Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi 1 (Vize+Final) Ders Notu |
Yazar: Editör - 21.11.2017, Saat:20:26 - Forum: Atatürk ilke ve inkilaplar Tarihi Ders Notları
- Yorum Yok
|
|
Paylaşan arkadaşımızın emeğine sağlık çok güzel hazırlanmış.
Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi 1
Ünite 1 (Osmanlı Devletinde Yenileşme Hareketleri )
1_ Osmanlı devletinin duraklama dönemi ne zaman olmuştur? 17. Yüzyıldan 18. Yüzyılın başına kadar olan dönemdir.
2_ Duraklama döneminin diğer adı nedir? Duraklama Dönemi yerine buhran Dönemi olarak adlandırılması doğru olacak.
3_ Osmanlı Devleti’nin en parlak dönemini yaşadığı padişah kimdir? Kanuni Sultan Süleyman Dönemidir.
4_ Sokullu’nun Sadrazamlığında II. Selim’in Padişahlığı Sırasında nereler ele geçirildi?
Ø 1571’de Kıbrıs’ın Fethi tamamlanmıştır.
Ø 1574’te Tunus Ele Geçirilmiş
Ø 1578’ de Fas’ta kazanılan el- Kasrü’l –kebir zaferiyle de Osmanlıların nüfuzu Kuzey Afrika’nın en batı ucuna kadar genişlemiştir.
5_ Kasr-ı Şirin Antlaşması ile ne oldu? 1639’da imzalanan Kasr-ı Şirin antlaşma ile de bugünkü Anadolu-İran sınırı çizilmiş oldu.
6_ Kossaklar ne zaman Osmanlılara saldırdılar? Kossaklar 1615,1620 ve 1624 yıllarında İstanbul’un Karadeniz kıyılarına kadar inmeyi başarmıştır. Bu akınlar Osmanlı Devleti’ni büyük oranda zarara uğratmış, ülke içinde bu dönemde kıtlığın baş göstermesine de sebep olmuştur.
7_ Zoravna antlaşması ne zaman oldu ve kimler arasında oldu. 1676’da imzalanan Zoravna antlaşması ile Osmanlılara tabi olan Kossaklara Lehistan sınırları içinde kalan topraklarının geri verilmesi kararını aldı.
8_ Limni ve Bozcaada, Erdel, Uyvar ne zaman ve kim zamanında alındı? 1656’da Köprülü Mehmet Paşa Kumandasında Limni ve Bozcaada alındı. 1662’de Osmanlı ordusu Erdel’e (Romanya) girdi . 1663’te Uyvar’ın (Slovakya) fethiyle batıdaki en geniş sınırlara ulaşıldı.
9_ Kutsal ittifak kimler arasında kuruldu. Avusturya, Lehistan ve Venedik arasında Kutsal İttifak kurularak Osmanlılara karşı saldırıya geçti. Bu ittifaka 1686’da Ruslar da katıldı.
10_ Karlofça Antlaşması ile neler oldu. 1699’da imzalanan Karlofça antlaşması ile Osmanlı Devleti Macaristan’dan çekildi. Bu antlaşmayla Osmanlı devleti Balkanlarda ve Ukrayna ‘da geniş çapta toprak kaybına uğradı.
11_ Devrin alimlerinin kaleminden buhran konulu kitap yazanlar?
Ø Mustafa Ali Efendi 1581’de yazdığı Nasihatü’s –Selatin adlı eserinde buhrana sebep olarak devlet adamlarının niteliksizleşmesi ‘ni göstermektedir.
Ø Bosnalı bilgin hasan kafi ise 1595’te yazdığı Usulü’l-Hikem fi Nizami’l-Alem adlı eserlerinde buhrana “devlet düzeninde eski kuralların terk edilişinin ve askeri alanda teknolojik olarak geri kalmışlığın” yol açtığını söylemektedir.
Ø Manisalı defter Emini Ayni Ali, Risale-i Vazife-baran ve Meratib-i Bendegan-ı Al-i Osman adlı eserinde “ tımar sisteminin bozulması, makam sahiplerinin günlük çıkar peşine düşmesi, askeri teşkilatın bozulması, rüşvetin artması, hazinenin boşalması” gibi gelişmelerin Osmanlı devletinde bir buhran yaşanmasına yol aştığını ifade ederken devletin devamlılığı için şart olan kurumların (reaya, hazine ve asker) bozulduğunu yazmaktadır.
Ø Katip Çelebi ise Mizanü’l-Hakfi İbtiyari’l-Ebakk adlı eserinde Osmanlı medreselerinin bozulmuş olmasını devletin bir
buhran devrine girmesine sebep olarak gösterir.
12_ Buhranın sebepleri nelerdir?
ü Avrupa’nın kuvvetli merkezi hükümetler kurması, sömürgecilik yoluyla zenginleşmesi ve bilim, teknoloji, felsefe ve kültür alanında gelişmeler kaydetmesi.
ü Coğrafi keşiflerle ipek yolu gibi Osmanlıların hakimiyetindeki eski ticaret yollarının önemini kaybetmesi.
ü Hanedan ve devlet adamlarının iyi yetişmemiş olmaması.
ü Merkezi otoritenin zayıflaması ve iltizam sistemine geçişle birlikte mültezimlerin (vergi tahsildarları) köylü üzerindeki baskıyı artırması üzerine yoksulluk ve isyanların artması.(celali isyanı vb.)
ü Yeniçeri ocağının ve askerlik teşkilatının bozulması, savaşta elde edilen ganimetlerin azalması.
ü Devletin sınırlarının genişlemesiyle birlikte merkezi otoritede yaşanan sorunlar.
13_ Karlofça antlaşması hangi tarihte oldu? 1699 imzalandı
14 _ Edirne vakası nasıl oldu? Kapıkulu askerleri 1703’te isyan etmiş ve Edirne vakası olarak anılan bu olayda 2. Mustafa tahtan indirilerek Şeyhülislam Feyzullah Efendi de öldürülmüştü.
15_ Prut savaşı ne zaman oldu kimle oldu? 1711 baharında başlayan Prut savaşıyla Rus ordusu bozguna uğratılarak Azak kalesi geri alındı. Hemen ertesinde 1715’te Venedik ile savaştan sonrada Mora yeniden Osmanlı hakimiyetine geçti.
16_ Pasarofça anlaşması ne zaman ve kiminle oldu? 1715-1718 yılları arasında süren Avusturya savaşında ise Osmanlı Devleti mağlup olarak 21 Temmuz 1718’de Pasarofça Antlaşması’nı imzalamak zorunda kalmış.
Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi 1
17_ Lale Devri ne zaman oldu? Lale Devri 1718-1730 yılları arasında oldu.
18_ Lale Devrin de Avrupa’ya gönderilen elçilerin görevleri nelerdi? Avrupa’ya gönderilen elçilerin sayıları artırıldı. Bu elçiler diplomatik ilişkileri sürdürmenin yanı sıra Avrupa’nın kültür, sanat, sanayi, tarım ve askeriyesi hakkında incelemelerde yaparak Saray’a rapor sunmaya başladı.
19_ Müslümanlar arasında ilk matbaayı kim kurmuştur? Macar asıllı bir Türk olan İbrahim Müteferrika Damat İbrahim Paşa’nın izniyle1729’da Müslümanlar arasında ilk matbaayı kurmuştur.
20_ Hendesehane’yi Kim ve ne zaman kurmuştur? Humbaracı Ahmet Paşa, döneminin çok önemli bir yeniliğine daha öncülük ederek 1736’da topcu askerlerinin eğitimi için Hendesehane’yi (Kara Mühendishanesi) kurmuştu.
21_ Osmanlının ilk kâğıt fabrikası ne zaman kuruldu? Polanya’dan kâğıt ustasının getirilmesiyle 1746’da Yalova’da kuruldu.
22_ Küçük Kaynarca antlaşması ne zaman ve kiminle oldu? Osmanlılarla Ruslar arasında 1774’te imzalandı.
23_ Küçük Kaynarca antlaşmasının sonucu nedir? Küçük kaynarca Antlaşma Osmanlı Devleti’nin Karlofça’dan sonra
imzaladığı en ağır ikinci antlaşmadır. Antlaşma Osmanlıların toprak kaybından ziyade hukuk, ticaret ve diplomasi alanında aldığı en büyük yenilgidir. Ruslar kazandıkları bu zaferle Karadeniz’e yerleşmiş ve Osmanlıların Ortodoks tebaasının haklarının koruyuculuğuna soyunmuştur.
24_ I. Abdülhamit döneminde nereler kuruldu? Aslen Macar olan Fransa doğumlu Baron François de Tott tarafından Sürat Topçuları Ocağını kuran Tott, 1771-76 yılları arasında toplar döktürmüş, Boğaz’da kaleler inşa ettirmiş ve 1773’te Mühendishane’yi kurmuştu. Daha sonra Mühendishane-i Bahr-i Hümayun adını alan Hendesehane, kapsamlı bir askeri okula dönüştürüldü.
25_ Ziştovi Antlaşması hangi tarihte ve kiminle oldu? Osmanlıların Avusturya ile 4 Ağustos 1791’de yaptı.
27_ III. Selim 1791 sonbaharında çeşitli kesimlerinden seçilmiş 22 kişiden “devlettin zaafları ve alınması gereken önlemleri” içeren
layihalar(raporlar) istedi bu raporların ortak noktası nedir? “askeri alanda yenileşme yapılmasının zarureti” dir.
28_ III. Selim 22 kişinin görüşleri çerçevesinde “Nizam-ı Cedit (Yeni Düzen) adı verilen ıslahat hareketine başladı bunlar
nelerdir? Nizam-ı Cedit hareketinin ordunun düzenlenmesine yönelik bir hareket olarak anlaşılmasına yol açtı. Oysa Nizam-ı Cedit hareketi siyasi, iktisadi, sosyal ve askeri alanı kapsayan bir hareketti. Nitekim merkezi otoritenin güçlendirilmesi ve devletin sarsılan iktidarının sağlamlaştırılması amacıyla çıkarılan birtakım kanunnamelerle idari, adli ve sosyal alanda yen bir düzen kurulmaya çalışıldı bunlardan başka Nizam-ı Cedit hareketiyle “ Yeniçeri ocağının kaldırılması, ulemanın nüfuzunun kırılması, şeyhülislamların siyaseti yönlendiren fetvalarına son verilmesi, Avrupa’nın ilim, sanat, askerlik, ziraat, ticaret ve medeniyet hayatında yaptıkları yeniliklerin Osmanlı Devleti’nde de uygulanması” amaçlandı
29_ Nizam-ı Cedit ordusunun masraflarının karşılanması için ne kuruldu? İrad-ı Cedit defterdarlığı kuruldu. Defterdarlığa bağlı olarak boş kalan dirlikler, içki, tütün, kahve gibi mallara konan vergiler bu orduya tahsis edildi.
30_ Yeni orduyu ve eski askeri kurumları nitelikli askerlerle güçlendirmek maksadıyla nere kuruldu? 1795’te
Mühendishane-i Berr-i Hümayun ( Kara Mühendishanesi) kuruldu.
31_ Osmanlı Devleti‘nin Avrupa merkezlerinde daimi ikamet elçileri bulunmuyordu ne zaman açıldı ve görevi nedir? Devlet
adamları arsında yabancı dil bilen çok azdı. Devletin yabancı devlet merkezlerinde temsil edilmesi, Avrupalı ülkelerle ilişki kurmak ve güvenilir bilgiler almak için daimi elçiliklerin açılması gerekiyordu. Bu amaçla önemli merkezlerden başlamak üzere 1792’de Londra’da 1797’de Paris, Viyana ve Berlin’de daimi elçilikler açıldı. Bu elçilikler pek çok Osmanlı aydının yetişmesine, yabancı dil öğrenimlerine, Avrupalı ülkelerindeki fikir akımlarının tanımalarına hizmet etti.
32_ Osmanlı Devleti Fransa’ya karşı kimlerle ittifak kurdu? 3 Ocak 1799’da Ruslarla, 5 Ocak 1799’da İngiltere İle ittifak antlaşması imzalandı.
33_ Osmanlılar Mısırda Fransızlardan kurtulmuştu ancak yapılan ittifakın karşılığı olarak İngiltere ve Rusya’nın istekleri nedir?
· İngiltere Fransızları bölgeden çıkarmak bahanesiyle girdiği Mısır’a yerleşmek niyetindeydi.
· Rusya ise bir yandan ege adaları ve Mora’daki Hristiyan ahaliyi Osmanlı aleyhine kışkırtarak buraları ele geçirme hesapları yapıyordu; diğer yandan da Boğazlardan kalıcı olarak geçiş hakkı almanın peşindeydi.
· Osmanlı devlet adamları çareyi yeniden Avrupa’da pek çok başarı kazanan Fransa ile ittifakta bularak 25 Temmuz
1802 Fransa ile Paris Antlaşması imzalandı.
34_ Nizam-ı Cedit ordusu ne zaman lağvedildi? 1808
35_ Sened-i ittifak belgesi kiminle ve ne zaman imzalandı? 7 Ekim 1808’de ayanlar ile Saray arasında Sened-i ittifak imzalandı.
36_ Sened-i ittifak belgesi nedir? Osmanlı Devlet adamlarının devletin eski gücüne ulaşması için ayanlarla merkezi otorite arasındaki iktidar ilişkilerini düzenlemeye çalıştığı bu belge, aynı zamanda, Osmanlı Devleti’ndeki anayasallaşma sürecini
Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi 1
başlatan ilk belgelerden biri olarak kabul edilmektedir. Tartışmasız olan bir başka gerçek de şudur ki her ne kadar uygulama imkanı bulamamış ve kağıt üzerinde kalmış olsa da Osmanlı tarihinde merkezi otorite ilk kez bu belgeyle sınırlandırılmıştır.
37_ Kal’a-yı Sultaniye Antlaşması ne zaman ve kiminle imzalandı? İngiltere ve Osmanlılar arasında imzalanan 5 Ocak
1809’da Kal’a-yı Sultaniye Antlaşması imzalandı.
38_ Bükreş Antlaşmasıyla ne oldu ve kiminle imzalandı? Osmanlı ve Ruslarla 28 Mayıs 1812 imzalanan Bükreş Antlaşması ile Prut Nehri-Tuna ağzı Osmanlı Rus sınırı olarak kabul edilirken Osmanlı devleti Sırplara imtiyaz verilmesini de kabul etti.
39_ Balkanlarda ilk milliyetçi isyan nerede çıktı? Sırbistan da çıktı.
40_ Osmanlı Devleti Sırplara ne zaman özerk prenslik statüsü verdi ve ne zaman tasdik olundu? 1816’da Sırplara özerk bir prenslik statüsü vermek zorunda kaldı. Sırplara verilen statü, Ruslarla 7 Ekim 1826’da imzalanan Akkerman ve 14 Ağustos 1829’da imzalanan Edirne Antlaşmalarında tasdik edildi. Eylül 1830’da ise özerk Sırbistan’ın kurulmuş olduğu ilan edildi.
41_ Mısır’ın ilk Resmi gazetesi ne zaman çıkarıldı? Mehmet Ali Paşa 1829’da Vekay-i Mısriyye adıyla Mısır’ın ilk Resmi gazetesini çıkardı.
42_ Hünkâr İskelesi Antlaşması hangi tarihte kiminle oldu? II. Mahmut Mısır’ın yakın gelecekte yeni bir tehlike arz etmesi ihtimaline karşı Rusya ile 8 Temmuz 1833’te sekiz yıllık bir ittifak ve yardım antlaşması olan Hünkâr iskelesi Antlaşmasını İmzaladı.
43_ Balta limanı antlaşması kiminle ve tarihi nedir? 16 Eylül 1838’de Osmanlı-İngiliz Ticaret Antlaşması (Balta Limanı Antlaşması) imzalanmıştı. Bu antlaşma ile İngilizlere kapitülasyonları dahi aşan iktisadi imtiyazlar sunulmuştur.
44_ Yeniçeri Ocağı ne zaman kaldırıldı? 17 Haziran 1826’da Yeniçeri Ocağı kaldırıldı bu duruma Vaka-i Hayriye olarak adlandırılır. Ocağın yerine düzenli bir ordu kuruldu. Askir-i Mansure-i Muhammediye kuruldu.
45_ II. Mahmut döneminde Avrupa tarzında düzenlenen yeni devlet teşkilatında eski müesseseler kaldırılarak yerine yeni müesseseler kuruldu bunlar hangilerdir? 30 Mart 1838’de alınan kararla sadrazamlık kurumu Başvekâlet adını aldı. Adli işleri yürütmek üzere Meclis-i Ahkâm-ı Adliye, İdari işleri Yürütmek üzere Dar-ı Şüra-yı Bâb-ı Ali ve askeri işleri yürütmek üzere Dâr-
ı Şüra-yı Askeri Kuruldu.
46_ II. Mahmut döneminde açılan okullar hangileridir? 1827 yılında açılan Tıp okulları, 1831’de Muzika-i Hümâyün ve 1834’te Mekteb-i Ulüm-ı Edebi açıldı. Devlet memurlarını yetiştirmek içinde Mekteb-i Maarif-i Adliye ve Mekteb-i Ulum-ı Edebi açıldı.
47_ II Mahmut döneminde fes giyme zorunluluğu getirdi. 1828’de askere, 3 Mart 18292’da çıkarılan kıyafet nizamnamesiyle ulema dışındaki tüm sivillere fes giyme zorunluluğu getirildi.
48_ II. Mahmut döneminde ilk Türkçe Osmanlı gazetesi ne zaman basıldı ve diğer ilk olanlar nelerdir? İlk Türkçe Gazetesi olan Takvim-i Vekayi 1 Kasım 1831’de haftalık olarak yayın hayatına başladı. İlk nüfus sayımı, ilk karantina ve posta teşkilatının kurulması gibi yenilikler de II. Mahmut döneminde gerçekleştirildi.
49_ Osmanlı yenileşme hareketi tarihinde en büyük başarı kimin zamanında oldu? II. Mahmut döneminde elde etmiştir.
50_ Osmanlı devletinin daimi elçilikleri hangi padişah zamanında kuruldu? III. Selim zamanında
Ünite 2 (Türkiye’de Reform Arayışları 1839- 1908)
51_ Tanzimat Fermanı ne zaman ilan edildi? Sultan Abdülmecid döneminde ilan edilen Tanzimat Fermanı ya da Gülhane Parkı’nda okunmasından dolayı Gülhane Hatt-ı Hümayunu , 3 Kasım 1939 Osmanlıda yeni devrin başlangıcını temsil etmektedir.
52_ Osmanlı Devleti’nin geri kalmasının sebebi nedir? Devletin geri kalmasının sebebi olarak 150 yıldan beri kanunlara uyulmaması nedeniyle Devlet ve halkın kuvvet ve refahını kaybetmesi, güçsüz ve fakir düşmesi gösterilmektedir.
53_ Tanzimat Fermanı’nın yeni idare tarzı bakımından en dikkate değer özelliği nedir? Yeni kanunlara ihtiyaç duyulduğunun
ifade edilmesi ile meclisler eliyle karar alama ve idare etme tercihine sahip olmasıdır.
54_ Tanzimat Fermanında padişah Tanzimat’ın amacının ne olduğunu vurgulamıştır? Eski dönemlerdeki anlayıştan farkı olarak, yalnız din ve devleti korumak değil, ülkeyi ve milletti de kalkındırmak olduğunu vurgulamıştır.
55_ Tanzimat döneminde halkın yönetime katılması açısından önemli olan meclisler hangileridir? Meslis-i Al-i Tanzimat,
Meclis-i Ahkam-ı Adliye ve Şura-yı Devlet halkın yönetim katılması açısından önemlidir.
56_ Osmanlı Devleti’nin yeni kanun tasarılarını hazırlamak, önemli devlet memurlarını yargılamak gibi temel görevleri yerine getirmek amacıyla hangi adliye kurulmuştur? 1838 yılında Meclis-i Vâlâ-yı Ahkam-ı Adliye kuruldu.
Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi 1
Meclis-i Vâlâ-yı Ahkam-ı Adliye yükü fazlalaşınca ikiye ayrıldı yerine hangi kurumlar kuruldu? 1854 yılında ikiye ayrıldı. Yargı işlerine bakmak üzere Meclis-i Ahkâm-ı Adliye kurulurken, yasama işleri için Meclis-i Ali-i Tanzimat ya da Meclis-i Tazimat kuruldu.
57_ Meclis-İ Tazimat Ne İçin Çalışacaktı? Halkı ilgilendiren konulardaki reformları saptamak ve devletteki refah düzeyini yükseltmek için çalışacaktı. Meclis-i Tazimatın kurulmasıyla Osmanlı Devletin de ilk kez yasama ile yürütme görevleri birbirinden ayrılmış oldu.
58_ Meclis-İ Ahkâm-I Adliye Ve Meclis-İ Tazimatı Kim Birleştirdi Ve Yerine Ne Kurdu? Padişah Abdülaziz tahta iken Temmuz 1861 tarihinde iki meclisi Meclis-i Vâlâ-yı Ahkâm-ı Adliye adı altında birleştirdi. Bu meclis üç daireden oluştu. Meclisin yasama Tanzimat görevi Kanun ve Nizam dairesine devredilmiş, idari işler için Umur-ı İdar-i Mülkiye Dairesi, yargı için de Muhakemet dairesi kurulmuştur.
59_ Danıştay’ın Başlangıcı Sayılan Daire Hangisi Kurulma Tarihi Nedir? Şura-yı Devlet ise 1868 yılında kuruldu. Meclis-i Ahkam-ı Adliye kendi arsında ikiye ne zaman ayrıldı yerine ne geldi? 1868 yılında Meclis-i Ahkam-ı Adliye; Şura-ı Devlet ve Divan-ı Ahkâm-ı Adliye diye ikiye ayrıldı.
60_ Şura-I Devletin Görevlerinden Bazıları Nelerdir?
Ø Her türlü kanun ve tüzük tasarılarını incelemek ve hazırlamak,
Ø Kanun ve tüzük gereği görevli olduğu işleri tetkik ve karara bağlamak
Ø Her türlü mesele hakkında istenildiğinde görüş bildirmek
Ø Memurları yargılamak
Ø Devletle fertler arasındaki davalara bakmak
61_ Muhassıllık Meclislerin Görevleri Nedir? Muhassıllık meclisleri 1840 yılında sancak merkezlerinde kurulan Muhassıllık meclislerin görevi sancaktan alınacak vergilerin miktarlarını saptamak ve onların düzenli toplanmasını sağlamaktadır. Osmanlı Devleti tarihinde ilk defa halkın temsilcilerinin seçimle belirlenmiş olması, demokrasi yolunda bir adımdır. Bu adım sultan Abdülmecit zamanında daha ileri gidecektir bunlar nedir? 1845 yılında ilan ettiği bir fermanla Sultan Abdülmecit, Meclis-i Ali-i Tanzimat’a vilayetlerden ikişer temsilci davet etmiş “ Yarı Mebuslar” diye adlandırılan bu temsilcilerin Meclisi Tanzimat’a girmeleri meşrutiyet yolunda çok önemli bir merhaledir.
62_ 1853-1856 Yılları Arasında Yaşan Kırım Savaşı Osmanlı Devletinde Birçok İlkin Başlangıcı Olmuş Bunlar Nelerdir? İlk defa geniş çaplı Avrupa ittifakını savaşta yanına alan Osmanlı devleti bunun bedelini bir bakıma ilk dış borçlanma ve ıslahat Fermanın ilanı ile ödemek zorunda kalmıştır. Kırım savaşı esnasında 1854 yılında başlayan dış borçlanmanın boyutları zamanla artarak devam etmiş, 1875 yılında devletin bir manada mali açıdan iflası, 1881 yılında da Duyun-ı Umumiye İdaresi’nin kurulması ile farklı bir boyut kazanmıştır. Dış borçlanma 1954 yılına kadar devam etmiş.
63_ Islahat Fermanıyla Neler Olmuştur? Osmanlı toplumu bu fermanla neredeyse Müslüman ve gayrimüslim olmak üzere iki farlı toplum olarak tanımlanmıştır. Önceliğin gayrimüslimlerde olduğu Islahat Fermanı, Müslüman olmayanlara askeri ve sivil bütün okullara girme hakkını vermiş, devlet memurluğunda görev almalarının önünü açmıştır. Ferman, Müslüman olmayanlara da askerlik zorunluluğu getirmiş ancak bedel vermek koşuluyla askerlikten muaf olabilme koşuluda tanımıştır. Müslüman halka böyle bir hak tanımayan ferman, Müslüman olamayan vatandaşların mülki memurluklarda görev alması, küçük düşürücü sıfatların yasaklanmasını öngörmektedir. Yabancı devlet vatandaşlarına Osmanlı ülkesinde gayrimenkul alma hakkını da tanıyan Islahat Fermanı, İltizam usulünün sona ermesi, maaşların düzgün ödenmesi gibi Tanzimat Fermanında belirtilen bazı hükümleri de tekrarlanmaktadır.
64_ Islahat Fermanı İle İstenen Düzenlemeler Zaman İçinde Hayata Geçirilmiştir Bunlar Nelerdir? 1858 Arazi Kanunnamesi,
1871 İdare-i Umumiye-i vilayet, 1878 Dersaadet ve Vilayet Belediyesi Kanunları bu düzenlemelerden bazılarıdır.
65_ Vilayet Nizamnamesi Nedir? 1864 Vilayet Nizamnamesi ülke idaresini vilayet, sancak, kaza ve köy idari birimlerine ayırmaktadır. Ayrıca belediye meclis üyelerinin seçimle gelecekleri hükmünü getirmektedir.
66_ Vilayet Meclis Üyeleri Kaç Kişiden Oluşmaktadır? Tabi üyeler ile seçimle belirlenen dört kişiden oluşmaktaydı. Mülki amir ve memurlar ile ruhani reisler tabii üyelerdi. Seçimle belirlenen dört üyenin ikisi Müslüman ikisi de gayrimüslimdi.
67_ Tanzimat Döneminde Askeri Alanda Yapılan Düzenlemelerle Askerlik Süresi Ve Yaşı Nedir? 1843 yılında ilan edilen bir yasayla askerlik yaşı 20, askerlik süresi 5 yıl olarak belirlenmiştir. 5 yıllık süreyi doldurup terhis olanlar, 7 yıllık bir süre redif askeri olarak yedek askerlikle yükümlü hale getirilmiştir. 1845 yılında ordu merkezlerinde birer askeri lise idadi açılmıştır.
68_ II. Mahmut Döneminde Açılan Okullar Hangileridir? 1846 yılında Meclis-i Maarif-i Umumiye kurulmuş, Bahriye, Harbiye ve Tıbbiye dışındaki okullar buruya bağlanmıştır. 1848 yılında İstanbul’da öğretmen yetiştirmek amacıyla öğretmen okulu
Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi 1
“Darülmuallimin” açılmıştır. 1859 yılında ilk kız rüştiyesi açılmıştır. 1859 yılında Mekteb-i Mülkiye kurulmuş Fransızca eğitim veren Galatasaray Sultanisi 1868’de eğitime başlamıştır.
69_ Tanzimat Döneminde İlan Edilen Ceza Kanunları Hangileridir? Tanzimat Fermanı’nın ilanından 7 ay sonra 1840 yılında Ceza Kanunnamesi yayınlandı. Bu kanun 1851’de kanun-ı Cedit2in yayınlanmasına kadar yürürlükte kaldı. Kanun-ı Cedit 1840 kanunnamesine göre daha geniş kapsamlı olup, bu kanunda sarhoşluk, kız kaçırma, sahtekârlık gibi yeni suçlar tanımlanmıştır.18512de ceza kanunname-i hümayunu olarak yürürlüğe girdi.
70_ Fransız Ticaret Kanunu Ne Zaman Yayınlandı? Ticaret alanında karma “muhtelit” ticaret mahkemeleri kuruldu. 1807 tarihli Fransız Ticaret Kanunu 1849 yılında tercüme edilerek 1580 de Kanunname-i Ticaret adıyla kanunlaştı. Bu kanunla anonim şirket, faiz ve kambiyo senedi gibi bazı kavramlar Osmanlı hukukunda yer almaya başladı.
71_ 93 Harbi Nedir? 93 Harbi (Rumi 1293 ) diye geçen 1877-1878 Osmanlı - Rus Savaşı başlayacaktır. Bu savaş sonrası İngiltere Osmanlı Devleti’ne yönelik uyguladığı devletin varlığı politikasından vazgeçerek kendisi için önemli olan bölgelerin ele geçirilmesi politikasına geçecektir. Neticede kendisi için hayati önem taşıyan Kıbrıs ve Mısır 93 Harbi sonrasında İngiltere Tarafından Osmanlı topraklarından kopartılacaktır.
72_ Tersane Konferansı Sonrası Alınan Kararlar Nelerdir? 23 Aralık 1876 tarihinde İstanbul’da Haliç Tersanesi’nde toplanan Tersane Konferansı Balkan sorunu barışçı yoldan çözmeye çalışmıştır. Aslında Konferans sonrası alınan kararlara bakıldığında sorunun ne kadar barışçı yoldan çözümlendiği ya da çözümlenmek istendiği ortaya çıkmaktadır. Karar gereği Sırbistan, Karadağ ve Romanya, bağımsızlık verilecek, Bulgaristan özerk hale gelecek, Osmanlı bu kararları kabul etmezse zorlamayla bu kararlar hayata geçirilecektir.
73_ Osmanlı Devleti, Rusya İle Ayastefanos (Yeşilköy) Antlaşması Gereğince Neler Olmuştur? Antlaşma gereğince Sırbistan, Karadağ, Romanya, Bulgaristan, bağımsız olacak; Kars, Ardahan, Artvin ve doğu Beyazıt Rus egemenliğinde kalacak ayrıca Osmanlı Devleti ağır bir savaş tazminatı ödemek zorunda bırakılmıştır.
74_ Berlin Antlaşması İle Neler Olmuştur? Berlin antlaşması ile Ayastefanos antlaşması rafa kaldırılmış, Bulgaristan hariç, bağımsız devletlerle ilgili maddeleri aynen kalmıştır. Bulgaristan, Osmanlı’ya bağlı bir prenslik haline getirilmiş, Doğu Rumeli ve Makedonya Osmanlı’ya bırakılmıştır. Doğuda ise Doğu Beyazıt Osmanlı’ya verilmiş, Kars, Ardahan, Artvin ve Batum Rus işgalinde kalmıştır. Ermeni sorunun ilk defa gündeme geldiği geçerli antlaşma olan Berlin Antlaşması ile Osmanlı devleti savaş tazminatı olarak Ayastefanos’ta ödeyeceğinin iki katı savaş tazminatı ödemek zorunda bırakılmıştır.
75_ Muharrem Kararnamesi Nedir? 20 Aralık 1881 tarihli (28 Muharrem 1299) bir kararname ile ilan edilmiştir. Muharrem kararnamesi adı verilen bu antlaşma gereğince İstanbul’da Duyun-ı Umumiye idaresi kurulacaktır. Bu komisyonda alacaklıları temsilen birer İngiliz, Fransız, alman, Avusturya, İtalyan ve galata bankerlerinin temsilci yer alacak, Osmanlı temsilcisiyle birlikte toplam 7 üyeden oluşacaktır.
76_ Duyun-I Umumiye İdaresinin Gelir Kaynakları Nelerdir? Tuz, tütün, ispirto, balık, ipek, pul ve damga, Bulgaristan vergisi, Kıbrıs vergisi, Doğu Rumeli vergisi gibi geliri çok olan vergilerdir. Bu şekilde devletin mali gücünü elinden alan duyun-ı Umumiye, “devlet içinde devlet “ durumuna gelmiştir.
77_ Yeni Osmanlı Hareketinin Öncüleri Kimlerdir? Şinasi, Namık Kemal, Ziya Paşa ve Ali Suavi gibi yazar ve şairlerdi. Bu kişiler ilerlemenin kurumlara dayandığını, hür kurumların ise ancak kamuoyunun desteği ile ayakta kalabileceğini, bu nedenle halkın eğitilmesi gerektiğini savunuyorlardı. Halka en kolay ulaşmanın yolunun da gazete olduğu bilinciyle, gazete çıkarmaya başlamışlardı.
78_ Tarihteki İlk Türk Anayasası Hangisidir? İlk Türk Anayasası “Kanun-i Esasi” 23 Aralık 1876 tarihinde ilan edilmiştir. 119 madde.
79_ Meclisi Umumi Denilen Meclis Kaça Ayrılmıştır? 2 ye ayrılmıştır Heset-i Ayân ve Heyet-i Mebusan ismini taşıyan iki ayrı meclisten oluşmaktaydı.
80_ 1876 Anayasası Meşruti Monarşi Diyebiliriz Neden? 1876 anayasası padişahın yetkilerinde bir kısıtlama yapmadığı gibi aksine, yetkilerini kanun güvencisine almıştır. Bu nedenle 1876 Anayasası ile kurulan siyasi sisteme; parlamentonun varlığı ile desteklenmiş meşruti monarşi diyebiliriz.
81_ İlk Osmanlı Meclisi Ne Zaman Toplandı? İlk Osmanlı Meclisi 19 Mart 1877 pazartesi günü Dolmabahçe Sarayında yapılan bir törenle açıldı. Meclisin açılış gününde tüm resmi daireler tatil edilmiştir. Meclisi Mebusan ilk toplantısını 20 Mart 1877 tarihinde Sultanahmet’teki Darülfünun binasında yapmış, 28 Haziran 1877 Tarihinde ilk toplantı yılını tamamlamıştı. Meclis-i Ayan için ise 21’i Müslüman, 5 ‘i Gayrimüslim olmak üzere 26 üye seçildi.
Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi 1
82_ Meclisi Mebusanda Kaç Kişi Görev Yapmıştır? Meclis-i Mebusanın 13 Aralık1877-14 Şubat 1878 tarihleri arasında geçen ikinci döneminde 106 mebus görev yapmıştır. Bunların 59 Müslüman, 47’’si gayrimüslim idi Müslümanlarla gayrimüslim mebusların oranına baktığımızda %56’ya %44 oranı ortaya çıkmaktadır. Bu oran Müslim ve gayrimüslim mebusların neredeyse eşit oranda temsil edildiklerini göstermektedir.
83_ Meşrutiyet Meclisini Kim Kaldırdı? Rusya ile ateşkes görüşmelerinin yapıldığı sırada gelen sadaret teskeresi üzerine II. Abdülhamit böyle bir meclisin yararından çok zararı olduğunu söyleyerek 14 Şubat 1878 günü meclisi feshetti. Her derde deva olarak görülen meşrutiyet meclisin tatil edilmesiyle 1 yıl 1 ay 21 gün devam edebilmiş. Meclisin toplantı süresi de toplam 10 ay 5 gün sürmüştür.
84_ İttihat Ve Terakki Cemiyeti İlk Kongresini Nerede Yaptı Kimler Katıldı? İlk kongresini 1902 tarihinde Paris’te yapmıştır. Bu kongre ittihat ve Terakki tarihinde bir dönüm noktasıdır. Kongreye Prens Sebahattin, Ahmet Rıza, İsmail Kemal, İsmail Hakkı Paşa, Mahir Sait, Halil Ganem, Hüseyin Siret, İbrahim Temo ve Dr. Nazım gibi ittihat ve Terakki’nin ileri gelen isimlerinin yanı sıra Ermeni ve Rumlardan da bazı temsilciler katılmıştır.
85_ Vatan Ve Hürriyet Derneği Kim Tarafından Kuruldu? Vatan ve Hürriyet Derneği Mustafa Kemal Bey (Atatürk ) tarafından şam da kurulmuştu. Bu dernek daha sonra 1907 yılında Ahmet Rıza beyin Terakki ve ittihat Cemiyeti ile birleşti.
86_ II. Abdülhamid Rejimine Karşı Mücadele Eden Cemiyetler Nerede Toplandılar Sonra Ne Karar Aldılar? 27 Aralık 1907 yılında Paris’te bir araya geldiler. Kongreye Terakki ve ittihat, Teşebbüs-i Şahsi ve Adem-i merkeziyet, Ermeni Taşnaksutyun, Mısır cemiyet-i israiliyesi, Ahd-ı Osmani Mısır Cemiyeti ile Ermeniler ve Araplar tarafından yayınlanmakta olan bazı gazete ve dergilerin temsilcileri katıldılar. Kongre sonucunda, II. Abdülhamid’i tahtan inmeye zorlayarak meşrutiyeti yeniden kurma kararı alınmıştır. Bu amaca ulaşmak için bir dizi faaliyet gösterilecektir. İlk önce pasif direnme yapılacak, halka hükümete vergi vermemesi söylenecekti. Yapılacak propagandayla ordunun ihtilalcılara karşı silah kullanmaması sağlanacak son olarak gerekirse sonuca ulaşmak için genel ayaklanma yapılacaktı. Kongre sonucunda gizli bir komite kuruldu.
87_ II. Meşrutiyet Ne Zaman İlan Edildi? 24 Temmuz 1908 tarihinde resmen ilan edilmiştir. II. Meşrutiyet’in ilan tarihi daha sonraki dönemlerde ittihat ve terakkinin ilan tarihi olan 23 Temmuz olarak düzenlenmiştir.
3 Ünite ( Türkiye’de Meşrutiyet Dönemleri)
87_ 1876 Yılında İlan Edilen Kanun-İ Esasi İle Neler İlan Edilmiştir?
Ø Osmanlı Devleti, İslam Dinini resmi din olarak kabul etmiştir (11. madde).
Ø Yine bu dönemde, okullara din dersleri konulurken, hükümdara da “ahkâm-ı şer’iye”yi yürütme görevi verilmiştir (7. mad- de).
Ø Ayrıca şeyhülislam devlet örgütü içerisine alınmış (27. madde),
Ø Adli yasama kurumlarının yanında şer’i mahkemelere de yer verilmiştir (87. madde).
Ø Bunların yanı sıra Ayan Meclisine İslami ilkelere aykırı yasaların reddedileceği maddesi konulmuş (64. madde)
Ø Padişah İslam’ın koruyucusu olarak kabul edilmiştir (4. madde).
88_ İslam Dünyasının Halifesi Hangi Padişah Seçilmiştir Ne Zaman İlan Edildi? 1882 yılında (Hicretin 14.yy.) II. Abdülhamid, İslam dünyasının halifesi olarak birçok ülkeden tebrik telgrafı alırken, İran, Fas ve birkaç küçük İslam devleti dışında İslam dünyası Avrupa hâkimiyeti altına girmiş durumdadır. Yani İslam birliği (ittihadı-ı İslam) duygusu bir ihtiyaç hâline dönüşmüştür.
89_ Padişahlar Arasında Hangisi İslamcılık Politikası Uygulamıştır? II. Abdülhamid İslamcılık politikasını takip ederek hem devlet içinde hem de Müslüman dünyasında saygınlık ve güç kazandığını düşünerek, politikalarını bu zemin üzerinden geliştirmeye başlamıştır.
90_ Söz Konusu Basın-Yayın Organlarında Bu Süreçte Yer Alan Yazıların Amacı Öncelikle Nedir? Araplar, Arnavutlar ve sair Türk olmayan Müslümanların sadakatini kazanmak ve daha sonra da başta Hindistan olmak üzere Müslümanların yoğun olarak yaşadıkları bölgelerden siyasi ve maddi destek temin ederek gelecekte de Osmanlı Devleti ile birlikte hareket et-melerini sağlamaktır.
91_ İslamcılık Fikrini Savunan Devlet Adamlarının Başında Kimler Gelir? Bir tarihçi olan Cevdet Paşa ve Şirvanîzade Rüştü
Paşa bulunmaktadır.
Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi 1
92_ Iı. Abdülhamid Devri İslamcılık Politikasını Bu Bilgiler Işığında Üç Ana Hedef Etrafında Özetlemek Mümkündür.
· Bunlardan biri, Osmanlı Müslüman tebaasını “İslam” bayrağı altında toplamak
· İken ikincisi de dış ülke Müslümanlarının Halifelik makamı etrafında toplanmasını temin ederek mevcut problemlerin çözümünde karşılıklı destek ve yardımın teminidir.
· Osmanlı belgelerinden ortaya çıkan üçüncü bir amacın daha olduğu söylenebilir ki o da Sünnilik ile şiilik arasında bir
yakınlaşma ve birlik meydana getirerek yine Orta Doğu’daki İngiliz planlarını sonuçsuz bırakma ve bu hususta Hindistan şiilerinin de siyasi desteğini temin etmektir
93_ İlk Telgraf Hattı Ne Zaman Kullanılmaya Başlamıştır? İlk telgraf hattı 1855’te Kırım Savaşı sırasında açılmış olmasına rağmen, sadece II. Abdülhamid Dönemi’nde 30 bin km den fazla telgraf hattı çekilmiştir. Bu hatlar, Hicaz’dan Yemen’e kadar uzanmakta olup, hilafet merkezi Ege ve Akdeniz’deki adalara kadar telgraf hatlarıyla bağlanmıştır.
94_ Kuzey Afrika’daki Bu İşgalleri Engellemek Amacıyla İstanbul’da Vakit Ve Arapça El Cevaib Gazeteleri Çıkarılmaya Başlanmıştır Neden? Bu gazetelerde sık sık “Sultan, İslam’ı müdafaa etmek için kanının son damlasına kadar ve hazinesinin son kuruşuna kadar harcamaya hazırdır” sözü tekrarlanarak İslam dünyasında bölünmelere ve guruplara ayrılmaya son verilmesi gerektiği ifade edilmiştir.
95_ Kanun-İ Esasi, Türk Demokrasi Tarihi Açısından Olduğu Kadar, Eğitim Tarihi Açısından Da Çok Büyük Bir Öneme Haiz
Olup Üç Maddesi Eğitim Hakkındadır. Bunlar Nelerdir? Bunlardan ilk ikisi özel öğretime, üçüncüsü ilköğretimin zorunluluğuna ilişkindir:
· 15. madde, “öğretim işini(konusunu) herkes özgürce yapabilir; ilgili kanuna uymak şartıyla her Osmanlı vatandaşı genel ve özel öğretim yapmaya izinlidir.”
· 16. madde, “ülkedeki çeşitli dinsel inanışlardaki toplumların din ve inanışlarına ilişkin öğretim yöntemi ve biçimine dokunulmayacaktır” denilmektedir. Aynı mad- de ülkedeki tüm mekteplerin Devlet’in denetiminde olduğunu da belirtir.
· 114. madde: “Osmanlı bireylerini tümü için ilköğretim mecburi olacak ve bunun ayrıntıları ayrı bir düzenleme ile
belirlenecektir.
96_ Medreselerde İlim Dersleri Ne Zaman Okutulmaya Başladı? Coğrafya ve tarih gibi ilimlerin medreselerde okutulmasının İslami kaidelere uygun olduğuna dair Şeyhülislam Fetvası ancak 1910 tarihinde alınabilmiştir.
97_ Iı. Abdülhamid Dönemi Eğitim Politikalarına Bakıldığında Hangi Okullar Açılmıştır? İptidai, rüştiye ve de idadi gibi temel eğitim ve öğretim kurumlarının sayı ve kalitece artırıldığı görülmektedir. Bu okulların yanı sıra çeşitli dallarda çok sayıda yüksek okullar kurulmuş, eğitim ve öğretime özel bir ilgi gösterilmiştir.
98_ Maarif Nezareti Teşkilatı Nedir? 1879 yılında düzenlenen Maarif Nezareti teşkilatı, günümüzün eğitim teşkilatının temelini oluşturmuştur.
99_ Maarif Nizamnamesinin Uygulanmasıyla Neler Oldu? Nezaret 1879 yılında, modern bir kuruluş hâline getirilmiştir. Bu idareler elinde 1869 Maarif Nizamnamesi’nin uygulanmasıyla iptidailer, rüştiyeler, idadiler ve sultanilerden meydana gelen eğitim sistemi tüm Osmanlı coğrafyası genelinde yaygınlaştırılmıştır. Maarif Nezareti teşkilatında yapılan modernleşme hamleleri içinde yapılan en önemli uygulamalardan birisi de “istatistik Kalemi”nin kurul- muş olmasıdır.
100_ 16 Yıl İçinde Gereken İlginin Gösterildiğini Ortaya Koyan Uygulamaları Şu Şekilde Maddelendirilmektedir
Ø Kanuni Tedbirler: ilköğretim mecburiyetinin konması.
Ø İdari Tedbirler: Merkez ve taşrada ilköğretim teşkilatının kurulması.
Ø İptidai okullarının açılması ve çoğaltılması.
Ø Sübyan okullarına yeni usul eğitimin sokulması.
Ø Müslüman halkın kalabalık olduğu yerlerde ilköğretime öncelik ve ağırlık verilmesi.
Ø Halkın maarif alanında maddi yardımının sağlanması.
Ø Taşrada Darülmuâllimînlerin açılması”
101_ Meclis-İ Mebusan Hangi Tarihlerde Toplandı? Meclislerin toplantıya çağrılması ile başlayan II. Meşrutiyet Dönemi’nde dört genel seçim yapılmıştır. 1908, 1912, 1914 ve 1919 yıllarında yapılan genel seçimlerle oluşan Meclis-i Mebusan, 1908-1912, 1912, 1914-1918 ve 1920 döneminde faaliyet göstermiştir.
102_ Meclis-İ Mebusan Hangi Tarih De Kapatıldı? 1920 Meclisi 11 Nisan 1920 tarihinde Padişah Vahdettin tarafından itilaf güçlerinin baskısı karşısında kapatılmıştır. Bundan sonraki meclis dönemi TBMM dönemi olarak geçmektedir.
Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi 1
103_ 1908 Meclisinde Kaç Milletvekili Vardı? 157 Türk, 54 Arap, 25 Arnavut, 22 Rum, 10 Ermeni, 9 Slav (6 Sırp+ 3 Bulgar) ve 4 Yahudi milletvekili görev yapmıştır
104_ 1908 Meclis-İ Mebusan’ı Döneminde Çıkan Önemli Kanunlar Hangileridir? En verimli dönemini 1908-1909 yılları arasındaki birinci yılında yaşamıştır. Bu devrede Cumhuriyet Dönemi’nde de siyasi partiler kanunu olarak uygulanan Cemiyetler (Siyasi Partiler) Kanunu, Serseri Kanunu ve Toplantı Kanunu çıkartılmıştır. Açık ve kapalı alanlarda yapılacak toplantıları düzenleyen Toplantı Kanunu da demokratikleşme yönünde önemli bir adımı oluşturmuştur.
105_ 31 Mart Vakası Hangi Tarih De Oldu?13 Nisan 1909 tarihinde yaşanan 31 Mart Vakası (Rumi 31 Mart 1325)
106_ Padişahlığı Meclis Tarafından Onaylanan Ve Mecliste Yemin Eden İlk Padişah Kimdir? Değişikliklerle Padişah’ın, tahta çıkışında Meclis-i Umumide şer’i şerif ve Kanun-i Esasi hükümlerine uyacağına, vatan ve millete sadakat edeceğine dair yemin etmesi şartı getirilmiştir. V. Mehmet Reşat, Padişahlığı meclis tarafından onaylanan ve mecliste yemin eden ilk padişah olmuştur.
107_ Tarihe “Sopalı Seçim!” Nedir? Genel seçimler ülke çapında çoğunlukla Ocak-Mart aylarında yapılmış, ancak bazı yörelerde seçim işlemleri Mayıs ayına kadar sürmüştür. Tarihe “sopalı seçim!” diye geçen bu seçimler sonucunda meclis, ilk çalışmasını 18 Nisan 1912 tarihinde yapmıştır.
108_ 1914 Meclisi Döneminde Batılılaşma Yolunda Yeni Adımlar Da Atılmıştır Bunlar İçinde En Önemlisi Nedir? Miladi
takvimin kabulüdür.
109_ İslamcılık Fikrinin Alt Yapısını Kimler Oluşturdu? Sırat-ı Müstakim, Sebilürreşad ve Beyanü’l-Hak gibi dergilerin
oluşturduğunu söylemek mümkündür.
110_ Bâb-I Ali Baskını Nedir? Meseleleri görüşmelerle çözmeye çalışan Kâmil Paşa’nın “Saltanat şurası”ndan aldığı desteği uygulamaya koymasına fırsat vermeyen Enver Paşa toplantı hâlindeki hükûmeti basarak Sadrazamı zorla istifa ettirmiş ve Harbiye Nazırı Nazım Paşa’yı da vurdurmuştur. Netice itibarıyla tarihe “Bâb-ı Ali Baskını” olarak geçen bu olay ile idareyi fiilen ele alan üçlü yönetim ilk olarak ordunun durumunu ele almış.
111_ Hukuk-I Aile Kararnamesini Nedir? Komisyonlar çalışmaları sonunda kadına erkek karşısında ve kanun nezdinde önemli bir takım haklar sağlayan Hukuk-ı Aile kararnamesini 1 Mart 1916’da çıkartmıştır.
112_ Adli Yapıda Yapılan Bir Diğer Düzenleme Nelerdir? 25 Eylül 1916’da Adliye Mahkemeleri ile Sıkıyönetim Mahkemelerinin (Divan-ı Harp) görev ve yetkileri ayrılmıştır. Hukuki laikliğin sağlanmasında önemli bir adım olan şer’i Mahkemelerin şeyhülislâmlıktan ayrılarak Adalet Bakanlığına bağlanması ise 25 Mart 1917 tarihli bir kanunla sağlanmıştır
113_ Kapitülasyonlar Ne Zaman Kaldırıldı? 1914 Eylül’ünde daha savaş başlamadan Kapitülasyonları kaldıran hükümet, yabancı tüccar ayrıcalıklarını iptal etmiştir.
114_ Türk Ceza Kanunu Ne Zaman Yayınlandı? 1 Temmuz 1926 tarihli Türk Ceza Kanunu bu İtalya’n Ceza Kanunu’ndan yararlanılarak hazırlanmıştır.
115_ Türk Medeni Kanunu Ne Zaman Yayınlandı? 1912 yılında tercüme edilip dergide yayımlanan İsviçre Medeni Kanunu, 1926 yılında Türk Medeni Kanunu’nun hazırlanmasında örnek teşkil etmiştir.
116_ Uşi Antlaşması Nedir? Ekim 1912’de imzalanan Uşi Anlaşması’yla da Osmanlı Devleti’nin Trablusgarp egemenliği sona ermiş, Kuzey Afrika’daki siyasi varlığı son bulmuştur.
117_ Balkan Devletleri Hangileri İttifak Yaptı? Rusya’nın tahrik ve desteğiyle Bulgaristan başta olmak üzere, Sırbistan, [color=black][size=large]Yunanistan ve Kara
|
|
|
Aöf Yargı Örgütü ve Tebligat Hukuku |
Yazar: Editör - 21.11.2017, Saat:15:29 - Forum: Adalet Bölümü
- Yorum Yok
|
|
Yargı Örgütü Hukuku ; Anayasa tarafından aynı zamanda bir yetki olarak nitelendirilmiş bulunan yargı fonksiyonunu konu edinen, bir fonksiyonu yerine getirmeyi üstlenmiş olan mahkemelerin, kuruluş ve görevlerini çalışmasına ilişkin dış koşulları, yargılama sürecinin işleyişine doğrudan veya dolaylı olarak katılan görevlilerin statülerini, görev ve yetkilerini belirleyen hukuk kuralları bütünüdür.
Temel Yargı Kolları; Anayasa Yargısı, Adli Yargı, İdari Yargı ve Uyuşmazlık yargısı olmak üzere dört bölümdür.
YSK ile Sayıştay da Anayasada yüksek mahkemeler arasında sayılmakla birlikte öğretide yargı fonksiyonunun yerine getirdiği kabul edilen iki yargı kolunda söz etmek mümkündür.
YSK, seçimlere ilişkin şikayetleri ve itirazları karara bağlamakla görevli ilçe ve il seçim kurulları ile bu kuralların kararlarını kesin olarak incelemekle görevli seçim yargısıdır.
Sayıştay, sorumluların hesap ve işlemlerinden kamu zararına yol açan hususları kesin hükme bağlamakla görevli hesap yargısıdır.
Anayasa değişikliği yapan 6771 sayılı kanunun yürürlüğe girdiği tarih 16.04.2017 itibariyle Askeri Yargıtay, Askeri Yüksek idare mahkemesi ve Askeri mahkemeler kaldırılmıştır. Anayasa'da açıkça disiplin mahkemeleri dışında askeri mahkemelerin kurulamayacağı ön görülmüş; ancak savaş halinde, asker kişilerin görevleriyle ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalar bakmakla görevli askeri mahkemeler kurulabileceği kabul edilmiştir.
2017 yılı itibariyle Askeri İdari Yargı Türk Yargı Örgütü sisteminden çıkarılmıştır.
Genel Askeri Ceza, Askeri Disiplin Ceza her ikisi de sadece savaş zamanı isterlik kazanacak .
Anayasamız, kuvvetler ayrılığı ilkesini benimsemiştir.
Yasama, TBMM
Yürütme, Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulu
Yargı, Türk Milleti adına bağımsız ve tarafsız mahkemelerce yapılmaktadır.
Yasama, Genel soyut norm kayma, değiştirme ve kaldırmadır.
Yürütme Genel ve soyut normların belli kişi ve durumlara uygulanması
Yargı, Genel anlamda devletin hukuk düzeninin devam etmesi ve kişilerin sübjektif haklarının korunması amacını giden faaliyetlerdir. Bu faaliyet devlet için hem bir hak hem bir yükümlülüktür.
Yargı Fonksiyonu şekli(organik) ve maddi olmak üzere ikiye ayrılır.
Maddi anlamdaki ölçüt: Devletin fonksiyonlarının ifasında başvurulan işlemlerin içeriği, maddi niteliğidir.
Yargı Fonksiyonu hukuki uyuşmazlıkları ve hukuka aykırılık iddialarını kesin olarak çözümleyen ve karara bağlayan bir devlet fonksiyonudur.
Yargı fonksiyonu 3 aşamada gerçekleşir.
1- Hukuk düzeninin ihlal edilmiş olması
2-İhlalin gerçek olup olmadığının tespiti
3-Bu ihlalin giderilmesi ve bozulan hukuk düzeninin yeniden kurulması için müeyyide yaptırım uygulanması.
Yasama, yargı ya da yürütmenin uyuşmazlık çözme faaliyetleri arasındaki esas farkın işlemin yapılış şeklinde yani 'bilimsel ölçüt'te kendisini gösterir.
YARGI FONKSİYONU ; Bağımsız ve tarafsız mahkemelerin yasal usuller uygulayarak hukuki uyuşmazlıkları ve hukuka aykırılık iddialarını kesin olarak çözme ve karara bağlama fonksiyonudur.
Devletin hukuk devleti olanilmesi ve hukukun üstünlüğü ilkesinin gerçekleştirilmesi için yargı fonksiyonu, yasama ve yürütme fonksiyonlarının bütünüyle dışında kalmak zorundadır.
Anayasamızda da yargının yasama ve yürütme organı karşısında ki bağımsızlığını sağlamak amacıyla
-Mahkemelerin Bağımsızlığı ilkesi
-Hakimlik teminatı ilkesi düzenlenmiştir.
-Mahkemelerin Bağımsızlık İlkesi
Hakimlerin yürütme ve yasama organları karşısında bağımsızlığını koruyabilmek ve hiçbir baskı etki altında kalmadan hukuka ve vicdanlarına göre karar vermelerini sağlayabilmek amacıyla hiç bir organ makam mercii veya kişi yargı yetkisinin kullanılmasında mahkemelere ve hakimlere emir ve talimat veremez, genelge gönderemez, tavsiye ve telkinde bulunamaz.
Hakimler ve Savcılar idari görevleri yönünden ADALET BAKANLIĞI'NA bağlıdır. Yargı yetkisinin kullanılmasına ilişkin görevler hariç sadece gözetim hakkına sahiptirler.
Görülmekte olan bir dava hakkında TBMM'de yargı yetkisinin kullanılması ile ilgili soru sorulamaz, görüşme yapılamaz veya herhangi bir beyanda bulunulamaz.
HAKİMLİK TEMİNATI
-Hakimler azlonulamazlar.
-65 yaşından önce emekliye sevk edilemezler.
-Aylık ve ödeneklerden ve diğer özlük haklarından yoksun bırakılamazlar.
Adli yargı ve idari yargı hakim ve savcılarının
-mesleğe kabul edilme
-atanma ve nakil
-geçici yetki verilmesi
-yükseltme ve 1. sınıfa ayrılması
-kadro dağıtılması
-meslekte kalmaları uygun görülmeyenler hakkında karar verilmesi
-disiplin ceza uygulanması
-görevden uzaklaştırılması gibi bütün özlük işleri hak karar verme yetkisi HSK' ya verilmiştir.
HAKİMLER VE SAVCILAR KURULU
-13 üyeden oluşur.
-2 daire halinde çalışır.
-Kurulun başkanı Adalet Bakanıdır.
-Adalet Bakanlığı Müsteşarı Kurulun tabii üyesidir.
-Kurulun 3 üyesi 1. sınıf olup birinci sınıfa ayrılmayı gerektiren nitelikleri yitirmemiş Adli yargı Hakim ve Savcıları arasından Cumhurbaşkanınca
-3 üyesi Yargıtay üyelerinden,
-1 üyesi Danıştay üyelerinden,-
3 üyesi yüksek öğretim kurumlarının hukuk dallarında görev yapan öğretim üyeleri ile avukatlar arasından TBMM tarafından seçilir. Öğretim üyeleri ile avukatlar arasından seçilen üyelerden en az bir öğretim üyesi ve en az birinde avukat olması zorunludur.
-HSK Üyeleri 4 yıl için seçilir. Süresi biten üyeler bir kez daha seçilebilir.
KURUL: Başkanlık, Genel Kurul, Daireler ve Hizmet Birimlerinden oluşur. Kurulun hizmet birimleri, Genel sekreterlik ve teftiş kuruludur.
Genel Sekreter; 1. Sınıf hakim ve savcılardan kurulun teklif ettiği üç aday arasından kurul başkanı tarafından atanır.
Türk hukukunda mahkeme kurma görevi TBMM ' ye aittir.
Tabii hakim(doğal yargıç) ilkesi : yargılanacak olan uyuşmazlığın gerçekleşmesinden önce yürürlükte bulunan kanunlar aracılığıyla görevi ve yetkisi belirlenmiş olan mahkemenin hakimine tabi hakim denir. Tabii hakim ilkesini karakterize eden unsurlar öncedendik ve kanuniliktir.
Tabii Hakim İlkesi;
-Kişilerin hangi mahkeme önünde yargılanacaklarını mümkün kılmak
Bağımsız ve tarafsız mahkeme önünde yargılanma hakkında güvenceye almak
-Yargıya güveni sağlamak
-Yürütmenin yargıya müdahalesini önlemek
Kuruluş ve çalışma biçimlerine göre mahkemeler;
-Tek hakimli ve çok hakimli olmak üzere ikiye ayrılır.
Tek Hakimli Mahkemeler; Sulh Hukuk, Asliye Hukuk ve Asliye Ceza mahkemesidir
Çok Hakimli(Toplu) Mahkemeler; Asliye Ticaret M., Ağır Ceza, Yargıtay, Danıştay, Anayasa Mahkemesi
Yargı sistemine ilişkin derecelendirmede bulundukları yere göre mahkemeler
-İlk derece mahkemeleri
-İkinci derece mahkemeler(İstinaf)
-Üst derece mahkemeler
İLK DERECE MAHKEMELER
Bir davayı ilk evrede gören ve karara bağlayan yargı yerleridir. Uyuşmazlıkların maddi ve hukuki yönlerini inceleyen mahkemelerdir. İlk derece mahkemesine aynı zamanda bidayet, vakıd ve hüküm mahkemeleri de denir.
İlk derece mahkemelerine örnek olarak; Sulh Hukuk Mahkemesi, Asliye Ceza Mahkemesi,Ağır Ceza Mahkemesi , İdare ve Vergi mahkemeleri örnek olarak verilebilir.
İKİNCİ DERECE (İSTİNAF) MAHKEMELERİ
Konusu uyuşmazlığın maddi ve hukuki yönünün tekrar incelenmesi olan istinaf kanun yoluna başvuru mercileri olup ilk ve üst derece mahkemeleri arasında yer alır. Örnek olarak Bölge adliye mahkemesi verilebilir.
ÜST DERECE MAHKEMELERİ
İlk ve ikinci derece mahkemelerin hüküm ve kararlarını kanun tarafından öngörülmüş bulunan yollara başvuru üzerine sadece hukuka uygunluk ya da hem hukuka hem de vakıflara uygunluk yönünden doğruluğunu denetlemeye yönelik yargı yerleridir.
Görmeyi üstlenmiş oldukları uyuşmazlıkların niteliklerine ya da tarafların statülerine göre mahkemeler genel görevli ve özel görevli olmak üzere ikiye ayrılır.
1- Genel Görevli Mahkemeler: Bakacakları işler belirli kişi ve konulara göre sınıflandırılmamış, aksi belirtilmiş olmadıkça aynı yargılama hukuku disiplininin uğraş alanına giren her türlü işe bakan mahkemelerdir. Örneğin; Sulh Hukuk, Asliye Hukuk,Asliye Ceza, Ağır Ceza..
2-Özel Görevli Mahkemeler: Belirli kişiler ya da meslek mensupları arasında çıkan uyuşmazlıklara veya belirli türdeki uyuşmazlıklara bakmak üzere kurulmuş mahkemelerdir. İş Kadastro Çocuk Mahkemeleri gibi..
Yargı Örgütü kuruluşu bakımından iki büyük sistemden oluşur.
1-Anglo-Sakson ülkelerinde uygulanan YARGI BİRLİĞİ
2- Almanya-Fransa-İtalya gibi kara avrupası ülkelerinde uygulanan YARGI AYRILIĞI sistemidir.
-Yargı birliği sistemiİ İngiltere, ABD,Kanada,Avustralya,Güney Afrika gibi COMMON LAW ülkelerinde uygulanır.
COMMON LAW SİSTEMİ: Kamu hukuku özel hukuk ayrımı yoktur. Hukuk bir bütündür, adli ve idari yargı olarak ikiye bölünmemiştir.
YARGI AYRILIĞI SİSTEMİ: Bu sistemde kamu hukuku-özel hukuku ayrımı vardır. Ve özel kişilere ayrı hukuk devlete ayrı hukuk uygulanır. Adli yargının dışında birde idari yargı mevcuttur.
-Türkiye'de yargı örgütü bakımından kabul edilen sistem yargı ayrılığı sistemidir.
Dört temel yargı kolu mevcuttur.
1-Anayasa mahkemesi ve Anayasa yargısı
2-Yargıtay ve Adli yargı
3-Danıştay ve İdari yargı
4-Uyuşmazlık mahkemesi ve Uyuşmazlık yargısı
SAYIŞTAY
Kanun tarafından belirlenen kamu idareleri ile sosyal güvenlik kurumlarının bütün gelir ve giderleri ile mallarını TBMM adına denetlemek ve sorumluların hesap ve işlemlerini kesin hükme bağlamakla yükümlüdür.
-Türkiye'de anayasa yargısı 2. Dünya savaşından sonra yapılan 1961 Anayasası ile anayasa hukukumuza girmiştir.
-Anayasa yargısı bazı değişikliklere birlikte 1982 anayasasında korunmuştur.
-Anayasa yargısının temelini oluşturan ilk ilke;Hukuk devleti ilkesidir. İkinci ilke ise Anayasanın üstünlüğü ve bağlayıcılığı ilkesidir.
ANAYASA MAHKEMESİ
Türk hukukunda ilk kez 1961 Anayasası ile kurulmuştur. Anayasa mahkemesi 15 üyeden oluşur. Cumhurbaşkanı; 3 üyeyi Yargıtay, 2 üyeyi Danıştay, 3 üyeyi Yüksek öğretim kurulundan, 4 üyeyi üst kademe yöneticilerinden seçer.
Anayasa mahkemesine seçilebilmek için; 56 yaşını doldurmuş olmak, Yüksek öğretim kurumları öğretim üyelerinin prof ve doçent unvanını kazanmış olmaları, Avukatların en az 20 yıl fiilen avukatlık yapmış olmak, Üst kademe yöneticilerinin en az 20 yıl kamu hizmetinde fiilen çalışmış ve yüksek öğrenim görmüş, birinci sınıf hakim ve savcıların adaylık dahil en az 20 yıl çalışmış olması şarttır.
-Anayasa Mahkemesi üyeleri arasından 'gizli oyla ve üye tam sayısının salt çoğunluğu ile 4 yıl için bir başkan ve iki başkan vekili seçilir.
-Anayasa mahkemesi üyeleri; asli görevleri dışında resmi veya özel hiçbir görev alamazlar.
-Anayasa mahkemesi üyeleri 12 yıl için seçilirler. Bir kimse iki defa Anayasa Mahkemesi üyesi seçilemez.
-Anayasa mahkemesi üyeliği; bir üyenin hakimlik mesleğinden çıkarılmayı gerektiren bir suçtan dolayı hüküm giymesi halinde kendiliğinden, görevini sağlık sorunları bakımından yerine getiremeyeceğinin kesin olarak anlaşılması halinde de Anayasa Mahkemesi üye tamsayısının salt çoğunluğunun kararı ile sona erer.
*Anayasa mahkemesinin temel görevi anayasaya uygunluk denetimi yapmaktadır (Norm Denetimi).
Anayasa mahkemesi norm denetim görevini; Soyut ve Somut Norm denetimi olmak üzere iki değişken yoldan yerine getirir.
-Soyut Norm Denetimi(İptal Davası Yolu): Anayasada belirtilen bazı organların bir kanun aleyhine doğrudan doğruya Anayasa Mahkemesinde iptal davası açmaları ile gerçekleşen denetimdir. Bu durumda kanunun uygulandığı somut bir olay veya dava yoktur. İptal davası açma hakkı Cumhurbaşkanı'na TBMM üye tam sayısının en az beşte biri tutarındaki milletvekiline ve iktidar ile Ana muhalefet partisi meclis gruplarına tanınmıştır.
Kanun ile Anayasa'da yapılan ilgili değişiklikler yürürlüğe girdikten sonra Cumhurbaşkanı kararnamesi veya içtüzüğü Resmi Gazetede yayımlanmasından başlayarak 60 gün sonra düşer. Şekil bozukluğuna dayalı iptal davası açma süresi 10 gündür.
-Somut Norm Denetimi:Somut norm denetimine, ancak kanunlar veya kanun hükmünde kararnameler konu olabilir. Anayasa mahkemesi işin kendisine gelişinden başlamak üzere 5 ay içinde kararını verir ve açıklar. Bu sürede açıklanmaz ise mahkeme davayı yürürlükteki kanun hükümlerine göre sonuçlandırır. Bireysel başvurunun, başvuru yollarının tüketildiği tarihten, başvuru yolu öngörülmemişse ihlalin öğrenildiği tarihten itibaren 30 gün içinde, haklı bir mazeret nedeniyle süresi içerisinde başvurmayanlar, mazeretin kalktığı tarihten itibaren 15 gün içinde ve mazeret delilleriyle başvurabilir.
|
|
|
|
|
Hoşgeldin, Ziyaretçi |
Sitemizden yararlanabilmek için Kayıt olmalısınız.
|
|