara el koyma kararı alınması için, ilgisine göre; bddk, spk, mali suçlar araştırma kurulu, hazine müsteşarlığı ve kamu gözetimi, muhasebe ve denetim standartları kurumundan, suçtan elde edilen değere ilikin rapor alınmalıdır. Bu rapor en geç 3 ay içinde hazırlanır. Bu süre özel sebeplerde taleple 2 ay daha uzatılabilir.
BU TEDBİRİN UYGULANABİLECEĞİ SUÇLAR
. Tck daki soykırım, insanlığa karşı suçlar, göçmen kaçakçılığı, insan ticareti, hırsızlık, yağma, güveni kötüye kullanma, dolandırıcılık… gibi suçlar
. Ateşli silahlar ve bıçaklar hakkında tanımlanan silah kaçakçılığı
. Bankalar yasasındaki zimmet suçu
. Kaçakçılıkla mücadele yasasındaki hapis cezası suçları
. Kültür ve tabiat varlıklarını koruma yasası suçları
BU TEDBİRE KONU OLACAK MALLAR
Şüpheli ve sanığa ait= taşınmazlar, kara, deniz hava ulaşım araçları, banka hesapları, gerçek veya tüzel kişiden alacakları, kıymetli evraklar, ortağı bulunduğu şirket alacakları, kiralık kasa mevcutları, diğer malvarlığı değerleri
3. kişiler zilyetliğindeysede el konulur.
Tapu kütüğüne karar şerh verilerek icra edilir.
Kara, deniz, hava araçları kayıtlı sicile şerh verilir.
Banka alacakları, mali kuruma derhal bildirilir.
Şirket alacakları, yönetime ve ticaret sicil müdürlüğüne bildirilir.
MUHAFAZA(KORUMA) ALTINA ALMA VE ELKOYMA
Kişi yanında bulundurduğu ispat aracı olabilecek birşeyi teslim etmekle yükümlüdür. Etmezse el konulur. Teslim etmekten çekinirse hakkında zorlama hapsi uygulanmaz.
Tanıklıktan çekinme hakkına sahip olanlar yanlarında bulunan dğerleri vermek zorunda değildir. Bu kişiler hakkında disiplin hapsi uygulanmaz.
Zorlama hapsi herhalde üç ayı geçemez. Kişi elkonulacak eşyayı verirse derhal serbest bırakılır.

ELKOYMA KARAR VE EMRİNİN VERİLMESİ, DENETLENMESİ
Elkoyma tedbirine soruşturma evresinde, Cumhuriyet savcısının talebi ile sulh ceza hakimi karar verir. Gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet savcısı, ulaşılamayan halde kolluk amirinin yazılı emriyle, elkoyma işlemi yapılır.
İletişimin denetlenmesi sırasında, yapılmakta olan soruşturma veya kovuşturmayla ilgisi olmayan, ancak telekomünikasyonun denetlenmesi tedbirine konu olan suçlardan birinin işlendiği şüphesi uyandıracak bir delil elde edilirse delil koruma altına alınır. Durum derhal Cumhuriyet savcılığına bildirilir. Bu hüküm kolluğa doğrudan yetki veren bir hükümdür.
Hakim kararı olmdan yapılan elkoyma, 24 saat içinde görevli hakimin onayına sunulur. Hakim 48 saat içinde kararı açıklar. Aksi halde elkoyma kendiliğinden kalkar.
ELKOYMA İŞLEMİNİN YAPILMASI
Elkoyma işlemi tutanağa bağlanır. İşlemi yapan kolluğun kimliği tutanağa geçirilir. İşlem suçtan zarar gören mağdura gecikmeksizin bildirilir. Askeri mahallerde yapılacak elkoyma işlemi, Cumhuriyet savcısının istem ve katılımı ile askeri mkamlarca yapılır.
ELKONULMAYACAK EŞYA
MEKTUP VE BELGELER= Yakınlık, meslek ve sürekli uğraşları nedeniyle tanıklıktan çekinme hakkı olanlarla, şüpheli veya sanık arasındaki mektup ve belgelere elkonulamaz. Savunma hakkının dokunulmazlığı şüpheli veya sanıkla müdafi arasında gönderilmiş mektup ve belgelere de elkonulmamasını gerektirir.
BASIN ARAÇLARI= Yasaya uygun, basımevi ve eklentileri ile basın araçlarına, suç aleti olduğu gerekçesiyle elkonulamaz, müsadere edileez veya işletilmekten alıkonulamaz.
ELKONULAN EŞYANIN İADESİ= Soruşturma ve kovuşturma açısından elde tutulmasına gerek kalmaması veya müsadere edilemeyeceğinin anlaşılması halinde geri verilir. Cumhuriyet savcısı veya mahkeme karar verir. İstemin reddi kararlarına itiraz edilebilir.
ELKONULAN EŞYANIN KORUNMASI VEYA ELDEN ÇIKARILMASI= Korunması ve zarar görmemesi için tedbirler alınır. Ancak devlete fazla yük getirecekse istendiğinde derhal iade etmek koşuluyla teminat gösteilmesi koşuluyla şüpheli/sanığa veya diğer bir kişiye teslim edilebilir. Soruşturmada Cumhuriyet başsavcılığı, kovuşturmada mahkeme karar verir.
Eşyanın zarara uğraması, değerinde kayıp tehlikesi halinde hükmün kesinleşmesinden önce elden çıkarılabilir. Soruşturmada Cumhuriyet savcısı kovuşturmada mahkeme karar verir. Karardan önce şüpheli/sanık veya ilgililer dinlenir, karar kendilerine bildirilir.
Elkonulan eşyanın, delilliğine gerek kalmaması halinde rayiç değerinin ödenmesi karşılığında ilgiliye teslim edilir. Müsadere kararının konusunu bu durumda ödenen rayiç değer oluşturur. Kovuşturma ve soruşturmayla ilgisi olmayan rastlantı sonucu delil elde edilirse koruma altına alınır ve Cumhuriyet başsavcısına derhal bildirilir.
ÖZEL ELKOYMA ŞEKİLLERİ
POSTADA ELKOYMA= Suç delillerini oluşturduğundan şüphe edilen ve gerçeğin bulunması için soruşturma ve kovuşturmada adliyenin elinde olması zorunlu sayılıp, posta hizmeti veren tüm resmi ve özel kuruluşlardaki gönderilere, sulh ceza hakimi veya gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet savcısı kararıyla el konulabilir.
Genel el koymadan farkı gecikmesinde sakınca olması gerekçesiyle kolluk amirlerine postada elkoyma emri verme yetkisi tanınmamıştır.
Sulh ceza hakimi kararı veya Cumhuriyet savcısı emrdi kolluğa bidirilir, karar ve emri yerine getiren kolluk, elkoydukları gönderileri açamaz. İlgili posta görevlilerinin önünde mühürlenir, derhal hakim veya Cumhuriyet savcısına iletilir, makamlar adliyenin elinde tutulmasına gerek görmezlerse gönderiler ilgililere teslim edilir.
Avukatın gönderilerine elkonulacaksa, avukat bürosunda yapılan arama şartlarına uyulur.

ZORLAMA AMAÇLI ELKOYMA
ZORLAMA AMAÇLI ELKOYMA ÖNŞARTI(Sanığın kaçaklığa karar verilmesi)
Kovuşturmada mahkemeye çağrılan sanık gelmez ve hakkında çıkarılan zorla getirme kararıda sonuçsuz kalırsa mahkeme çağrının, gazeteyle ve sanığın bilinen konutunun kapısına asılmak suretiyle ilanına karar verir. İlanlardada gelmezse zorlama amaçlı elkoyma tedbirleri yapılır. Mahkeme işlemlerinin tutanakla saptanmasından itibaren 15 gün iinde başvurmayan sanığın kaçak olduğuna karar verir.
ZORLAMA AMAÇLI ELKOYMAYA KARAR VERMEYE YETKİLİ MERCİİ
Sadece kovuşturmada mahkeme karar verir. Mahkeme kaçak olduğuna karar verdiği sanığın duruşmaya gelmesini sağlamak için Türkiyede bulunan mallarına, hak ve alacaklarına amaçla bulunan mallarına, hak ve alacaklarına amaçla orantılı elkonulmasına kara verir. Gerektiiğinde bu mal, hak ve alacakların yönetimi için kayyım atar. Elkoyma ve kayyım atama müdafiye bildirilir. Sanığın yakınlarının alınan terbir nedeniyle yoksulluğa düşebileceği saptanırsa sosyal durumlarıyla orantılı kayyıma, yardımda bulunma izni verir. Kararın özetinin gazetede ilanına mahkeme karar verir. Zorlama amaçlı elkoyma kararına itiraz edilebilir.
ZORLAMA AMAÇLI ELKOYMA TEDBİRİNİN UYGULANACAĞI SUÇLAR
TCK da tanımlanan= soykırım ve insanlığa karşı suçlar, göçmen kaçakçılığı ve insan ticareti, hırsızlık, yağma, güvevni kötüye kullanma, dolandırıcılık, hileli iflas, uyuşturucu madde imal ve ticareti, parada sahtecilik, suç işlemek amaçlı örgüt kurma, ihaleye fesat karıştırma, irtikap, rüşvet, devletin güvenliğine karşı suçlar, silahlı örgüt ve örgüte silah sağlama, devlet sırrına karşı suçlar ve casusluk suçları
Silah kaçakçılığı, zimmet suçu, kaçakçılıkta mücadelede tanımlanan hapis cezasını gerektiren suçlar ve kültür ve tabiat varlıklarını koruma yasasında tanımlanan suçlar
* Kaçak yakalandığında veya kendiliğinden teslim olduğunda elkoyma kararının kaldırılmasına karar verilir.
BASILMIŞ ESERLERE EL KOYMA
Ya delil elde etme ya da müsadereyi mümkün kolmak için elkonulur.
Delil elde etmek için basılmış eserlerin tümüne elkoymaya gerek yoktur. Bu tür elkoyma basın özgürlüğünü etkilemez. En fazla 3 üne elkonulabilir. Delil olan basılmış ara Cumhuriyet savcısı, gecikmesi durumunda kolluk elkoyabilir.
Müsadere için elkoymada ise basılmış eserin tamamına elkonulur. Bunun için=
1- Yasada belirtilen suçların işlendiği iddia edilmeli
2- Bu suçlardan dolayı soruşturma v ekovuşturmaya başlanmış olmalı
3- Hakim tarafından toplatma kararı verilmeli
Soruşturmada Cumhuriyet savcısı istemiyle sulh ceza hakimi karar verebilir.
HAKSIZ ELKOYMA NEDENİYLE TAZMİNAT İSTENMESİ
Gerekli koşullar oluşmadığı halde eşya ve malvarlığı değerlerine elkonulan, korunması için terbir alınmayan değerleri amaç dışı kullanılan, geri verilmeyen kişi maddi ve manevi zararını devletten isteyebilir.
BİLGİSAYARLARDA, BİLGİSAYAR PROGRAMLARINDA VE KÜTÜKLERİNDE ARAMA, KOPYALAMA VE ELKOYMA
TEDBİRİN HUKUKİ NİTELİĞİ= Arama ve elkoyma tedbirinin özel bir halini oluşturur. Veri arancak bilgisayar şüphelinin olabileceği gibi 3. Kişinin veya resmi bir kuruluşunda olabilir. Bu tedbire başvurabilmek için=
1- Somut delillere dayanan kuvvetli bir şüphe sebeplerinin varlığı ve
2- Başka surette delil elde etme olanağının bulunmaması
. Tedbire karar vermeye yetkili olan mercii= Cumhuriyet savcısının istemiyle hakim tarafından karar verilir. (Soruşturmada başvurulur.)
TEDBİRİN UYGULANMA ŞEKLİ
Bilgisayarın veya bilgisayar kütüklerinin kendisine elkoymaksızın, sistemdeki verilerin tamamı veya bir kısmının kopyası alınabilir. Bu husus ve veriler tutanağa geçirilir ve ilgililerce imzalanır. Ancak bilgisayar program ve kütüklerine şifre çözülemediğinden girilemiyorsa çözümleme için elkonulabilir. Gerekli işlem yapılınca hemen iade edilir. Sistemdeki veriler yedeklenir kopyası şüpheli veya vekiline verilir, tutnağa yazılıp imzalanır.
TEDBİR KARARINA İTİRAZ
İtiraz kanun yolu açıktır. Tedbir kararları hazır bulunmayan ilgiliye tebliğ olunamaz. İlgili kendisine uygulandığında öğrenir ve itiraz süresi öğrenme tarihiyle başlar. Kimlik bildirme yasasında karakollara il merkezlerinde de sorgulanabilen bilgisayar terminalleri yerleştirilmesi öngörülmüştür.
DEĞERLENDİRME
Bu tedbirle birçok kişisel veriye ulaşılabilir. Bu durum ancak bazı suçların işlendiği konusunda esaslı dayanak noktaları varsa mümkündür.
ŞİRKET YÖNETİMİ İÇİH KAYYIM ATAMA
TEDBİRİN HUKUKİ NİTELİĞİ VE UYGULANABİLECEĞİ SUÇLAR
Özel bir elkoyma tedbiridir. Zorlama amaçlı elkoymadaki suçlar durumunda başvurulur.
TEDBİRİN KOŞULLARI VE TEDBİRE KARAR VERMEYE YETKİLİ MERCİİ= İki koşul vardır.
. sayılan suçlardan biri veya birçoğunun bir şirketin faaliyeti çerçevesinde işlendiğine dair kuvvetli delilil varlığı
. maddi gerçeğin ortaya çıkarılabilmesi için bu tdbire başvurmanın gerekli olması
Soruşturmada Cumhuriyet savcısı talebiyle sulh ceza hakiminin , kovuşturmada mahkeme tedbire karar verir.
TEDBİRİN UYGULANMA ŞEKLİ VE SÜRESİ
. Şirket işlerinin tümü için atanan kayyım tayinine ilişkin karar, ticaret sicili gazetesiyle ve diğer uygun vasıtalarla ilan olunur. Atadığı kayyıma ücret bilerler ve şirket bütçesinden karşılanır. Kovuşturmaya yer olmadığı veya beraat kararında ödenen ücretin tamamı devlet hazinesinden karşılanır. İlgililer kayymın işlemlerine karşı, Türk medeni kanunu ve Türk ticaret kanununa göre, görevli mahkemeye başvurulabilir. Tedbir için belirli süre öngörülmemiştir. Hakim kararlarına karşı itiraz yolu açıktır.
TELEKOMÜNİKASYON YOLUYLA YAPILAN İLETİŞİMİN DENETLENMESİ
TEDBİRİN HUKUKİ NİTELİĞİ VE UYGULANABİLECEK SUÇLAR= Belli suçlar için özel gizli bir koruma tedbiridir.
TEDBİRİN UYGULANMA KOŞULLARI VE TEDBİRE KARAR VERMEYE YETKİLİ MERCİİ
Koşulları= kuvvetli şüphenin varlığı, başka surette delil elde edilmesi olanağının bulunmaması, sadece soruşturmada başvurulur. Çünkü yargılamada aleniyet ilkesi geçerlidir. Sanığın tedbiri bilmesi etkisiz hale
getirir, Cumhuriyet savcısının talebiyle ağır ceza mahkemesi veya gecikmesinde Cumhuriyet savcısının kararıyla iletişim dinlenebilir, kayda alınabilir vs… Cumhuriyet savcısı kararı derhal mahkemenin onayına sunar mahkeme kararı en geç 24 saat içinde verir. Süre dolunca derhal kaldırılır. Tedbire ağır ceza mahkemesi oybirliğiyle krar verir.
Tedbir kararında, suç, kişinin kimliği, iletişim aracının türü, telefon numarası, iletişim bağlantısı kodu, tedbirin türü, kapsamı süresi belirtilir.
İLETİŞİMİN DENETLENMESİ TEDBİRİ
Dinleme, kayda alma veya tespit şeklinde gerçekleştirilir. Tedbir talebine itiraz yolu yoktur. İlgilinin bilgisi yoktur çünkü. Tedbir talebinin reddi halinde Cumhuriyet savcısı bu karara itiraz edebilir.
TEDBİR KARARININ YERİNE GETİRİLMESİ
Cumhuriyet savcısı veya görevlendireceği kolluk, telekomünikasyon hizmeti veren kurum ve kuruluşlardan iletişimin; tespiti, dinlenmesi, kayda alınmasının ve bu amaçla cihazların yerleştirilmesini yazılı olarak ister. İşlem derhal yerine getirilir. İşlemin başlama ve bitiş tarih, saatleri, işlemi yapanın kimliği tutanakla saptanır. Tedbir telekomünikasyon iletişim başkanına bağlı olarak yerine getirilir. Tutuan kayıtlar, Cumhuriyet savcısına görevlendirilen kişilerce çözümlenerek metin haline getirilir.
TEDBİRİN UYGULANACAĞI KİŞİLER VE TEDBİRİN SÜRESİ
Talepte bulunurken hakkında tedbir kararı verilecek hattın veya iletişim aracının sahibi ve kullanıcısını gösterir belge veya rapor eklenir. Tanıklıktan çekinebilecek kişilerle iletişimi kayda alınamaz. Farkedlmede alınırsa silinir. Karar her yere girme yetkisi verir. Müdafiinin bürosu, konutu, yerleşim yerinde bu tedbir uygulanmaz. Tedbir kararı en çok 2 ay için verilebilir. Süre 1 ay daha uzatılabilir. Ancak örgüt faaliyetleri içinse her defasında 1 aydan fazla olmamak üzere toplam 3 ayı geçmemek üzere uzatılmasına karar verilebilir. Süre dolması veya mahkemece aksine karar verilmesi durumunda Cumhuriyet savcısına derhal kaldırılır.
MOBİL TELEFONUN YERİNİN TESPİTİ
Hakim veya gecikmeli durumda Cumhuriyet savcısı kararıyla tespit edilebilir. Savcı kararını hakime sunması gerekmez. Tedbire sulh ceza hakimi karar verir. Tespit kararı hakimlik kararı olduğu için itirazı kabil bir karardır. Kovuşturmadada uygulanabilir. İşlem en çok 2 ay için yapılabilir. 1 ay daha uzatılabilir.
İLETİŞİM İÇERİKLERİNİN YOK EDİLMESİ
Kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilirse veya Cumhuriyet savcısının verilen tedbir kararını ağır ceza mahkemesi onaylamazsa, tedbirin uygulanmasına Cumhuriyet savcısınca derhal son verilir. Cumhuriyet savcısının denetimiyle kayıtlar en geç 10 gün içinde yok edilir. Durum tutanakla tespit edilir. İletişimin denetlenmesi sırasında kovuşturma ve soruşturmayla ilgili olmayan tesadüfen elde edilen deliller koruma altına alınır. Durum Cumhuriyet savcısına bildirilir. Bu hüküm kolluğa doğrudan elkoyma yetkisi veren bir hükümdür.
MUHATABA BİLDİRME= Kayıtların yok edilmesiyle soruşturmanın bitiminden itibaren 15 gün içinde, Cumhuriyet başsavcılığı tedbirin nedenini, kapsamı, süre ve sonucunu ilgiliye yazılı olarak bildirir. Soruşturma evresi kovuşturmama kararının kesinleşme süresinin bitiminde sona erir.
İLETİŞİMİN ÖNLEME AMAÇLI DENETLENMESSİ
Polisin önleme amaçlı istihbarat faaliyetleri tedbiri düzenlenmiştir. Söz konusu görevin yerine getirilmesi için şu suçların işlenmesi gerekir=
. örgüt faaliyeti çerçevesinde uyuşturucu imal ve ticareti suçu ve bu suçtan kaynaklı malvarlığı değerlerini aklama suçu
. haksız ekonomik çıkar için kurulmuş örgütün cebir ve tehdit uygulanarak suç işlenmesi
. tck belli maddeler ve casusluk suçu dışında devletin güvenliğine, anayasal düzene ve işleyişe, milli svunmaya, devlet sırlarına karşı suçlar
Jandarmayada kendi sorumluluk alanıyla sınırlı yetki verilmiştir. Mit’de aynı yetkilere sahiptir.
GİZL SORUŞTURMACI GÖREVLENDİRME
TEDBİRİN HUKUKİ NİTELİĞİ VE UYGULANABİLECEK SUÇLAR= Yasada sayılan suçlar için başvurulan özel gizli koruma tedbiridir. Bu suçlar tck da yer alan= uyuşturucu madde imal ve ticareti, suç işlemek amacıyla örgüt kurma, silahlı örgüt kurma veya örgüte silah sağlama, ateşli silah, bıçak diğer aletler hakkındaki yasada tanımlanan silah kaçakçılığı suçları, kültür ve tabiat varlıklarını koruma yasasında tanımlanan suçlar
TEDBİRİN UYGLANMASI için başvuralacak yollar= soruşturma konusu suçun işlendiği hususunda somut delillere dayanan kuvvetli şüphe sebeplerinin bulunması, başka bir surette delil elde edilememesi
TEDBİRE KARAR VERMEYE YETKİLİ MERCİİ
. Soruşturma evresinde Cumhuriyet savcısı talebi ile ağır ceza mahkemesi oy birliğiyle karar verir.
. Görevlendirme talebinin reddi kararına itiraz halinde ağır ceza mahkemesi oybirliğiyle karar verebilir
. Cumhuriyet savcısı bu tedbire karar veremez.
GİZLİ GÖREVLİNİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ= Sadece kamu görevlileri gizli görevli olarak görevlendirilir. Soruşturmacı, faaliyetlerini izlemekle görevlendirildiği örgüte ilişkin her türlü araştırmayı yapar ve faaliyetleri çerçevesinde işlenen suçlarla ilgili delilleri toplar. Sorşturmacı, görevi esnasında suç işleyemez ve görevlendirildiği örgütün işlediği suçlardan sorumlu tutulamaz.
TEDBİRİN UYGULANMA ŞEKLİ= Soruşturmacının kimliği değiştirilebilir. Kimlikle hukuki işlem yapılabilir. Bu belgede sahtecilik suçu oluşturmaz. Bütün belgeler Cumhuriyet savcılığında saklanır. Soruşturmacının kimliği görevi sona ermesinden sonrada gizli tutulur. Bilgiler görevlendirdiği soruşturma ve kovuşturma dışında kullanılamaz.
TEKNİK ARAÇLARLA İZLEME
TEDBİRİN HUKUKİ NİTELİĞİ VE UYGULANACAK SUÇLAR
Tck da yer alan suçlar için özel gizli bir koruma tedbiridir. Bu suçlar= göçmen kaçakçılığı ve insan ticareti, kasten öldürme, nitelikli hırsızlık, uyuşturucu imal ve ticareti, parada sahtecilik, fuhuş, ihaleye fesat karıştırma, rüşvet, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama, silahlı örgüt kurma ve silah sağlama, devlet sırlarına karşı suçlar, ateşli silah, bıçak ve aletler hakkında yasadaki suçlar, kültür ve tabiat varlıkları korumada tanımlanan suçlar
TEDBİRİN UYGULANACAĞI YERLER VE UYGULANMA KOŞULLARI
Şüpheli/sanığın kumaya açık yerlerdeki faaliyetleri ve işyeri tekni araçlarla izlenebilir, ses, görüntülü kaydı alınabilir. Bu tedbir, kişinin konutunda uygulanır. Tedbire karar verilmesi için=
. sayılan suçların işlendiği konusunda somut delillere dayanan kuvvetli şüphenin bulunması
. tedbire başvurulmaksızın delil elde edilemeyecek olması
TEDBİRİN SÜRESİ= En çok 3 hafta süre için verilir. Gerektiğinde 1 hafta daha uzatılabilir. Örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlarda mahkeme bu sürelere ek olarak her defasında 1 haftadan fazla olmamk ve toplam 4 haftayı geçmemek üzere uzatılmasına karar verebilir. Gizli izlemetedbiriyle ele geçirilecek veriler gerekli olmadığı takdirde Cumhuriyet savcısının gözetiminde yok edilir.
CMK DIŞINDA YER ALAN BAZI KORUMA TEDBİRLERİ
İNTERNET ORTAMINDA YAPILAN YAYINLARA ERİŞİMİN ENGELLENMESİ
Yasa koyucu hukuki niteliğini koruma tedbiri olarak belirlemiştir. Engellemee başvurulacak suçlar= intihara yönlendirme, çocukların cinsel istismarı, uyuşturucu madde kullanılmasını kolaylaştırma, sağlık için tehlikeli madde temini , müstehcenlik, fuhuş, kuar oynanması için yer ve imkan sağlama, Atatürk’ e karşı suçlar
Soruşturmada sulh ceza hakimi, kovuşturmada mahkeme karar verir. Gecikmesinde sakınca olan hallerde soruşturmada Cumhuriyet savcısı karar verebilir. Kararı belirli bir süreylede sınırlandırma olarak veribilir.
Cumhuriyet savcısının kararını 24 saat içinde hakimin onayına sunması gerekir. Kararın onaylanmaması halinde tedbir Cumhuriyet savcısınca derhal kaldırılır. Erişimin engellenmesi 5271 sayılı cmk ya göre itiraz edilebilir.
TANIK KORUMA TEDBİRİ GİZLİ – GİZLİ TANIK
Tanıklık nedeniyle kendisi ve yakınlarının hayatları, mal varlıkları tehlikeye girecek olanlardan tanıklık yapmalarını beklemek zrdur. Bu yüzden özellikle örgütlü suçlulukla mücadelede tanıkların korunması gerekir. Tanık koruma tedbiri gizli koruma tedbiridir.
Diğer tedbirlerin aksine bu tedbirde gizlilik, hakkında tedbire başvurulan kişiye karşı değil, sanık ve kamuya karşıdır.
KORUMA TEDBİRLERİ NEDENİYLE SEBEP OLUNAN HAKSIZLIKLARIN GİDERİLMESİ
Hatalı işlem ve kararlardan doğan zararların devlet tarafından giderilmesi gerekir. Ceza davası kamu yararına açıldığında, bu tür zararlarıda kamu adına devlet yüklenmelidir.
AİHM de sözleşme hükümlerine aykırı olarak yapılmış bir yakalama ve tutuklama işleminin mağduru olan her şahsın tazminat istemeye hakkı bulunmaktadır.
TAZMİNAT NEDENLERİ
. Gözaltı ve tutuklamayla ilgili nedenler
. arama ile ilgili nedenler
. elkoyma ile ilgili nedenler
. yargılamanın yenilenmesi ile ilgil nedenler
YAKALAMA VE GÖZALTI İLE İLGİLİ NEDENLER
Soruşturma ve kovuşturmada şu hallerde maddi ve manevi tazminat istenebilir=
. yasalarda gössterilen koşullar dışında yakalanma
. yasal gözaltı süresi içinde hakim önüne çıkarılmama
. yakalama nedenleri ve haklarındaki suçlamaların kendilerine, yazıyla veya olanaklı bulunmadığında sözle açıklanmaması
. yakalama işlemine karşı kanunda öngörülen başvuru imkanlarından yararlandırmama
TUTUKLAMA TEDBİRİ İLE İLGİLİ NEDENLER
. Yasalardaki koşullar dışında tutuklanma veya tutukluluğun devamına karar verilmesi
. yasal haklar hatırlatılmdan veya hatırlatılan haklardan yararlandırılma isteği yerine getirilmeden tutuklama
. yasaya uygun tutuklanıp makul sürede hakim önüne çıkarılmaması ve bu sürede hüküm verilmesi
. tutuklama nedenlerinin yazıyla, mümkün olmadığı hallerde sözle bildirilmemesi
. tutuklamaya karşı kanundaki başvuru imkanlarından yararlandırılmaması
ARAMA TEDBİRİ İLE İLGİLİ NEDENLER
Arama kararının ölçüsüz bir şekilde gerçekleştirilmesi
ELKOYMA TEDBİRİ İLE İLGİLİ NEDENLER
. koşullar olmadığı halde elkoyma
. korunması için gerekli tedbirlerin alınmaması
. elkonulanın amaç dışı kullanılması ve zamanında geri verilmemesi
KOVUŞTURMAYA YER OLMADIĞI VE BERAAT KARARINA BAĞLI TAZMİNAT NEDENLERİ
. Yasaya uygun yakalanıp kovuşturma ve beraat kararı verilmesi
. yasaya uygun tutuklanıp kovuşturmama ve beraat verilmesi
MAHKUMİYET KARARINA BAĞLI TAZMİNAT NEDENLERİ
. Gözaltı ve tutukluluktaki sürelerin, hükümlülük süresinden fazla olması
. gözaltı ve tutuklama gerçekleşen bir olayda işlenen suç için yasada öngörülen cezanın sadece para cezası olması nedeniyle zorunlu olarak bu cezayla cezalandırılmış olması
YARGILAMANIN YENİLENMESİ HALİNDE TAZMİNAT NEDENLERİ
Yargılamanın yenilnmesiyle beraat veya ceza verilmemesine yer olmadığı kararı verildikten sonra önceki mahkumiyet kararının tamamen veya kısmen infaz edilmiş olması halinde tazminat istenebilir.
İLGİLİYİ UYARMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ
Karar mercii kişinin yasaya uygun yakalanıp veya tutuklandıktan sonra hakkında kovuşturmaya yer olmadığına veya beraatine karar verilmesi
Kişinin mahkum olup gözaltı ve tutuklulukta geçirdiği sürelerin, hükümlülükten fazla olması veya işlediği suç için yasadaki cezanın sadece para cezası olması nedeniyle zorunlu olarak bu cezayla cezalandırılması durumunda
İlgiliye tazminat hakkı bulunduğunu bildirme ve bu hususu karara geçirmekle yükümlüdür.
TAZMİNAT TALEBİNİN SÜRESİ
Tazminat davası açma süresi 3 aydır. Karar ve hükmün kesinleştiğinin ilgiliye tebliği ile başlar. Haksız tutuklamada dava süresinin, örneğin af yasasıyla ortadan kaldırıldığının veya beraatin sanığa tebliği ile başlayacağı kabul edilmiştir.
ZARAR GÖRENİN BAŞVURUSU
Tazminat talep edecek kişiler, bizzat kanun dışı yakalama, tutuklamayla karşı karşıya kalan kişidir. Orantısız aramadan zarar gören ve elkoymadan zarar gören malik ya da zilyet tazminat talep edebilir.
Vasinin vesayetindeki kişi için haksız tutuklamadan dolayı tazminat talep etme hakkı vardır.
DİLEKÇE VERİLMESİ
Süresi içinde verilen dilekçede talepte bulunanın açık kimliği adresi, zarara uğradığı işlem ve niteliği, niceliği yazılmaı ve belgeleri dilekçeye eklenmelidir. Eksiklik halinde bilgi ve belgeler 1 ay içinde tamamlanmalıdır, aksi halde davanın reddedileceği ilgililere duyurulur.
AĞIR CEZA MAHKEMESİNİN KARARI
Dava, zarara uğrayanın oturduğu ağır ceza mahkemesinde görülür. Ancak o yer ağır ceza mahkemesi tzminat konusu işlemle ilişkili ise aynı yer başka bir ağır ceza dairesi yoksa en yakın ağır ceza mahkemesinde görülür.
Mahkme dosyayı inceledikten sonra davalı devlet hazinesinin kendi yargı çevresindeki temsilciliğine 15 gün içinde yazılı olarak ister. Tarafları dinledikten sonra karar verir ve bu da tazminat talebinin duruşmalı incelendiğini gösterir.
KANUN YOLU
Ağır ceza mahkemesi kararına karşı başvurulacak kanun yolu istinaftır. Bölge adliye mahkemesi kuruluşu tamamlanıncaya kadar bu kararları karşı temyize başvurulur. Başvuracak olanlar, tazminat talep eden, Cumhuriyet savcısı ve hazine temsilcisidir. Süre tebliğ tarihinden itibaden 7 gündür.
TAZMİNATIN GERİ ALINMASI VE KAMU GÖREVLİLERİ İLE DİĞER KİŞİLERİ RÜCU
Bu haller= kovuşturmaya yer olmadığına karar verilip sonra kaldırılıp mahkum edilenlere ödenmiş tazminatları
. yargılamanın aleyhte yenilenmesiyle beraat kararı kaldırılıp mahkum edilenlere ödenmiş tazminatların mahkumiyet süresine ilişkin kısmı
. bu karara itiraz mümkündür. Devlet ödediği tazmiattan dolayı görevinin gereklerine aykırı hareket edip kötüye kullanan hakim ve Cumhuriyet savcısına 1 yıl içinde rücu eder.
. iftira konusunu ve yalan tanıklıkta ise iftira edene ve yalan tanıklık edene rücu eder.
TAZMİNAT İSTENMEYECEK HALLER
. Tazminata hak kazanmadığı halde, sonradan yürürlüğe giren ve lehte düzenlemeler getiren kanun gereği, durumları tazminat isteeye dönüşenler
. ölüm, genel veya özel af, şikayetten vazgeçme, uzlaşma gibi nedenlerle hakkında kovuşturmaya yer olmadığına veya davanın ortadan kaldırılmasına veya düşmesine karar verilen veya kamu davası ertelenen veya düşürülenler
. kusur yeteneğinin bulunmaması nedeniyle hakkında ceza verilmesine yer olmadığına karar verilenler
. adli makamlar önünde gerçek dışı beyanla suç işlediğini, suça katıldığını bildirerek gözaltına alınmasına veya tutuklanmasına neden olanlar

Aöf Adalet meslek etiği için arkadaşımız çok güzel kısa notlar hazırlamış emeğine sağlık.Resim aşağıdadır.